Franquiciados estamos, e moito máis en educación

Casado toma os criterios do confesionalismo como propios do seu partido en asuntos estritamente civís. Nos asuntos educativos, tamén. Sen contar Cuelgamuros, franquiciados estamos. En case todo. Os biólogos alertan das variadas especies invasoras e a súa "habilidade para causar extincións que reducen a biodiversidade". Desapareceron os comercios autóctonos: Amazon provenos de case todo, Deliveroo serve o que non hai e os taxis teñen contados os seus días de costumismo. Os paquetes turísticos, idénticos case sempre, despersonalizan as cidades cal parque temático en que os selfies comparten panos de fondo. Ata o textil máis autóctono chega ás vías urbanas importantes baixo repetitiva franquicia. E tamén en Educación está todo máis franquiciado desde 2002. PISA e a OCDE a homoxenizan máis con estándares de avaliación, aínda que de atrás traia outras franquicias. A hipótese Casado A globalización tivo a súa versión nese aire do marianismo que, con cansino escepticismo cara a outras miradas, vía os asuntos patrios como algo dado a uns poucos para sostelos como Deus manda e non emendar unha orde instituída de sempre. Despois da substitución, cando parecía boa a “rexeneración”, a “hipótese aberta” con Casado aproveitou a mocidade biolóxica para fortalecerse co que do PP orixinario comparten as franquicias Salvini, Trump ou Sebastián Kurz. Ademais, a recoñecida teóloga Margarita Pintos percibiu como o novo presidente do PP ten un discurso máis pechado que o da Conferencia episcopal en cuestións de relevancia civil. Segundo a teóloga, persoalmente pode ter as crenzas que queira, pero non é procedente que as traslade a un programa político para todos os cidadáns. Por este lado, xa que logo -e contando con que noutros partidos tamén pesa o seu o confesionalismo- imos cara a unha política de renovadas franquicias que veñen de lonxe. Agora que volven a primeiro plano as inmatriculacións de propiedades levadas a cabo polos bispos desde 1946, e sobre todo desde 1998, merece especial atención a vella franquicia do Vaticano en España. Está moi documentada en William J. Callahan: A Igrexa católica en España (1875-2002), Barcelona: Crítica, 2002. Este catedrático de Toronto xa estudara unha parte sensible do período previo á Restauración en: Igrexa, poder e sociedade en España, 1750-1874 (Barcelona: Nerea, 1989). A obsesión por ter e ampliar a privilexiada presenza vén da época tardorromana, cando Constantino e Teodosio dotaron aos eclesiásticos de gran poder económico, cultural e social en todo o imperio romano co pretexto relixioso. Ese dominio, crecente desde o 313 d.C., é crucial para entender moito do acontecido desde entón, como mostran dous libros recentes. Catherine Nixey, en A idade da penumbra (Madrid, Taurus, 2018), céntrase en como o crecente absolutismo dogmático do “cristianismo destruíu o mundo clásico”. Antes, Peter Brown, documentalmente máis consistente, relacionara “A riqueza, a caída de Roma e a construción do cristianismo en Occidente entre 350-550 d.C".; os usos dados polos ricos aos seus bens neses dous séculos serviron a este autor para escribir o seu incitante Polo ollo dunha agulla (Madrid, Acantilado, 2016). Franquicia confesional Como repercuta a franquicia católica na educación española dos últimos 80 anos propicia lecturas que axudarán a soportar o estrés posvacacional. Á relectura de Mariano Pérez Galán en: O ensino na II República (escrita en 1975), poden seguir os libros especializados de Manuel de Puelles, Antonio Viñao ou -entre outros- Emilio Castillejo, cuxa análise de O ensino da relixión católica en España desde a Transición (Catarata, 2012) é moi ilustrativo. Se as présas só admiten unha síntese, estes autores fana en: O artigo 27 da Constitución: Caderno de queixas (Madrid: Morata, 2018). E  se prefírese ler directamente o contrato vixente da franquicia confesional, en Internet están os Acordos entre España e o Vaticano (entre 1976-79), o Concordato de 1953 ou o anterior Concordato de 1851. Este -sobre todo, no seu artigo dous- xa condicionou, en 1857, a primeira lei xeneralizadora da educación en España, coñecida como “Lei Moyano”. E aí seguimos: a franquicia deses “Acordos” pesa máis, neste momento, que o que pase en Cuelgamuros con Franco ou o que aconteza entre os muros do propio Vaticano. TEMAS: Confesionalismo. Acordos España-Vaticano. Concordatos. Inmatriculacións. Globalización. Manuel Menor Currás Madrid, agosto 2018

É un asunto de Estado a educación igual dos españois?

Fálase estes días de buenismo e presuntos “asuntos de Estado”, de diálogo e de disputas coa Moncloa. Bótase en falta a educación.

O verán é pródigo. A desinhibición fai que as obsesións saian das súas reprimidas canles, a prudencia desaparece e resplandece o que importa. Atentos, pois, a ese subconsciente. A presunta “ausencia de noticias” e as ondas de calor- non deberían pretextar que as serpes de verán propiciasen o aparvamento informativo.

Bolen polos medios -por se espabilan as neuronas- os grandes ASUNTOS DE ESTADO, en que a LEALDADE entre os distintos partidos debe ser primordial. Ese núcleo duro de cuestións principais, cuasi inamovibles e reservadas, suponse que ha de preservarse do debate partidista en que faxarse a diario para darse a coñecer mellor á vez que, aproveitando os descoidos ou impericia dos que estean no Goberno, prepárase o terreo para o seu remoción. De Maquiavelo para acá este concepto central da xestión política perfeccionouse tanto que pode resultar ás veces insignificante, tan válido para un roto como para un descosido. A organización estatal -máis desvinculada de personalismos a medida que se modernizou a súa burocratización- subsumiu como propias as materias que no Ancien Régime eran preocupación especial do monarca no logro da “felicidade dos seus súbditos” e, ata corrían a cargo do seu “peto secreto”.

Esa vinculación cun obxectivo tan atractivo como variable permaneceu incólume na axitada historia das transicións desde que as monarquías autoritarias empezaron a desvincularse do feudalismo señorial. E segue sendo impreciso en que medida os ASUNTOS DE ESTADO teñen que ver coa vida cidadá: supostamente, o Estado é un ente superior que a engloba desde que a modernidad do século XV barruntou unha separación de recursos entre o que era do rei e o que pertencía aos seus súbditos. Pero case sempre, pero máis segundo quen mande, demasiadas veces temos a impresión de que segue sendo verdade aquel estival eslogan que, trucado, proclamaba: “Cando un monte se queima algo seu quéimase, Señor conde”. Redunda niso que non nos distinguimos por ter unha EDUCACIÓN CÍVICA acorde e igual para todos os escolares.

Algo seu se queima...

Sendo punto tan sensible, audaz é que aparezan en escena os ASUNTOS DE ESTADO. Con motivo da visita de Casado a Sánchez na Moncloa, o segundo ofrécelle aoprimeiro cinco acordos que, ao seu entender, son claves por reservárselles esta categoría de alta política. De Casado, á súa vez, ofrecéusenos un disenso previo, porque o territorio que prefire marcar vai por outros camiños. Neste escenario supuestamente aberto, en que as primeiras escaramuzas son para situarse nun campo propicio, aos lectores de prensa ou oíntes do que transmiten as ondas, sométeselles as masaxes tamén máis proclives para predispoñer preferencias. No seu foro interno, cada cal ha de ir inclinándose a mercede das fintas que propón cada actor político: o modo de falar, a énfase que dá a cada cuestión, o risco de que pretende previr ante un panorama sempre incerto, irán dispoñendo o favor de cada votante cara a un ou outro lado, ou cara a ningún.

Non se han de esquecer, ademais, no rápido devir do verán, as fugaces aparicións dos comparsas. Estes peóns tamén xogan, en prol dun ou outro lado do taboleiro de xadrez. Aí están -entre outros- os abandeirados do franquismo, con frontes tan controvertidos como o Pazo de Meirás, Cuelgamuros ou unha suposta desmemoria“vilipendiada”. Tampouco cesan os eternos profesos do confesionalismo católico, indisoluble dos asuntos de Estado? Hai moito onde fixarse, para seguir o nó e o desenlace do que non é serie, novela nin obra de teatro, senón o núcleo das decisións que se toman -ou se van a tomar- no noso país. Chama a atención, en todo caso, que nin Casado nin Sánchez teñan a educación dos españois entre os ASUNTOS DE ESTADO. De momento, no que transcende á opinión pública sobre tales preocupacións, seguen a tradición? Por agora o do mestrado de Casado si parece asunto serio. Talvez á educación de todos para todos lle toque despois? Atentos.

TEMAS: Asuntos de Estado. Políticas educativas. Educación cívica. Educación de calidade. Artc. 27CE


Manuel Menor Currás

Madrid, 02.08. 2018

O custo cero como precepto ten curto percorrido

Perrencha para uns ou mercadotecnia para outros... o decreto que suprimirá o recorte obrigatorio do gasto educativo será advertible pronto nas aulas?

Como primeira medida para frear a LOMCE non está mal, aínda que sexa curta e non vai estar dispoñible na súa totalidade para o curso próximo. Pero céntrase no principal: o investimento e, de paso, atalla aquela ousadía retórica de Wert respecto de que, con menos recursos, podía haber unha boa educación. Os recortes viñeron antes da LOMCE, co famoso R.D.-lei 14/2012 que agora Pilar Celáa pretende revertir e que a LOMCE certificou.

Reversión
O custo total de un e o outro, con todas as secuelas en sucesivos decretos de Wert e Méndez de Vigo, e o seu tratamento no déficit con Bruxelas -soportado especialmente pola escola pública-, foi obxecto de todas as reivindicacións dos profesionais da educación nestes anos marianos. Dan fe diso os comunicados e manifestacións de mareaverde, CEAPA e colectivos de mestres e profesores. Na Comisión parlamentaria para o Pacto Social e Político en Educación hai abundantes referencias a iso, igual que en sesións do Consello Escolar do Estado. E unha síntese do que supuxo aquel afán de desmantelamento privatizador, está accesible nun recente libro de FE-CCOO, conmemorativo do seu 40º aniversario. O capítulo dous recolle canto a revista Traballadores do Ensino (T. E.) testemuñou: as medidas que en cada comunidade foron tomándose -incluídas as que agora poñen reparos á supresión do decreto orixinario- e as contías globais do retallado. Permite ver, sen trampas, o favorable trato que -durante todo o tempo da suposta crise- tivo o ensino privado. É un bo baremo, ademais, para cuantificar o diferencial que poida alcanzar esta reversión do decreto de 2012 que agora quere iniciarse.

Con esta medida Celáa retoma a testemuña onde Méndez de Vigo o deixou. No seu proxecto de pacto estaban os recursos; a discrepancia coñecida co PSOE estivo na súa contía. Pode, pois, ser un bo camiño para preparar unha alternativa á LOMCE e o seu contexto. No entanto, unha vez que as cinco comunidades do PP fixeron o seu xesto de retirarse, logo de tres horas de reunión para decatarse da derrogación do penoso decreto, superado o empate de rabechas as cuestións principais seguen en pé e non son de pouca importancia.

Custo cero?

Aquí -como no concernente ao teito de gasto-, se dirime a posibilidade política deste Goberno e, por suposto, a súa vontade de exercela cun grado de compromiso convincente. Ambas cousas van xuntas, dada a precariedade de votos parlamentarios con que conta para saír adiante día a día, en intensa negociación cruzada con outros asuntos de non menor substancia. Pero é unha ocasión para demostrar a calidade política dos xestores do Ministerio neste momento, que se acabará medindo non por consensuar, senón pola categoría dos acordos a que sexan capaces de chegar. É de desexar que non se cansen ao primeiro rifirrafe. Esta medida non ten custo cero -especialmente para as Comunidades-, pero os outros asuntos, con ser o do soporte normativo do aforro en educación moi significativo, téñeno menos. En primeiro lugar, o alcance global da reversión do recortado a que se aspira, cos seus prazos correspondentes. E en segundo lugar, o emprego real deses recursos en situar á escola pública nas condicións que necesita. Aí verase que o valor dos xestos iniciadosmedirase en que moitas decisións obrigarana a sobrepoñerse a obstáculos máis serios que o desta “rabecha” dos representantes do PP; teraos tamén de dentro do PSOE.

Duns e outros partidos, poderase confirmar pronto a vontade de acordo, consenso e pacto que teñan por un sistema educativo que poida cumprir con dignidade contrastada o dereito de todos os cidadáns a unha boa educación. Suponse -pero terán que demostralo con feitos- que non se satisfán coa mera escolarización de todos os nenos e nenass nin, tampouco, con que o sistema siga funcionando con clara mostra de privilexios ao segmento dos que en xeral menos o necesitan.



TEMAS: Reversión recortes educativos. LOMCE. R.D.-lei 14/2012, de 2º de abril. Revista T.E. (Traballadores do ensino).

Manuel Menor Currás

Madrid, 31.07.2018

A violencia -aínda que só sexa simbólica- fai dano

En educación, pode estar presente de moitos xeitos. O propio sistema educativo, como tal, adoita mostrala baixo represivas formas de desigualdade.

Os “xestos” aos que se aludía cando, fai mes e medio, pretendeuse ningunear ao novo Goberno, teñen trazos que tocan fibras en que se debaten posicións definitorias da cor -política, cultural, semántica- de nosas interrelaciones como cidadáns dun momento histórico concreto. Ao mentalas a propia prensa, a radio e a TV -definindo as súas liñas editoriais como trincheiras-, afloran posicións máis arraigadas que as que suxire o simbolismo anecdótico.

En democracia, ademais, o diálogo ha de contemplar a sabia racionalidade para atender -entre todos- aos problemas que afectan a todos. Un carácter que non teñen, con todo, as suxestións e razonamentos baseados en imposicións ominosas do pasado, privilexiadas posicións de prepotencia ou elucubracións a partir de universais só sostibles desde prexuízos amparados en suposta superioridade de xénero, de grupo ou doutra índole cultural, social ou económica. É indubidable, pese a iso, que calquera destas especies -ou todas xuntas ás veces- ten gran número de fieis adeptos. Na historia humana sempre houbo amigos de non pensar por si mesmos, partidarios de ter sempre razón e devotos de que obediencia e pensamento sexan inseparables de canto eles dictan aos demais.

Liberar?
Con isto ten que ver a educación ao tratar, en definitiva, de liberar as mentes e axudar a que creza a responsabilidade persoal ante o que acontece, ou ao querer, máis ben, someter, controlar e reprimir canto non siga pautas preestablecidas. E a iso remiten igualmente, de modo máis ou menos consciente, as organizacións e partidos que -con diferenzas notables- queren influír nas decisións que regulan as condutas comúns. Nada que obxectar respecto diso, salvo que non todas as posicións teñen idéntica coherencia. Que, por exemplo, ao falar dunhas ou outras asignaturas do currículo escolar e do peso que teñan no cómputo das avaliacións de cada nivel educativo ou que, ao suscitar as formas organizativas das aulas, do propio sistema escolar e os seus compoñentes actuais -privada, concertada e pública-, se suscite un balbordo, ten a súa lóxica. Pero tamén ha de entrar na conversación o desfasado e pouco sensato que estea sendo fronte ás urxencias cognitivas e actitudinais que se debería atender no presente. Que se xeraron moitos beneficiados baixo o descoido oficial pode ser o motivo de que non se teña en conta. Pero coñecer os despropósitos e privilexios xerados nese caldo de cultivo fará máis intelixible a ledaíña de problemas contraditorios que xera en segmentos sociais moi amplos: desatención á infancia, abandono escolar, fracaso?. A quen prexudica unha “ética de Estado”, que trate de erradicar tanta disfuncionalidade de gasto educativo e, de paso, a manipulación da ignorancia?

Reprimir?
Igual sucede en cuestións de xénero, cando mencionar as súas determinacións na vida de moitas mulleres -non digamos ao falar de LGTB-, suscita fortes pugnas retardatarias. Baixo un tratamento de “ideoloxía” despectivo, pensar de modo contrario ás análises do feminismo ou a sociología crítica sería a santa verdade natural e inamovible. De nada vale nestes casos que, na conflitiva realidade, os cómputos estatísticos sexan tercos e levemos este ano 30 mulleres asasinadas violentamente ás que poderían sumarse outras 20 na desgraciada lista. Engádanselles os miles de casos de odio que, desde 1992 en que se leva rexistro, viñeron acontecendo e verase mellor se, cando se tocan estes asuntos -o mesmo que cando de educar en valores cívicos compartidos por todos os nosos escolares-, estase falando de algo secundariamente epidérmico ou non debésemos deixar de lado tanto prexuízo e parcialidade como se esgrime cando se quere estar en permanente roda de prensa... Na convivencia humana -e máis en tempo vacacional- todo é máis harmonioso cando cesa a violencia simbólica. Entre adultos, corrómpese gravemente coa mentira ocupada en axitar bandeiriñas no canto de afrontar responsabilidades.

TEMAS: Ideoloxía. Historia políticas educativas. Informe Raxen. Violencia de xénero. Privilexios educativos. Dereio a unha boa educación. Educación liberadora. Violencia simbólica.


Manuel Menor Currás

Madrid, 29.07.2018

Casado e Cía. apostan por manter a LOMCE

Como signo renovador do PP, Casado avoga -sen complexos- polas esencias fundamentalistas do conservadurismo. A súa educación ha ser coherente.

Non é difícil comprobar que ser novo é un asunto principalmente biolóxico. Segundo algúns, unha enfermidade que pasa pronto. Adoita conferir máis axilidade para determinadas cousas, pero non necesariamente as virtudes que a mercadotecnia lle asigna coma se a inconsciencia dos poucos anos fose un grado de prestixio. En política, por exemplo, esta pouquidade, aínda que sexa moda, non implica máis xenerosidade para a convivencia colectiva. A fogosidade, a inexperiencia e o triunfalismo adoitan traer conflitos non moi distintos dos que se achacan á xerontocracia cando está impregnada de fría aspereza e credulidade displicente .

Con xente nova por medio, os relatos flúen estes días tan novos que nin atención poñen a se desenvolven guións vellos. No PP, por exemplo, o suposto “rexuvenecemento” e “renovación” do partido parece buscar a restauración máis desacomplexada das esencias fundacionais. Os asuntos feministas ou educativos -o campo simbólico máis potente ao que remiten as súas pelexas os nosos partidos actuais-, pero tamén o “teito de gasto” ou “Cataluña”, “a familia”, “a liberdade”, “o mérito e o esforzo” ou o “dereito á vida” foron os primeiros acentos conceptuais de Casado no seu tránsito cara á rúa Xénova (de Madrid). A lectura desta peculiar conxunción semántica, xa permite ver quen lle acompañan nesta viaxe: Vox, Faite oír, FAES, Libertad digital, moitos comentaristas de ABC, La Razón e algúns programas de COPE ou esRadio, entre outros medios e siglas, sempre a favor do “rearme” fronte ao que -por democrático que poida ser- de antemán cualifican como “sectario” “peregrino” e rompepatrias. No horizonte inmediato deste frentismo “reconquistador” -e sen que medien nin 100 días de graza ao novo Goberno- volverán oírse xestos e invectivas vividas na substitución acontecida en marzo de 2004: coma se a nova presenza na Moncloa fose o resultado dun roubo ou, segundo moitos, dun golpe de estado que o novo líder do PP tratará de contrarrestar “a lombos” -di Isabel San Sebastián- dun proxecto regenerador cuxa base é a recuperación dos valores sobre os que se levantou o PP?

Esta fogosidade mitineira que, logo dun congreso tan novidoso como dubidoso, invadiu aos populares, pode acabar en fiasco se os problemas que se coñecen do paso do novo líder polas universidades resultan xudicialmente certos. Sería unha máis entre as concordancias que leva ser mozo intrépido e dun partido cuxas manganchas son moi coñecidas polos xuíces sen que mellore a súa exemplaridade representativa. Igual que sentirse portador dos afáns rexeneradores do Cardeal Cañizares, procurando que non se repare moito no visto con Soraya Sáenz Santamaría?

Amor a España

A “hipótese aberta” que, segundo Albiac, comeza -pois segundo este opinador “Santamaría era o máis morto”-, no medio das dificultades internas e externas a superar optou por recuperar como voz ilusionante a dos segmentos máis activos fronte a cambios favorables aos dereitos e liberdades de todos. A súa estratexia parece inclinarse deste xeito por potenciar as forzas máis neoliberais e neocons coñecidas, ata erixirse en voceiro absoluto da limpeza e o amor a España.

Nesa “España das bandeiras nos balcóns” que tanto lle interesa ao novo Casado, quedan demasiados cidadáns fóra. Entre privilexiados e crentes en que o pasado, moi de outrora, foi mellor que este presente, andan os compromisarios dobremente patrióticos que o elixiron, os que apostan pola Europa máis recalcitrante. O problema é que, con esta nostálxica linguaxe mitineira e tipo Trump, os problemas pendentes seguirán tal cal ou máis ben peor. Xa que logo, nin rexuvecemento nin lifting trae este trintañeiro. Por algo di que quere manter a LOMCE, o mellor que os seus camaradas fixeron por que o preceptuado polo artc. 27CE sobre do dereito de todos a un tempo boa educación, continúe sendo débil, curto e segregador.

TEMAS: Novo proxecto PP. LOMCE. Pablo Casado. Neocons. Conservadurismo. Dereito universal á educación.

Manuel Menor Currás

Madrid, 27.07.2018.