En educación,
pode estar presente de moitos xeitos. O propio sistema educativo,
como tal, adoita mostrala baixo represivas formas de desigualdade.
Os “xestos” aos que se aludía cando, fai mes e medio, pretendeuse ningunear ao novo Goberno, teñen trazos que tocan fibras en que se debaten posicións definitorias da cor -política, cultural, semántica- de nosas interrelaciones como cidadáns dun momento histórico concreto. Ao mentalas a propia prensa, a radio e a TV -definindo as súas liñas editoriais como trincheiras-, afloran posicións máis arraigadas que as que suxire o simbolismo anecdótico.
En democracia, ademais, o diálogo ha de contemplar a sabia racionalidade para atender -entre todos- aos problemas que afectan a todos. Un carácter que non teñen, con todo, as suxestións e razonamentos baseados en imposicións ominosas do pasado, privilexiadas posicións de prepotencia ou elucubracións a partir de universais só sostibles desde prexuízos amparados en suposta superioridade de xénero, de grupo ou doutra índole cultural, social ou económica. É indubidable, pese a iso, que calquera destas especies -ou todas xuntas ás veces- ten gran número de fieis adeptos. Na historia humana sempre houbo amigos de non pensar por si mesmos, partidarios de ter sempre razón e devotos de que obediencia e pensamento sexan inseparables de canto eles dictan aos demais.
Liberar?
Con isto ten que ver a educación ao tratar, en definitiva, de liberar as mentes e axudar a que creza a responsabilidade persoal ante o que acontece, ou ao querer, máis ben, someter, controlar e reprimir canto non siga pautas preestablecidas. E a iso remiten igualmente, de modo máis ou menos consciente, as organizacións e partidos que -con diferenzas notables- queren influír nas decisións que regulan as condutas comúns. Nada que obxectar respecto diso, salvo que non todas as posicións teñen idéntica coherencia. Que, por exemplo, ao falar dunhas ou outras asignaturas do currículo escolar e do peso que teñan no cómputo das avaliacións de cada nivel educativo ou que, ao suscitar as formas organizativas das aulas, do propio sistema escolar e os seus compoñentes actuais -privada, concertada e pública-, se suscite un balbordo, ten a súa lóxica. Pero tamén ha de entrar na conversación o desfasado e pouco sensato que estea sendo fronte ás urxencias cognitivas e actitudinais que se debería atender no presente. Que se xeraron moitos beneficiados baixo o descoido oficial pode ser o motivo de que non se teña en conta. Pero coñecer os despropósitos e privilexios xerados nese caldo de cultivo fará máis intelixible a ledaíña de problemas contraditorios que xera en segmentos sociais moi amplos: desatención á infancia, abandono escolar, fracaso?. A quen prexudica unha “ética de Estado”, que trate de erradicar tanta disfuncionalidade de gasto educativo e, de paso, a manipulación da ignorancia?
Reprimir?
Igual sucede en cuestións de xénero, cando mencionar as súas determinacións na vida de moitas mulleres -non digamos ao falar de LGTB-, suscita fortes pugnas retardatarias. Baixo un tratamento de “ideoloxía” despectivo, pensar de modo contrario ás análises do feminismo ou a sociología crítica sería a santa verdade natural e inamovible. De nada vale nestes casos que, na conflitiva realidade, os cómputos estatísticos sexan tercos e levemos este ano 30 mulleres asasinadas violentamente ás que poderían sumarse outras 20 na desgraciada lista. Engádanselles os miles de casos de odio que, desde 1992 en que se leva rexistro, viñeron acontecendo e verase mellor se, cando se tocan estes asuntos -o mesmo que cando de educar en valores cívicos compartidos por todos os nosos escolares-, estase falando de algo secundariamente epidérmico ou non debésemos deixar de lado tanto prexuízo e parcialidade como se esgrime cando se quere estar en permanente roda de prensa... Na convivencia humana -e máis en tempo vacacional- todo é máis harmonioso cando cesa a violencia simbólica. Entre adultos, corrómpese gravemente coa mentira ocupada en axitar bandeiriñas no canto de afrontar responsabilidades.
TEMAS: Ideoloxía. Historia políticas educativas. Informe Raxen. Violencia de xénero. Privilexios educativos. Dereio a unha boa educación. Educación liberadora. Violencia simbólica.
Manuel Menor Currás
Madrid,
29.07.2018
No hay comentarios:
Publicar un comentario