Manuel Menor Currás
Conta María
Zambrano que, sendo nova, preguntoulle D. Manuel Cossío se prefería as ideas ou
as persoas. A súa adolescencia, idealista como todas, contestou
precipitadamente: as ideas. “Entón -engade- díxome, non sen algo de retranca:
entón non debe vostede dedicarse xamais a ensinar. A autora malagueña naquel
momento quedou moi impresionada pero, pasado o tempo, di que ao gran mestre
daríalle igual a súa resposta “Creo ,-di en Hacia
un saber sobre el alma (Alianza, 1987, páx. 179)- que o que seguramente me
quixo suxerir era que só preferindo asemade, as ideas e as persoas, é dicir,
soamente estando cheo de amor pola claridade ideal e pola súa encarnación na
mente de cada home, se pode ser mestre”.
Vén a conto a
anécdota ante as turbias posicións que toman con frecuencia algúns
funcionarios-asesores en momentos de cambio, coas que evidencian os afectos
reais que sempre tiveron. Nin as outras persoas nin as ideas parecen rexer as
súas preferencias, senón máis ben o mero apego a postos, cargos ou encomendas
que aparellan algún grao de poder, que estiman privilexiados. A súa dependencia
dunha nómina oficial cren que tanto lles valida para unha opción política como
para a súa contraria. Dado o caso, tamén valerían para a epicena. Co mesmo
ardor tecnocrático defenden un ou outro modelo de xestión e actuación segundo
quen meza o seu pesebre. Iso si, cada vez esquecen máis -ata non entendelo e
desprezalo- o traballo básico polo que entraron a cumprir funcións na
Administración: o de docentes no ensino público.
A
transmutación que nalgúns destes exemplares se produce, especialmente cando
levan longos e excesivos anos fóra da aula -e máis cando acadaron niveis 30 que
lles distancian dos ordinarios que corresponden a profesores e mestres-, é
similar á que presuntuosamente adopta o Sapiens-Sapiens respecto ao Predecessor
de Atapuerca. Coma se nada tivese que ver ou pertencese a outra Galaxia, mírao
con distancia e desprezo: - é que vós os docentes...?, para, a continuación,
engadir calquera estupidez distanciadora e mostrar, ademais, nulo aprecio polo
valor ou urxencias que poida ter o traballo de quen siga na brecha da docencia
pública directa.
Para estes
tipos, seguir a pé de clase e atendendo rapaces en circunstancias
crecentemente febles, é unha inconsecuencia: non ten sentido. Mellor é deixalo
dunha maldita vez e, se pintase a ocasión, cambiarse a outra cousa ou, en
último termo, ansiar unha pronta xubilación. Iso non lles impedirá que se lles
engole a voz falando do ensino e as súas virtudes, se os avatares dos seus
novos mesteres o demandan. Pero aos poucos, os novos deberes e servidumes
leváronos a esquecer todo aquilo no que se moveron un tempo, para bruñirse un
perfil de eficientes executivos, ocupados en máis altos destinos e lealdades.
Ninguén se
estrañe, pois, de que, sendo estas actitudes bastante habituais entre moitos
que, hai anos, “desertaron do xiz” para ocupar postos dalgún potencial
político, sindical ou do que for-, sexan especialmente reiterativas en momentos
de cambio político profundo como o que está en marcha. No mixturado paquebote
educativo-cultural-deportivo en que navegamos agora, e no das máis avezadas
autonomías -donas reais do orzamento-, son perfectamente visibles e audibles
para cantos teñan ollos para ver e oídos para oír. Moitos dos tripulantes que
están aí levando a agulla de marear, co que din, deciden e, sobre todo coa
habilidade que mostran para ofrecerse, servir e adaptarse aos novos
detentadores da carta de navegación -o BOE e os seus arredores-, marcan en cada
movemento unha crecente distancia respecto ao resto da pasaxe educadora e á
xente do común: todos de terceira clase. Criamos que eran dos nosos, cómplices
do noso mesmo oficio de ensinantes, que ían ser capaces de entender, polo
menos, algunhas das nosas inquietudes e linguaxe, pero non: soamente se entenden
a si mesmos e só atenden a como manterse nesas presuntas alturas do poder
executivo e os seus circuítos de primeira clase, moi próxima sempre aos botes
salvavidas.
Eles son os
principais responsables, ademais, de que palabras que tiñan sentido noutros
contextos, se desvirtúen cada vez máis e estean pasando a significar agora
exactamente o contrario: liberdade, igualdade, calidade, cidadanía...son tan só
algunhas delas. É de apreciar, neste sentido, como defenden agora o que antes
deostaban e sempre sentíndose elixidos nese mester. Igual que toda servilleta
que cre chegar a mantel. cabe interpretar que a súa verdadeira vocación é a de
presumir de enxeño para rubir desde a nada e demostrar que sobrepasan ao resto
dos docentes máis utópicos en sapiencia, voluntariosa sempre para non
confundirse cos iguais. Se á man vén, ata se inventarán un pedigree particular co que soñan todas as noites, ascendidos da
miseria proletaria á aristocracia funcionarial. No seu nome, aos outros
mortais, inferiores por definición, parece que só lles competise escoitar
pacientemente as súas cuitas e lamentar o stress profundo que os adorna de
gravidade. Como o emperador espido, ignoran o pracer que lle causan a quen leva a contabilidade das estupideces que, co mareo das alturas, din e fan
impunemente..., sempre ao servizo da patria, claro.
María
Zambrano tamén advirte que “a verdade necesita dun gran baleiro, dun silencio
onde poida apousentarse, sen que ningunha outra presenza se mesture coa súa,
desfigurándoa”. Todo o contrario do que lle sucede ao fachendoso: “a vaidade
-engade- é unha inchazón de algo que non logrou ser e ínchase para recubrir o
seu interior baleiro... O fachendoso dirá todo o que debe calar pola súa falta
de entidade..., e calará o que debe ser manifestado: calarao ou o desfigurará
pola súa intromisión vaidosa”.
En fin, que
ao ensino público víñalle ben -nos postos de mando e nos de máquinas- xente
máis íntegra, máis sólida e segura, fiel ante todo ás esixencias da verdade
democrática. Sobra a impostura de finxir que todos imos no mesmo barco e
sobran, especialmente, estes engreídos en oferente dispoñibilidade para
asesorar en como afundir un pouco máis este navío... de todos.
Madrid, 31/
01/ 2012
