Tensións en presente de indicativo

 

Entre rumores e malas prácticas co comunitario, perder a dignidade e a compaixón diminúenos como humanos.

 

Non pode dicirse que o momento actual non estea cruzado de rumores graves. Sucedeu outras veces, aínda que seguramente non de forma tan grave como a actual. Lucano, o poeta cordobés que viviu entre o 39 e o 65 d.C., refírese na súa epopea Farsalia a un deses momentos, xusto o da guerra civil entre César e Pompeo: “aos temores reais, un rumor irrompeu nos ánimos do pobo, presentou a futura calamidade e, veloz mensaxeiro da guerra que se aproximaba,desatou incontables linguas en falsas proclamas” (Farsalia, I, 470).

 Os rumores

No momento actual, cada día que pasa acumúlanse tensións nos medios informativos sen que as reaccións sexan semellantes aínda. Sáese á rúa un venres pola tarde e a ruidosa xolda das terrazas é infinito e, ao día seguinte, todo parece á espera de que volvan levantarse incentivos festivos para volver pasalo ben. Con todo, os avisos dos noticiarios seguen, incansables, contando os riscos que nos axexan, limitadores da continuidade do mesmo; son moitas estas alarmas e o debate sobre os orzamentos do Estado lembrará algunhas de modo intenso.

 Nunha xerarquía inestable, pero continua na presión da súa gravidade sobre os humanos, tamén dos que viven en España, pesan cada vez máis os avisos, incesantes xa desde cada telexorna, sobre do “tempo” e as súas meteoroloxías asombrosas. Sobre ese substrato, o que sucede en Ucraína e arredores é crecentemente inquedante; non só polos efectos económicos, que se agravarán máis se non cesa o conflito, senón porque aumenta o risco climático co uso renovado das enerxías fósiles e, de engadido, o nada improbable uso de proxectís nucleares ou atómicos; hai líderes que falan alegremente dos botóns que disparen estas armas, sen medo a que desaparezamos todos do mapa: a honra é a honra e xa camiñamos cara á derrota final.

 As reaccións

Uns versos máis abaixo, Lucano conta a reacción popular e a dos políticos dosenado romano. “Así cada un, tremendo, dá forzas ao rumor: non sendo ninguén inventor dos males, temen o que imaxinan. E non só o vulgo espántase por un terror baleiro; senón que a curia e os mesmos senadores saltaron das súas cadeiras, e o senado, fuxindo, encarga hostís decretos de guerra aos cónsules” (Ibidem, I, 485). En Europa, e por suposto en España, estamos implicados nesta guerra ucraína; a OTAN nos irmá nunha resposta coordinada por EEUU fronte aos bárbaros do Leste, igual que no Baixo Imperio Romano, levamos máis de oito meses pelexando cos bárbaros e, á espera de que nesta ocasión sexan derrotados, xa nos iluminan os versos de Konstantino Kavafis en 1904: “E que será de nós sen bárbaros?/Quizá eles fosen unha solución despois de todo”.

Sobre estas tensións que cambian a vida que tiñamos sen pedir permiso, outras se acumulan na proximidade e aumentan a lei da gravidade que pesa no ánimo para soportar o día a día. Dous tipos de actuacións son especialmente atosigantes. Por unha banda, as tensións morais ou éticas que xeran algúns políticos coas súas interrupcións aos cidadáns que reclaman atención aos seus problemas concretos. Non está á altura, o que está a suceder en moitas autonomías e concellos; tende a afastalos de que, na proximidade política, sexa posible unha solución, ou un alivio, aos problemas urxentes que veñen encima: o sálvese quen poida e, moi pronto, a lei da selva, parece ser o que máis gusta ensinar desde estas institucións. A Comunidad de Madrid, emblema das políticas neoliberais, non cesa de dar exemplo de egoísmo selectivo no seu uso publicitario da “liberdade á madrileña”. Tamén estes días debate sobre orzamentos, e pódese ver con claridade onde vai prioritariamente o diñeiro pública de quen presume vivir na Comunidade máis rica de España. Facer dumping fiscal ás rendas máis altas para que a educación dos máis pobres sexa mala ou moi mediocre, que a sanidade da maioría se rache para que medren as contas dos seguros privados, ou impedir que se pescude o que pasou coas residencias xeriátricas na pandemia, porque ser vello deba ser rendible a empresas con máis ánimo de lucro que de humanidade, é unha desgraza.

Doutra banda, aí temos a tensión que xeran os ultraconservadores que, conspirando cara ao mesmo lado, apoian sen rebozo esas políticas que rezan por que o diñeiro estea nos petos dos votantes, coma se estando aí o ben común fortalecésese e non se dese cancha total ao individualismo feroz. É probable que lles pareza ateo Tomás de Aquino se se decatan de que, en pleno século XIII, falaba de que a propiedade privada tiña limitacións ante o ben común. Daríalles igual, para eles é sacra, igual que a familia ou as familias -naturais, claro-, o dereito natural, evidentemente, e os imprecisos cigotos aos que hai que oír; pero asuntos como a igualdade das mulleres ou o dereito dos nenos para ser tratados como persoas parécenlles contradicir pasaxes da Biblia en que a violencia non se priva de mostrarse paleolítica. Non é raro, en consecuencia, que algúns sedicentes “católicos” de sempre, na súa exclusiva da verdade e do ben, anden nunha cruzada fidelizadora de adeptos, predicando que pagar impostos é un demoníaco perigo vitando. A súa “teoloxía da prosperidade” ten o mesmo desenvoltura que, nos anos trinta, tiña aquela xerarquizante teoloxía política que seguía a teoría do Estado de Karl Schmitt, e invalidaba calquera outra maneira secularizada e plural do ordenamento político.

 

 O desenlace

Nesa onda, algunhas interpretacións do momento actual ven rendible a súa fixación na Apocalipse ou na gráfica de Beatos, como o de Liébana. Reler a Farsalia permite ver con Lucano que a desbandada estaba próxima: “Indecisos sobre que buscar como seguro e que evitar como temible, cara a onde a cada un leva o ímpeto da fuxida, urxen ao pobo desbocado e longas fileiras apertadas en fila precipítanse” (I,.490). Ademais, atopariamos –como insiste unha versión en formato de danza, de Antonio Ruz- a un Pompeo atormentado polo incerto, pero compasivo:

“Podo ser infeliz mentres o mundo en pé continúae Roma sobrevive…. É pouco para a guerra civil sepultarme a min e aos meus? Somos matanza escasa se se deixa a salvo o orbe? Por que esnaquizalo todoPor que te esforzas en destruír o universo enteiro? Xa non hai nada meu, Fortuna” (Ibidem I, 660-666).

TEMAS:

Ciudanía responsable.- Política democrática.- Integridade humana.- Lealdade e egoísmo.- Propiedade privada e Ben común

Manuel Menor Currás

(Madrid: 26.10.2022)

Desencontros a destempo

A educación recibida condiciona entender que estea a suceder. Mesmo pode evitar que prevalezan despropósitos egoístas nas decisións colectivas.

Mentres os dous líderes destacados do momento político se encerellaban nun melancólico desencontro por quedar ben firmes ante os seus posibles votantes, unha reporteira preguntaba na rúa sobre a vivencia a destempo do vranciño deste mes de outubro. No Senado, a cuestión era se conviña endebedarse cuns orzamentos expansivos ou se era preferible un aforro de recortes selectivos: dous modelos opostos para afrontar unha realidade crecentemente complicada ante a que os dogmas neoliberais desaparecen por ensalmo. Na rúa, a prolongación do tempo tropical gañaba por goleada a cuantos de esguello non obviaban as urxencias máis problemáticas do cambio climático. Por medio andaba -unindo o debate parlamentario coa rúa- a alusión dun dos políticos a que as decisións tiñan que ter en conta esa realidade esquiva, especialmente o uso dunhas ou outras enerxías, que  a Terra esixía para a súa sustentabilidade.

 Interferencias semánticas

 Non é difícil ver que, tras este tipo de cuestións -seguramente as máis importantes do momento actual-, latexan interferencias de intereses concretos en posicións que se din independentes. Todos os temos respecto ao mundo en que nos movemos e, ao mostralas, ninguén é indiferente ás competencias aprendidas que lle axudaron a valerse na vida. A conxunción de ambos os ingredientes gravita na maneira de interpretar o que sucede pola que nos inclinemos racional ou irracionalmente.

Á hora de posicionarse, mesmo para valorar a contraposición de intereses o que aprendese cada cal é primordial, aínda que non todos aprendamos igual, nin todos tivésemos as mesmas oportunidades para aprender. Ha de engadirse, ademais, que para determinar o que mereza a pena ser retido como significativo, as maneiras de crear opinión a que cada cal se apegue xogan un papel relevante. Nunca foron neutrais, e o filtro persoal que cada cal sexa quen de poñerlles é o que mellor valida a súa fiabilidade para non deixarse manipular por intereses alleos nin prexuízos solemnes. Non é un asunto novo, e a guerra actual en Ucraína permite observar os rumbos interesados que se concertan para crear opinión favorable a algún dos bandos contendentes; ata en noticias intranscendentes, incluso os trazos da voz son portadores de información pautados nun guión condicionado. Dito doutro xeito, que os individuos teñen pouca capacidade de reacción ante estas argucias se a súa formación foi débil ou se limitou ao memorismo do irrelevante na súa escola.

Nese contexto maleable, máis propagandístico que informativo, funciona unha maquinaria experta en darlle a volta a expresións como “liberdade”; ao ritmo que vai o estropicio pronto torcerían o seu gran significado orixinario. Lakoff e moitos outros nos alertaron, pero a súa voz soa no deserto; pouco vale, pois, reclamar o que non nos deu a escola -porque xa se pasou a nosa escolarización-, pero pódese aprender algo da vida que se está vivindo. Poñan, por exemplo, o oído no que se di nos parlamentos, incluídos ata os municipais, e poderán acumular un bo catálogo documental en que as apelacións ás grandes palabras que deron sentido á modernidade son pretextos para coar privilexios e negocios particulares a conta dos orzamentos públicos. Para garantirse clientes presos hai moitas, pero merece a pena centrarse nas que incumben á Saúde, Educación ou ás residencias xeriátricas; oídas un par de veces, enseguida agudizan a comprensión do auténtico significado que os listos do lugar dan a expresións que motivaron ás persoas comprometidas co ben colectivo. Verán que “liberdade”, “tolerancia”, “coñecemento”, “convivencia”, “democracia”, e outras concernidas dun ou outro modo por decisións concretas, reducen o valor semántico do que realmente debe importarlles, salvo que sobreentiendan que a súa vida –a súa- impórtalles un bledo.

 Pobreza semántica e pobreza palpable

A pobreza que o mal uso destes termos xera ten que ver coa outra, a da necesidade física. Cada vez está máis preto estoutra “pobreza” e pode ser tanxible na propia familia, no que hai para comer, para o gas e a electricidade que fixeron máis confortable a vida ata o de agora. Afecta á mobilidade para desprazarse a diario ou á capacidade de facer traballos diversos. Diminúe o stock dos bancos de alimentos dispoñibles para os que fan cola para poder comer. Din na radio que un de cada tres nenos españois está en risco de exclusión, e engaden que a esperanza de vida baixa proporcionalmente ao aumento desta pobreza. Alguén que un coñece de sempre ten traballo pero o que lle pagan apenas lle chega para cubrir os gastos imprescindibles…; toda esta pobreza está á porta de casa, non é a que aparece no telexornal cando estamos a comer e advertimos que non estamos na África subsahariana. É a pobreza do mundo en que vivimos e que está aquí interpelándonos cando algúns supostos representantes políticos exprésanse en plan elegante e chulesco e, sen compaixón ningunha co mundo dos cidadáns correntes, manipulan e terxiversan os termos máis prezados. Son os responsables de que, por exemplo, Alberto Reyero dixese, despois de deixar o seu cargo na Comunidad de Madrid: “Negábame a seguir compartindo consello de Goberno con persoas sen escrúpulos” (Entrevista en El Plural.com, 11.10.2022).

Empobrécennos máis co seu balbordo. A displicencia que rezuma este tipo de influencers na vida política e cultural difunde un egoísmo narcisista que impedirá afrontar os retos que cada día que pasa aceléranse máis. Javier Marías deixou nos seus artigos e novelas abundante material para que non se vaia todo ao garete. En Frankfurt é posible que alguén se acorde estes días da primeira entrega de Tu rostro mañana, en que deixou unha boa descrición desas persoas coas que merece a pena establecer distancia, pola súa soberbia inmensa, “que senten, quizá xulgan, que o mundo vive en débeda con eles; canto lles chega de bo élles tan só debido, que menos; descoñecen o contento e a gratitude por tanto… Son xente intratable, que xamais aprende nin escarmenta. Séntense acredores do mundo sempre, aínda que leven a vida agraviándoo e desposuíndoo”.

TEMAS: Manipulación informativa.- Linguaxe parlamentaria.- Pobreza.- Actitudes democráticas.- Lectura comprensiva.

MMC (Madrid, 19.10.2022).

Verborrea indixesta

 
Nestes tempos nada propicios para a lírica, abundan en disparates que só educan o egocentrismo individualista.
 
Empeza a ser habitual que criterios de antollos leven a persoas supostamente responsables de xestionar asuntos públicos á irracionalidade. Cando pretenden tapar asuntos en que demostraron incompetencia, as súas xustificacións confirman que o principio de Peter é máis universal que o da lei da gravidade. As súas mañas de emenda do que din ou fan, e as tácticas de veto a explicacións coherentes en sede parlamentaria, son graves e non hai enxeñaría social capaz de parar o esborralle que xeran na credibilidade do sistema.
 
“Política cutre”
 
Esta apelación do vicepresidente da Comunidade de Madrid, Enrique Ossorio, paira desfacerse dunha interpelación sobre a xestión de residencias da terceira idade nos primeiros meses da pandemia, tentou que fose un burladeiro, e foi aplaudida polos seus colegas de partido; non foi unha gran faena taurina e dixo: “estou farto de que cambien o que digo para facer política cutre”. É dicir, que foi alta política, e de gran calidade, a que se desenvolveu cando miles de anciáns estiveron entre a vida e a morte e optou polo máis difícil para as súas vidas: o veto a que non fosen trasladados onde puidesen ser coidados. Non lle importaron moito, desde logo, nin tampouco parecen importarlle, as derivacións de dor, loito mal levado e sensación de culpa dos seus familiares. Segundo este egrexio conselleiro de Educación, xa lles pasou, e segue adiante na súa faena ante os tendidos, tan ricamente.
 
En apoio dunha postura que evadise responsabilidades, os compañeiros de Vox proporcionáronlle outro burladeiro cunha proposta de comisión de investigación que se ocupase de “estudar” como poderían ser estes espazos dos momentos finais de vida; non lles interesaba que o que pasou, aínda que só fose para aprender algo, senón volver deixar as cousas orientadas cara ao potencial simple, ese tempo verbal en que a elucubración inconsistente versaría sobre ese asunto como podía tratar dos círculos anxélicos do Areopaxita. Retiraron a proposta, pero non as mostras de que a cultura que propagan xuntos vén resumirse en que, cando din representar aos españois, só se representan a si mesmos, sen ganas de responsabilizarse de que o dereito á vida dos cidadáns só é valioso si é para todos e non queda en papel mollado.
 
A berrea
 
Protagonizárona e divulgaron os mozos dun colexio maior madrileño. Non foron nenos de familias desestruturadas ou barrios marxinais que, mentres aprenden a pelexar coa hostilidade da vida real, navegan como poden até lograr, no mellor dos casos, asentarse un pouco; non son os críos do 27% que o sistema educativo non sabe atender e abandonan a escola antes de tempo ou non alcanzan a ter as “competencias” que deben ter paira sobrevivir. Non. Son a parte “selecta”, os que foron formados como “selectos” segundo pregoaba desde case comezos do século XX un dos prohomes do confesionalismo educativo. Son mozos que pasaron por colexios ben e transitaron pola EVAU con boas calificacións; proceden de familias que dispoñen, como mínimo, de 1200 euros para pagarlles una residencia ben, onde van ter “selectos” contactos para situarse ben nesta sociedade competitiva, pero que, segundo a doutrina social que lles ensinan, non é que pertenzan a unha “clase” oposta aos outros, senón que por designio celestial naceron mellor situados que os do absentistas. Desde a óptima posición que tiñan na distribución de eficiencia académica -que mostra a campá de Gauss dos colexios de Secundaria que frecuentaron-, pasaron  a un colexio maior que servirá de catapulta para  triunfar como emprendedores con todos ases da baralla na man.
 
Sabiamos todo isto desde que Ibáñez Martín deu recursos, e carta branca, ás organizacións confesionais -e a algunhas de Falanxe naquel momento-, para que nestes colexios se trabasen lazos de fidelidades para o futuro. O art. 27 do Concordato de 1953 referendaba o privilexio que un Decreto de 21.09.1942, lles daba para “formar ao alumno nesta complexa e desatendida profesión: a profesión de home”. Segundo confirmaba outro de outubro de 1973, entre os seus fins seguía estando a formación “humana, cívica e social, relixiosa e ética”. Folga dicir que, foron bastantes as personalidades daquel réxime -e algunhas dos circuítos eclesiásticos- que pugnaron por encomiar e bendicir a importancia destes centros de captación de cachorros adictos aos seus respectivos credos ideolóxicos, función que aos poucos, pero sobre todo desde 1967 ampliouse coa proliferación de universidades privadas en que non hai reparo ningún en amosar que a verdade -e, por suposto, as normas de convivencia- seguen estando onde adoitaban.
 
A berrea outonal destes mozos permite adiviñar de que pasta van estar feitos os futuros dirixentes políticos e a crema de fidelidades da vida social e económica que se está preparando ao virar a esquina. Xa teñen un chiva expiatorio para acalar as voces que reclaman outras actuacións, mentres as fotografías amosan o coro de voces que saían de todas as xanelas do colexio rexentado polos Agostiños. Aínda por riba, as supostamente ofendidas mozas do colexio de en fronte -fundado pola Congregación de Agostiñas Misioneiras en 1969- defenden a eses mozos dicindo que é una “tradición entre colexios maiores, da que se creou una impresión de odio e machismo que non pode estar máis lonxe da realidade”. En fin, que os pasos entre tradición e modernidade andan lonxe de atopar una asimilación coherente.
 
Vocación docente
 
Entre tanta verborrea como ambos os asuntos suscitaron, cabe preguntarse se a causa ou motivo non estará na insuficiente “vocación docente” de quen foron ou son os mestres e profesores destes mozos e mozas. Segundo denunciaba hai dous días en Público o deputado na Asemblea de Madrid Agustín Moreno, ten que ver con que se están cargando o sentido da universidade como espazo de coñecemento; as decisións que se están tomando nesta Comunidade abusan de todos os conceptos democráticos en nome dunha “liberdade” absolutamente egoísta paira consentir impunemente un desregulado negocio da educación. Con todo, entre algunhas voces socialdemócratas, segundo se puido ouvir estes días nun encontro sobre formación do profesorado, parece moi relevante que todo candidato á docencia mostre signos de ter “vocación”. Progresaron tanto que buscan, de novo, para o traballo de ensinar a persoas tan excelsas que, ademais de buenísimas por inspiración celestial, sexan baratas porque estean dispostas a obedecer en silencio e, por tanto, a poñelo todo da súa parte para formarse sen que a Administración poña nada da súa.
 
Si en política educativa ou social un político di ocorrencias porque non ten nada que dicir é malo; e se o que di mostra que lle importa un ravo o que lle suceda á maioría cidadá, peor. É máis ou menos o mesmo que dixo Ossorio da súa propia incompetencia á fronte das residencias e -supostamente- da educación dos madrileños, que tamén di xestionar. Este tipo de políticos pertencen a unha clase superior e non se manchan con problemas vulgares como facer que as cousas da súa responsabilidade se fagan con protocolos esixentes en dignidade profesional; entre outras cousas, porque podería ser caro e engorroso.
 
Non se espanten, pero o tránsito das vidas dos seus fillos por este mundo vai camiño de estar rexido por persoas que berrean cando se lles antolla e non pasan da verborrea cando de coartar a cega Natureza se trata. Aí está, para confirmalo, Dna. Ana Rosa (AR) pregoando na súa tele as milagrerías e desprezando o valor da ciencia e do coñecemento; así avanza o cego guiando a outro cego. Sorte!
 
TEMAS:
Convivencia democrática.- Coñecemento científico.- Liberdade e Dereitos Humanos.- Profesionalización docente.-Natureza e Cultura
 
MMC (Madrid, 12.10.2022)

Ricos e pobres seguen estando aí

Sorprende que esta oposición de significantes escandalice: se é por afago a unha suposta clase media traballadora omnicomprensiva é estúpido.

Andan en primeiro plano as publicitarias rebaixas de impostos que manexan unhas e outras comunidades autónomas no intento de convencer a posibles investidores para que leven diñeiro aos seus territorios. Nesta batalla dos impostos os grupos do Congreso e do Senado compiten por ver quen convence máis aos votantes en canto a medidas fiscais que poidan paliar a difícil situación que, despois dunha pandemia, xera a guerra en Ucraína. Na competición pola audiencia, volven saír “os ricos e os pobres”, ben como escusa, ben como estratexia ou sinxelamente como tópico.

Unha longa historia

Os malentendidos ou finximientos de ofensa polo emprego destas dúas palabras non cambian unha historia de bastante máis de dous mil anos, en que serviron para entender a realidade social. Igual de antigos son os intentos de eludir a oposición de intereses que hai entre os que están nos percentís altos da posesión de bens e rendas respecto a quen se atopa nos máis baixos. Estas hipócritas esgazadurass de vestiduras resucitan de novo, por tanto, unha particular ansiedade de que nada se mova e que continúe tal cal ou, se non, que o peor o paguen só os de abaixo. Viven tranquilos na súa burbulla e só anceian seguir igual, sen que ningún pobre lles amargue o día; non lles afecta a inflación, nin o encarecemento dos bens máis necesarios. A súa autosatisfacción non advirte que o valor do que teñen depende do traballo dos outros, e que, para que iso funcione cun mínimo de harmonía, é imprescindible ceder e recoñecer que os pobres existen -aínda que prefiran chamalos doutros modos- e necesitan non sentirse tan pobres e desamparados.

Nos momentos de crises das culturas sociais dominantes, é cando se viu con máis claridade como, para que a desigualdade non derivase en conflito ou loita de clases, os modos de relacionarse ricos e pobres evolucionaron ata atopar fórmulas que, no canto de pelexas a matar, establecesen marcos pacíficos de convivencia. Na metamorfose da relación entre ambos os polos da sociedade é onde está a parte máis atractiva da historia social, mentres proseguiron, de modo terco e antisocial, posicións negacionistas ao entendemento, con inventos contrarreformistas que non melloran a vida colectiva, pero amplían a rendibilidade para uns poucos. Neste momento preciso, tan definitorio de cambios imprescindibles, sería un grave erro desperdiciar unha longa historia de desencontros conflitivos entre pobres e ricos que, despois da II Guerra Mundial, levou a Europa ao pacto social do Estado de Benestar.

O tracto xenealóxico ata establecer as primeiras leis básicas, pasara por unha longa pelexa nas relacións laborais e salariais; non fora fácil corrixir a inexistencia de leis que limitasen o dereito absoluto dos propietarios dos bens de riqueza a contratar aos seus traballadores con salarios e condicións de miseria.

Ata os anos 80 do século XIX, a inmensa clase traballadora era pobre, porque só dispoñía para subsistir do traballo dos seus brazos, e nin sequera o dereito á vida lles estaba garantido. Vivir era moito máis aleatorio que agora, e só cando o Estado empezou a limitar por lei o sacralizado dereito de propiedade para un ben superior como a vida colectiva, empezaron a encarrilarse as relacións sociais doutro xeito.

Ata 1878-1881, en que Otto Von Bismarck promulgou un conxunto de leis en Prusia destinadas a frear unha posible revolución -similar á de París en 1871-, non se estenderon en Europa leis que tivesen en conta aos pobres ou asalariados. En España, non foi ata 1900, cando se promulgou a primeira deste tipo, ao tratar de atender a algo tan básico como os accidentes do traballo.

Variacións ao redor da pobreza

Nunha coxuntura tan fráxil como a actual, non pode seguir invocándose –como ás veces se oe en debates demasiado alegres- que algunhas medidas fiscais “atentan” contra o dereito de propiedade. O propio León XIII, na primeira encíclica “social” da Iglesia, en que tocaba en 1891 o problema central da pobreza -a derivada do trato que recibía a clase proletaria-, cun ton apoloxético peculiar e as súas propostas sobre o valor da “caridade” para o arranxo de “a cuestión social”, recoñecía a necesidade de reformular as formas relacionales existentes. Os pobres e os ricos aparecen varias veces nos Evanxeos, igual que aparecían antes nos libros bíblicos xudaicos, e non sempre de modo claro; se os ricos non entraban ben polo ollo da agulla -que dicía unha das parábolas-, non casaba ben a bienaventuranza dos pobres e que os pobres “de espírito” fosen a solución do conflito latente. . Tampouco o uso da caridade eclesiástica foi a solución; rezar o painoso xuntos non evitou os múltiples enfrontamentos bélicos duns e outros por razóns tan variadas como disfraces teñen os egoísmos para aparentar bos sentimentos a conta do sobrante. Na propia Idade Media, a de máis arraigada teoloxía política de cristiandade, hai múltiples exemplos. A iconografía baixomedieval, por exemplo, deixou testemuño, segundo Michel Mollat, de como o pobre, suplicante ás portas do rico, era imaxinado indigno para ser aceptado; vidreiras e tímpanos das catedrais mostraban unha orde social en que tiñan un papel moi secundario. Testemuños do cambiante papel desta virtude non faltan tampouco en Luís Vives en De subventione pauperum (1526), ou no Diálogo dos esmoleiros de Erasmo (1524), que en pleno proceso de aburguesamento das cidades, viron aos pobres como un risco para o comercio e reclamaron o control da caridade. Estamos a vivir unha situación que reúne todos os ingredientes para ser visto como un dos de gran transformación na Historia da humanidade. O queixume de moitos pola deterioración que poidan supoñerlle á súa propiedade privada cambios como os fiscais que estes días aparecen na conversación política, é antisocial. Por máis que aparente protexer ao común da xente, non encobre que as demostracións de insolidariedade renovan as súas modalidades; os abusos actuais da. linguaxe só evidencian un forte reaccionarismo e enxeñería publicitaria. Estas cortinas de fume xa as advertiron observadores como Blasco Ibáñez quen, O intruso, novelando en 1904 a industrializacióm bilbaína, ironizaba co que Jesús dixera sobre os ricos e o ollo da agulla: “os homes sen excepción reclamaban o perigo de ser ricos”, “desexaban exercer a caridade, tomándoo todo para si e non dando máis que aquilo que xulgaban innecesario”.

TEMAS: Riqueza e pobreza.- Propiedade privada.- Estado social.- Estado de Benestar.- Políticas fiscais.

MMC (05.10.2022).