É época de excesivas néboas, moi aptas para que uns obcecados en salvarse a si mesmos, pretendan guiar a tanto invidente.
No plano rudimentario do día a día, despois do turismo de Semana Santa, a de Pascua trouxo novidades tan vellas como a humanidade. A relación entre oportunidade e oportunismo, tan presente está na evolución humana, que se desbordou con casos como o da exculpación xudicial de Mónica Oltra en Valencia –despois do oportunismo acusica do conservadurismo valenciano contra Compromís e o pacto do Botánic- ou a morte –“non intencionada” despois de 200 cooperantes mortos- de varios voluntarios da ONG do chef José Andrés en Gaza.
Outros actores asiduos dos telexornais e Redes emprenderon a procura do seu oco de noticia facendo gala de oportunismo. En moitas escenas lembran a novela de Martin Amis: Zona de interese (2014), un tramo de vida cotiá pegado ao mesmo campo de Auschwitz en que, a pesar dos berros, disparos, ruídos e fume continuos que xera o Holocausto, un grupo de persoas, executores administrativos daquel horror parecen satisfeitas co seu traballo, a súa obediencia xerárquica, a suposta grandeza do seu líder e, sobre todo, porque esa eficiente estrutura proporciónalles benestar material, unha casa espléndida, servidume fácil e expectativas dun futuro superior ao que sempre soñaron. A película homónima de Jonathan Glazer, en 2023 recreou ese ambiente en que o ben dalgúns, esquecendo o pesadelo dos que estaba morrendo por milleiros, admite que a insensibilidade e a inhumanidade convivan coa monstruosidade. Nubrada toda piedade, viven risoños porque lle sacan proveito á desgraza doutros. Salvo que se optou pola actitude fría e indiferente que, ante ese pano de fondo bárbaro, adoptan as personaxes centrais de Zona de interese, as súas actitudes suscitan moitas cuestións sobre a especie humana e, en especial, sobre quen, presumindo de que saben mellor que ninguén cañ é a verdade, eríxense nos seus paladíns e deixan detrás inquiedantes dúbidas sobre si mesmos, os seus actos e consecuencias.
Non é estraño que moitas destas persoas traten de impedir, por todos os medios, a memoria de cantos se senten incapaces de esquecer as múltiples feridas que os oportunismos grandilocuentes de todas as guerras deixaron detrás. Acaba de pasar en Valencia cunha imposible “Lei da Concordia”, que imita a de Aragón. Nesta rexión, a memoria das vítimas do Holocausto, que o 27 de xaneiro celebra todos os anos a ONU, viña tendo reflexo en actos conmemorativos en que o coñecemento do pasado era ferramenta de cambio e a educación un valor democrático para a convivencia plural. O 15 de febreiro, o actual Goberno desa Comunidade promulgou a Lei 1/2024, “de derogación da Ley14/2018, do 8 de novembro que regulaba a memoria democrática de Aragón”. Alegan que a “memoria é algo subxectivo e persoal e non debe ser obxecto de desenvolvemento lexislativo”; segundo a actual maioría gobernante, este tipo de iniciativas, impoñen unha “visión partidista da historia” . En consecuencia, coa nova norma derrogan todo o actuado nos últimos seis anos e suprimen o censo de memoria democrática de Aragón , o rexistro das entidades dese ámbito e as actuacións que a lei anterior prevía no ámbito educativo.
A zona de interese desta nova lei aragonesa é o cultivo do esquecemento: nese anaco de Península Ibérica, nunca pasou nada que non teña a ben dicir esta autoridade autonómica, que prescribe aos docentes cancelar ou substituír as actividades específicas que tivesen en curso por “actuacións sobre a historia de Aragón e a relevancia da Declaración Universal dos Dereitos Humanos na Constitución española para os aragoneses” (sic). Moito terán que ignorar ou esquecer estes ensinantes se queren arrombar a Historia do século XX de modo que lles resulte agradable a estes supostos defensores da “liberdade” de saber. Será de ver como logran que as pílulas de catequese histórica que impartan en diante sexan asépticas e non molesten a ninguén. Nin sequera volvendo impoñer a Enciclopedia Álvarez de 2.º grao lograrán volver á unidade patriótica que impoñía o “Prólogo” da Lei de Ensino Medio de 1938. Doutra parte, esta coalición gobernamental fía á oportunidade de ter maioría na Asemblea aragonesa o dispoñer de tanta verdade do coñecemento histórico que se permiten suprimir canto de investigación historiográfica se produciu desde antes de a CE78 e, ademais, ditaminan con gran alborozo impoñer que verdade hase de predicar nos centros de ensino. Por moito que –reencarnando un patriótico neodespotismo ilustrado- pensen no ben dos aragoneses, coartan a liberdade, a educación e a modernización científica que os cidadáns merecen.
Hai moitas doses de narcisismo e mal ambiente detrás de decisións deste cariz, e demasiado oportunismo populista. Silenciando o pasado pretenden embarrar o seu coñecemento á vez que, culpando á República e á esquerda democrática dos anos 30, alongan o vituperio das súas ideas democráticas ata o presente. A esta actitude negacionista pode chamárselle de moitas maneiras pexorativas, pero non lles importa. Un fiel destes estilos, o Sr./Sr. Tellado, acaba de usar a palabra “ultimato” absolutamente oportunista e sen vir a conto. En todo caso, o realmente importante é que os devotos da hipérbole dramática pro domo sua amargan a vida dos cidadáns e énchena de arbitrariedades. Só se acougan cando os ven obedientes e sumisos; falándolles de “liberdade” néganlla, impídenlles ter coñecemento do que ocorre, restrínxenlles a igualdade de oportunidades e, en situacións duras, fanos sentirse fráxiles. Estudar a Historia de Aragón, a de España ou a de calquera grupo humano non é repetir o que escribira algún mandarín, senón tratar de entender por que non avanzamos máis como sociedade: non todo pode ser oportunismo dos máis listos. Esa é a verdadeira zona de interese da Historia que só unha boa escola de todos pode proporcionar, como moi ben sabía un gran aragonés, viaxeiro impenitente, profesor de Historia e cantor da liberdade: José Antonio Labordeta.
Cando só brilla o oportunismo, fallan bastantes claves da convivencia. Ao israelí Netanyahu non lle importou levar por diante a 14.000 nenos, entre os máis de 32.000 palestinos que, ao seu parecer, naceron coa síndrome do mal. A varios monifates que estes días desfilarán polas comisións de investigación abertas no Congreso e o Senado, tampouco lles afectou o pánico da COVID-19. Como Defoe ao final da súa novela: Diario do ano da peste, din: morreron miles de persoas, “pero eu sobrevivo!”
TEMAS.- Oportunismo político.- Memoria histórica.- Ensino da Historia. Convivencia social.- Democracia.
