Os carros de Xedeón son a inspiración de moda

Deberían ser obxecto de análise pormenorizada de males presentes e futuros que ameazan a todos, tamén os máis selectos  

A análise dos metabolitos, substancias desprendidas mentres se metabolizan os alimentos, é capaz de detectar múltiples afeccións. Esta vía de investigación poderá previr e sandar de raíz máis de 30 de enfermidades, as neurolóxicas como o Alzheimer, e os cancros. Tería grande interese dispoñer igualmente doutras que detectasen as raíces de condutas que amargan a vida colectiva. O amplo campo, que ocupa a especialistas en Psicoloxía Social e áreas multidisciplinares de coñecemento, a Historia entre elas, xa tivo a Cicerón predicando que era “mestra da vida”. Outros artefactos narrativos, especialmente os contos, tamén o pretenderon coas súas ensinanzas. E nesa vontade abondan a novela e o cinema sen que a súa inspiración nas noticias diarias poida dicirse que axude categoricamente a mellorar a sociabilidade.

Os carros de Xedeón

A escala internacional, son dignos de atención, por exemplo, os termos en que se move Netanyahu en Palestina. Ante todo, -como nas estratexias de todos os autoritarios para non perder poder- a invocación do belicismo de Xedeón cos madianitas -a que alude a Biblia en Xuíces 8, 13-26-, pode quedarlle moi ben cos máis ultras do seu Goberno, pero ademais de esquecer os versículos seguintes -a trampa do desagradecimento, a prostitución da súa xente e a desmemoria-, é puro regreso á lei do máis forte e máis besta. O Código de Hammurabbi  (século XVIII a. C.) queda amplo. Non ten en conta as razóns que –en boa medida por culpa do Holocausto da súa xente- propiciaron a Declaración Universal dos Dereitos Humanos en 1948. Do que acontecera aos seus antepasado desde o ano 70 d.C. -tras a vitoria do emperador Tito- pasando polos progroms en toda Europa ata Auschwitz e Treblinka, aprendeu a imitar as artes dos verdugos, pero non se lle pegou a empatía con quen, desde 1948, ían sufrir o seu expansionismo. Ese ano, o independentismo israelí empezou a xerar unha profunda fenda en persoas como o poeta Mahmud Darwix, que sempre sufriu a “presenza dunha ausencia” ao non poder ver a terra onde nacera. Se ninguén detén a anunciada volta de Xedeón, os desmáns de Netanyahu cos gazetíes acosados serán puro sarcasmo: a zona turistificarase ao gusto de Trump  .

A cuestión palestina sérvelle de pretexto ao malabarista do despacho oval para impoñer o seu potestas –que non auctoritas- sobre canto o rodea. Acaba de deixar a estrutura universitaria americana pendente dos seus caprichos ideolóxicos. A limitación de axudas federais que impuxo a Harvard, e ao seu alumnado estranxeiro –ao redor dun 27% da súa matrícula-, pon en risco boa parte da mellor investigación mundial en aspectos valiosos da vida humana. Equivale a dicir que o afán de coñecemento é malo e as censuras ideolóxicas preferibles se rozan a luxosa orde ignorante en que soña, ou que as protestas dos novos estudantes polo que sucede en Gaza, deslocen o seu imperialismo triunfal. O roto que causa a unha das máis recoñecidas universidades, berce de premios nóbel en múltiples disciplinas, é un aviso coercitivo ás demais universidades, pero fai saber que con Trump e a súa xente como gardiáns da árbore do ben e do mal, o paraíso liberal entrará en dúbida. A diminución do coñecemento axudará a que reine na Terra un pouco máis de estupidez.

 

Violencias condicionadas

Estes asuntos, tan televisados, configuran un dos momentos máis horrorosos da Historia, con ser o máis avanzado na peripecia humana sobre a Terra. Poderían considerarse un síntoma de “a mediocridade da especie humana”, opinión sólida dalgúns filósofos, contrastable ante a frecuencia de indicios de contaxio. No ecosistema sociopolítico hispano proliferan imitadores do trumpismo a grande e pequena escala. O impoñente afán de combate que locen en intervencións broncamente altisonantes repítese tanto se preguntan no Parlamento coma se peroran do espectáculo eurovisivo. No intenso tempo posterior a este evento exhibiron repetitivas clonacións un mesmo patrón: a indiferenza ante as mortes por desnutrición de miles de nenos. O seu nulo interese por Gaza ou Cisxordania deixou tremendo calquera indicio de honrado aprecio pola verdade e a xustiza. O modelo TRUMP é expansivo e esta deshumanización , engadida a xenealoxías autoritarias, fainos fachendosos  ante os outros seres humanos , que só han de existir para renderlles pleitesía.  

 

Os imitadores do guión moral de Trump son capaces de anular narrativas distintas das súas; a base de repetir xestualizacións mediáticas, e concertalas con outros efectos de intensa repercusión na opinión que se publica, logran a miúdo naturalizar as súas posicións sobre o ben e a verdade. A orde, o bo e o verdadeiro –e non digamos o xusto e o inxusto- pasa unicamente polas súas neuronas, xerando graves problemas de entendemento na convivencia democrática. Non viviron os anos anteriores á Transición, pero séntense herdeiros das misións en que andaban os “guerreiros do anteface” ou o “Capitán Trono” dos cómics dos anos cincuenta, aínda que sigan os principios reitores do sufrimento palestino ou o que empezan a padecer os máis selectos estudantes americanos. Entre as suas teatralizacións recentes destaca a do pasado mércores. Varios senadores querían que a actual ministra de Educación lles confirmases supostas certezas que eles tiñan e, sen límites á procacidade, parecían resucitar os inquisidores da Gobernación e da DGS, anteriores á CE78, na madrileña Porta do Sol.

Os espíritos destes sagaces comisionados andan soltos por coloquios, emisións de radio, redes sociais e cartelería publicitaria, en que os prexuízos determinan toda información decente. Nunca se oirá aos seus máis aguerridos e aguerridas voceiras prestar atención a que os docentes volvesen por enésima vez á rúa en defensa dunha escola pública ben tratada e un concepto de ensino que sobrepase o dunha gardería. Tampouco se molestarán coa apertura dunha nova consideración xudicial sobre o acontecido na pandemia a 7291 persoas madrileñas por discriminación, e os seus exabruptos e pendencias non tocan a xestión dos efectos da DINA na Horta Sur valenciana. Procuran, iso si, entreter moito con prospeccións  morais de anónimas acusacións de futuribles causas penais que rolden aos seus adversarios. A súa metodoloxía sempre conta cun colaboracionismo multiforme e difuso, apto para coarse en ámbitos onde os ávidos de seguir na foto frecuentan a pose pase o que pase. Esa prevalencia de moitos cidadáns e cidadás por non perder pé é unha actitude escura que detectou Shopenhauer cara a 1860: “na maioría dos homes a vaidade innata vai acompañada dunha necesidade de cháchara e dunha falta de honradez innata”. As súas nanoviolencias resultan tóxicas.

TEMAS: Moralidade e Política.- Autoridade e autoritarismo.- Representación política.- Postura e conformismo.- Violencia informativa.

MMC (24.05.2025)

Andamos a voltas cos cónclaves, silencios e olvidos

 Terxiversan e entorpecen a historia cultural dos avances e retrocesos da convivencia democrática.

 

A mención do “conclave” chegou ao Congreso de Deputados da man do xefe da oposición neste momento, e prolongouna a bancada azul alegando que, na fórmula electoral vaticanista, pódese entrar como papa e saír como cardeal. Como recurso para chamar a atención dos máis adormecidos coas liortas da vida política actual, bebe dos métodos que xa recomendaban os retóricos romanos para que o discurso conectase coa realidade. Nin que dicir ten que as transmisións televisivas do recentemente acontecido entre os muros da Capela Sixtina deixaron un pouso virtual apto para o uso da analoxía nos asuntos temporais da vida cidadá, aínda que a lección real que deixou o seu emprego é a dunha gran banalidade, como moito do que no espazo parlamentario se fala, contrariando o seu valor democrático.

A xerga con que se adobou a metáfora –cociñado co roubado de mensaxes privadas entre políticos- non é precisamente exemplar para a sa convivencia. Os munguidores do suposto beneficio desta sintaxe, á parte de descortesía e “mala educación” –que adoitaba dicirse-, ensinan a todos, maiores e adolescentes,  a súa profunda hipocrisía cando por fins cortoplacistas pretenden aleccionar. Os seus chafalleiros medios, dicindo que todo vale –como cando o rei francés Enrique de Borbón dicía, despois de abxurar do calvinismo, que “París ben vale unha misa”-, esquecen o que adoitan facer a diario onda eximios colegas de facción. Sobrada documentación teñen os xornalistas –e as hemerotecas- de malos usos de principios morais, tan pouco considerados por practicismo coxuntural, que moitas veces terminan en lameiras diversas. As falsas teimas de exemplaridade, das que O rei espido de Andersen quixo mostrar as súas costuras en 1837, beben de relatos como o do “Inferno” do Dante na Divina Comedia (século XIV), e deixaron motivos  suficientes para inspirar o Divino sainete (Curros Enríquez, 1888)  ou, máis preto, os esperpentos a que, como xénero literario, fixeron mestre a Valle Inclán. No que levamos de século XXI, estas prácticas volven proporcionar material sobrado, mesmo para instaurar novas conmemoracións. Como suposta novidade de vergoñas, debería haber unha dedicada aos abusos dos móbiles, en que se celebraría, ao modo do “día de inocentes” do século pasado, celebraríase a conta da percepción de trolas, mentiras, bulling e demais hábitos tecnificados de acoso. En tal festa, cabería unha sesión de opinadores avezados en non dialogar, e destros en esixir “boa educación”: boa ocasión para descubrir apaños de falsa moralidade.

 Castelao. Os cegos, 1915

A utopía dun ensino democratizador

Estes debates, como os de sesións parlamentarias onde supostamente se pregunta ao Gobierno sobre a súa xestión,  adoitan ser ocasión para combativas divisións de opinión. Para moitos todo vai peor que nunca e, segundo outros -máis escépticos que pesimistas- case sempre é ocasión para imitar ao protagonista de Lars Gustaffson na Morte dun apicultor (1978) e “volver empezar”. Dan por suposto que nunca nada está terminado: sempre falta moito para cumprir a mellor utopía, como repetía, incansable, o recentemente falecido Pepe Mújica. Nestas diverxencias ten moito que ver a memoria, esa facultade que cantos tiveron preto o Alzheimer aprecian polos quebracabezas e dificultades que xera o esquecemento. No colectivo, esta atrofia neuronal entre o que se fixo ou non se fixo -e o que se debe facer- tamén existe e, á parte de retardar decisións necesarias, limita o proveito dos cambios oportunos ao seu debido tempo.

En Educación, ten habido este retardamento e perda de memoria, e en importantes asuntos é enfermidade estrutural. Síntoma seu é o longo percorrido de moitos deles desde 1857, en que sobe á Gazeta de Madrid a primeira lei xeral: a Lei Moyano. Proseguen outros en leis ben recentes, como indica a Lei 20/2022 -do 19 de outubro: Lei de Memoria democrática- promover iniciativas didácticas nos centros escolares, máis aló do que dicía a Lei de Memoria histórica -lei 52/2007, do 26 de decembro-, e que lle facilite desenvolvementos apropiados a LOMLOE (de 29.12.2020) nos ensinos mínimos que prescribe desde 2022-23. Notorio é, con todo, que Comunidades como Madrid as pexen. Exercitando as súas competencias curriculares, en segundo de Bach , por exemplo, o deseño de Historia de España -de obrigada atención na AVAU de 2025- segue sendo o de 2002 –posterior ao retorcido debate sobre “as Humanidades”- e impide un digno tratamento das cuestións que emanan de dúas leis importantes no desenvolvemento da CE78. Despois de case cincuenta anos da morte do ditador, expor os asuntos centrais de “memoria democrática” aínda resulta exótico; en demasiadas  ocasións pesa moito o tempo anterior á Constitución de 1978: a porta aberta hai 47 anos para democratizar o seu coñecemento e unha praxe acorde parece servir de pouco.

De todos os xeitos, o alzheimer educativo non se reduce estritamente aos asuntos que suscita a memoria “histórica” ou “democrática”, e tardará moito en curarse se a xestion se circunscribe aos decretos do BOE. Para que chegue de verdade a todas as aulas é imprescindible o seu abeiro coherente en moitas outras accións que afectan profundamente á vida escolar. A organización interna dos centros, a formación lóxica dos seus educadores e, de fondo, o respectuoso respecto á liberdade de conciencia e a atención ás características dos educandos, son determinantes. Doutra banda, nulo favor se fai á “ memoria democrática” no sistema educativo esquecendo a cantos docentes ensinaron democracia a remolque dunha  “cultura escolar” reticente ou hostil. Antes e despois de 1978, a súa ruptura cos libros de texto ao uso, e as súas innovacións no ensino da Historia Actual con documentación de arquivo, exposicións e debates sobre cuestións contrarias aos dereitos humanos e a paz -ou pegadas residuais ás veces daquela Guerra antidemocrática-, dignificaron a educación de moitas xeracións. Os seus honrados proxectos abriron un duro camiño na conexión de escola e vida real, e non son os causantes de adolescencias  remisas a coñecer –sen  manipulacións-  o ocorrido en España desde os anos vinte.

En Educación , todas as mans son poucas para normalizar a Constitución no sistema escolar, e que todos os cidadáns teñan unha educación apropiada. Alimentando a desmemoria pérdese o futuro, e para o tempo actual é estéril seguir facéndoo.

 

TEMAS: Memoria histórica e democrática.- Historia Actual.- Cultura escolar.- Constitución de 1978.- Consensos educativos democráticos.

 

MMC (16.05.2025)

Posibles significados do nome do novo papa

Chamarse León XIV indica vontade de proxecto, pero non implica que vaia sobrepasar as maneiras menos convencionais de Francisco I.

 Pasados os días rituais posteriores ao enterro de Jorge Mario Bergoglio, e os protagonizados polas congregacións dos cardeais e o seu conclave, poucos acertaron como sería a elección de novo papa. Algúns, coñecedores dos recunchos existentes tras a Praza de san Pedro e, nas reunións electorais da Capela Sixtina, intuíron tras factores supostamente espirituais, os detectables como en calquera outro campo sociolóxico. Desde Relixión Dixital e Eclesalia Informativo albiscaron qué ía suceder e, o segundo destes medios mesmo adiantou o nome do actual pontífice.

 

Os tópicos turistificadores destes días televisados, tasluciron asuntos relevantes. A insistencia en que o Vaticano lideraba no mundo uns 1.406 millóns de católicos -tendencia confesional maioritaria entre os 2.300 millóns de crentes cristiáns-, con ser de gran relevancia para entender os comportamentos humanos, sobre todo en Europa e América, facilitou atender a evolución desta estatística tamén en España , onde, á marxe doutras confluencias confesionais, ten habido un gran cambio nos últimos oitenta anos en canto a crentes católicos. Desde a firma dos Acordos de España coa Santa Sede en 1979, algunhas noticias destacaron un leve incremento último, e tamén mencionaron o número de nenos e nenas matriculados en clases de Relixión. Ambos os tipos de datos -moi condicionados por outros-, non restan valor a que o 53% dos españois se declaren católicos –hai 10 anos facíao o 68%- e que só o 17% diga ser practicante (outro dato que, segundo se afine este concepto,  fluctúa á baixa).

 

De todos os xeitos, talvez non se deba esquecer que insistir nesta cuantitatividade –repetindo un debate habido ao redactarse a CE78, cando aínda estaba moi vivo o nacionalcatolicismo- para reafirmar a “aconfesionalidade” española volve ser contraditorio. O termo, máis retórico que efectivo, non fai que o entrecruzamento de intereses privados do catolicismo cos asuntos públicos do Estado sexa pertinente nunha democracia plural. É fonte de conflitos permanente esta maneira de encubrir a evolución do acontecido estes anos en asuntos como a educación, dereitos da muller co seu corpo, ou a eutanasia, por exemplo. Aos ollos de moitos cidadáns –crentes e non crentes-, as interferencias episcopais no funcionamento cualitativo da Constitución e na liberdade de conciencia, poucos argumentos ofrece para a repartición de recursos do orzamento económico acordado; as diferenzas respecto ao Concordato de 1953 -que viña repetir o de 1857-, máis formais que operativas, condicionan o sistema educativo español e a modernidade democrática.

 

O novo papa -do que se insistiu en que era “administrador” e “misioneiro”- pronto deixará sinais da súa capacidade para proseguir a apertura que se atribúe ao pontificado de Francisco I, cuxa encíclica sobre  “o clamor da terra e o clamor dos pobres” esixía un “uso responsable” de recursos dos que non somos “propietarios e dominadores” (Enc. Laudato si): “o desenvolvemento humano integral e a inclusión social” non están “garantidos polo mercado”. A proximidade de Bergoglio á xente quedou de manifesto tamén na súa outra encíclica Fratelli tutti, “recoñecendo a dignidade de cada persoa” en que coidar o mundo que nos rodea e coidarnos a todos era o contrario de “utilizar demagoxicamente aos débiles”, ou formas propicias “ao servizo dos intereses económicos dos poderosos” (punto 155). Para moita xente pode ser pouco, pero no medio do balbordo reinante lembraba asuntos vitais. Os xestos de León XIV nestes días aínda son ambiguos; claman pola paz, pero seguen o comedido hábito vaticano, moitas veces ambivalente para a realpoltik que segue en cada país.

 

Chamarse León XIV

A opción de Robert Prevost pola muceta, zapatos vermellos e estola, sumada ás súas primeiras palabras como León XIV, parece indicar que será un papa máis centrista que avanzado. Cauto para explorar camiños entreabertos polo seu antecesor, podería dicirse que, ao modo de Pablo VI -sucesor de Juan XXIII-, vai ser un misioneiro que administre unha síntese das posicións internas dos eclesiásticos.

 

Elixir chamarse León XIV aclara pouco. A historia real do seu antepasado onomástico, sen concretar a suposta apertura da súa “encíclica social” Rerum novarum, vén repetir, como advertiu Mark Twain, que “o primeiro que fai o púlpito, xubiloso, é proclamalo obra de Dios e exhortar ao pobo para caer de xeonllos e profesar o seu agradecemento” (Cartas desde a Terra). Esta carta papal atendía os problemas sociais que xerara o capitalismo industrial, pero lida amodo e contextualizada, a súa atención foi curta. En 1891 -data da súa publicación-, o movemento obreiro levaba xa máis de 60 anos pelexando con quen os trataba como mercadoría barata. Sen seguros de ningún tipo nin protección legal, suscitaran reaccións máis avanzadas en círculos católicos; insistir en “a caridade” como solución ao conflito que expuña a eufemísticamente chamada “cuestión social”, non era moito avance. Ante aquelas miserias, tampouco o era a linguaxe desta carta, diferente segundo falase aos capitalistas ou aos proletarios. Desde os primeiros parágrafos condenaba o relato destes e, oposto ás súas “cousas novas” con argumentos xa antigos sobre a propiedade privada, “non dialogaba” con quen andaba naquel movemento e chegaba tarde. O Manifesto comunista era de 1848, e as primeiras medidas estatais en prol dunha “xustiza social distributiva” –a orixe do Estado Social- foran postas en marcha en Alemaña por Bismarck en 1883, quen para lograr “seguridade social”, non tivo empacho en contradicir principios clásicos da Economía Política liberal. A pobreza estrutural que xeraba aquel sistema laboral non o solucionaba o voluntarismo caritativo de que falaba León XIII, e pouco cabía esperar das prevencións sobre a “liberdade de ensino”, “liberdade de cultos”, “liberdade de expresión e liberdade de imprenta”, que mostrara en 1888, noutra carta-encíclica: Libertas praestantissimum.

 

Segundo os escolásticos, De nominibus non est disputandum (Dos nomes non hai que discutir), pero se León XIV imita esta traxectoria, o cambio de ciclo histórico en que andamos –coa revolución dixital por medio- non alterará o seu rumbo. Segundo o actor Harvey Keitel, “as decisións que tomamos son o que nos define”, e tamén Lucas, 6, 44 e Mateo, 7,16. dixeron antes que “polas obras os coñeceredes”. En todo caso, necesitará algo máis que sorte.

 

TEMAS: León XIII/León XIV.- Obras e palabras.- Pobreza e cuestión social.-Estado Social.- Acordos coa Santa Sé.

MMC (12.05.2025)

Do apagamento ao desconcerto ante o que pasa ou non pasa

A unha semana do sonoro e negro apagamento eléctrico, seguiu unha ampla gama de silencios e ruídos, propicios á ignorancia.

 

Os atrasos sufridos por máis de 12.000 persoas a causa de contratempos ferroviarios nesta madrugada de luns volven resucitar moitas das cuestións que quedaron pendentes tras o apagamento eléctrico. Teñen particular interese as vivencias persoais –e colectivas- que aquel acontecemento suscitou; á beira dos problemas que puxo en evidencia, para cantos xa eran adultos nos anos noventa -en que houbo un cambio profundo nos modos de comunicarse- foi un alivio recuperar maneiras de facer e relacionarse que parecían xa mortas. O grao de comprensión, complicidade e servizo mutuo que se palpou en rúas ateigadas de xente, era un certo consolo.

A pesar de iso, de todo o demais talvez deba destacarse o tempo perdido en explicacións, teorías, diagnósticos, opinións e comentarios prexizados, que aquel acontecemento trouxo consigo, como xa o facía cando o grego Polibio (Século II a. C.) reclamaba a personaxes principais non repetir ofensas ás pedras en que caían personaxes principais. As leccións de expertos e interesados mesturáronse, as grandes incógnitas seguirán no aire, os diagnósticos verídicos faranse esperar e as leccións debidas talvez nunca se logren. É dicir, que non será difícil seguir a dinámica que denunciaba o historiador grego. Con moita probabilidade, volveremos ver e oír a cantos sempre tratan de pescar en beneficio propio e, sen interese ningún por entender en no que pasou para que non volva ocorrer, talvez non logremos nunca un veredicto de proveito para o futuro de todos. Con todo, seguir dándolle voltas a este asunto entreterá moitos debates,  mesmo no Parlamento, sobrevirán outras urxencias e, como moitas outras veces, é posible que quede flotando indefinidamente: sirvan de mal exemplo moitas supostas comisións de investigación pensadas para a nada. A inmediatez de respostas que as Redes sociais imbuíron nos hábitos cotiáns de inmisericordes chibatos ególatras, non son precisamente o mellor antídoto para este problema de fondo.

Descubrir pautas de longo percorrido, que seguen aí aínda que parezan non existir, pode axudar a un presente-futuro en que caiban todos os cidadáns. Non faltan na xenealoxía da cultura española actual hábitos máis que propicios a comportamentos esquivos coa análise do que sucede e favorables a ter sempre razón ante os demais. En especial, poderían traerse a colación lecturas de carácter non tan estritamente piadoso como parecía, aínda que fose tal o seu pretexto. Por exemplo , aquel inicio do Xénese, en que a “caída de Adán” semella moi de cerca este “apagamento” ; entre os motivos de ambos os momentos hai abandonos e concesións que, na linguaxe da simbolización relixiosa, viñan sendo considerados “pecados” e, na democratización actual dos asuntos públicos, debería ser sempre cumprimento ou incumprimento de “dereitos” compartidos, coas súas pertinentes derivacións de responsabilidade.

 

Actualizada neste mesmo sentido, tamén podería valer a lectura dun texto moi divulgado desde o último terzo do século quince; na Imitación de Cristo, do alemán Tomás de Kempis, máximas hai, como as do capítulo XX, en que proliferan consellos adecuados “para estar consigo mesmo”, ocupar ben o tempo e evitar “o superfluo” de andar ocioso e oír novidades e murmuracións”, pois no trato cos demais humanos –dicía este autor, de tanto éxito aínda nos anos cincuenta e sesenta- é “máis fácil cousa calar sempre que falar sen errar”. Este consello, lido e contemplado desde a óptica unitaria de “a verdade” e “o ben” como algo ontolóxicamente propio do ser e as súas calidades –como explicaba en paralelo a Escolástica -cando os Fundamentos de Filosofía de Millán Puelles eran obrigados nos estudos de Comúns en Filosofía e Letras –nos anos setenta-, é razón de cantos tendo algunha potestas pretenden ter a máxima auctoritas tamén. Dá igual o asunto, e dá o mesmo un ou outro nivel de responsabilidades, con aquela e sen esta non se preocupan de se causan malestar na xestión e pasan á historia real pretendendo ocultalo tratando de que os demais non se decaten. Sobrados asuntos pivotan no momento actual sobre xulgados de diversas instancias, en que abundan testemuños cínicos; e acontecementos como o da DANA en Valencia, que tantas penalidades trouxo a máis dun millón de persoas, ben indican o lonxe que estamos de atopar liderados capaces de canalizar ben as ansiedades de todos.

Cansa pobreza democrática mostra o repetir o consello que, no cancioneiro popular galego, unha nai dá á súa filla casadeira, en situación carencial: “tapa miña filla tapa, que unha perna tapa a outra “. Esa praxe, á parte de encubrir vellas taras de poderes interesados no retroceso de canto posible cambio poida traer unha maior expansión do coñecemento, para non perder supremacías de privilexios do pasado, en nada mellora a convivencia imprescindible para arrostrar os serios problemas que ten a situación global da Terra como casa de todos. Ao ritmo do acontecido ao redor do apagamento de hai unha semana –e que tan oportunamente se repetiu para os usuarios dalgunhas liñas ferroviarias-, a conveniencia do cansazo seguirá sendo a mesquiña vara de medir o que mereza a pena na Historia que quede por vivir aos humanos.

Poucas esperanzas suscitan preguntas que repiten silencios longos dun pasado imposto do que parece perderse a memoria. Non deixa de ser rechamante neste punto a coincidencia coa traxectoria que está a seguir o acceso de todos a un tempo ensino de igual dignidade para cantos acceden a ela. Moitos non poden apreciala porque, entre outras cousas, non lles faculta para aprender a ler o que sucede e ter liberdade para utilizar ese coñecemento en beneficio dunha convivencia máis harmónica con canto acontece. Entorpecer a igualdade democrática da educación é repetir un pasado que debía estar sobrepasado en aras dun presente-futuro realmente valioso. Iso saben tamén moitos dos 133 cardeais que están a piques de entrar en conclave; o futuro da súa Igrexa ben pode ir cara a un pasado xa coñecido –reducido a uns poucos-, ou perseguir un futuro aberto a sensibilidades vivas, en que caiban “os xentís” (Feitos, 10, 47).

TEMAS: O apagamento e as súas repeticións.- Silencios e explicacións.- Convivencia plural.- Problemas globais.- Igualdade de dereitos e responsabilidades.

MMC (05.05.2025)