Agora
que nos chegarán refuxiados -inmigrantes en definitiva-, urxe
revisar qué fixemos ata agora e qué debemos facer para desprexuizar
aos nosos adolescentes.
Ser
alumnos aplicados ten vantaxes e inconvenientes. Entre aquelas, que
non che dean a vara acotío. E entre estes, non é o menor ter que
estar rectificando e modulando as respostas máis adecuadas ao
constante cambio de preguntas e cuestións que che impoñen. Pódese
caer na ficción máis atolada. Valla como exemplo o cambio de
reaccións que rimaron as secuencias de refuxiados desde este verán.
Da roñicas capacidade receptora dos primeiros momentos, ao cambio de
onda que requiriu Alemaña, hai un treito. E máis que haberá, a
teor do que está dando de si a crecente complexidade do asunto, o
que seguirá dando pé á máis estrita ambigüidade e reticencia
reaccionaria, entre outras moitas modalidades de resposta dos seres
humanos, afortunadamente máis responsables.
O
cálculo oportunista
Por
si mesmo, este devaneo inconstante e inconsistente xa é moi
educativo. Achéganos ás actitudes máis apropiadas para que
aprendamos a ser calculadores en todas as direccións da nosa vida,
incluídas as que podamos cultivar cara á pasividade ou a
indiferenza en naderías tales como para que e para quen temos aos
nosos representantes políticos, en nome de que ou de quen deciden
unhas ou outras cousas, a que razóns ou intereses serven de verdade,
que sentido dan a iso do ben común e, ao final, por que hai tanto
contraste entre o que parlotean e o que de verdade fan?. En fin,
educación moral, política, ética, estética e económica como sen
xeito, en doses ben controladas. Antes de que nos decidamos a elixir
a uns ou a outros?ou a ninguén, segundo se nos atragante tanto
adoctrinamiento.
Aí
está outro exemplo que, desde hai uns días saltou á prensa e que
se vía vir de tempo atrás por onde ía: a asignatura de Relixión en Bacharelato. Do ano pasado a este, segundo pescudaron distintas
organizacións, na Comunidade de Madrid medrou nun 150% a súa
demanda. E, segundo explican, non porque a mocidade de 18 anos teña
de súpeto máis fe relixiosa ou se estea facendo máis practicante,
senón porque, deste xeito, pode garantir mellor cualificación media
para a nota que lles dea acceso á Universidade. Pura LOMCE e sentido
oportunista: con desprestixio das demais áreas e profesores e, sobre
todo, do rigor metodolóxico e cognitivo que debe ter o sistema
educativo. Dá igual: non hai ben xeral. Todo ben é cambiante
segundo o lobby preponderante, como tantas outras veces nunha
moi longa historia do dominio e os seus trucos..
Á
propóstio dos refuxiados
Moi
inquedante está sendo, en todo caso, a superficialidade con que “os
refuxiados” están sendo tratados nos nosos medios. Só hai agora
“uns refuxiados”, os da peregrinación que non cesa entre Turquía
e Alemaña, con sucesivos paróns en Turquía primeiro e,
sucesivamente, en Grecia e a través do antigo espazo austrohúngaro
ata Alemaña. Bo momento para aprender Xeografía do espazo Shemgen,
pero malo para aprender Humanidade. E en España, estupendo para a
desmemoria. A das nosas propias emigracións e exilios e, aínda
peor, a do noso estraño xeito de pasar dunhas escenas a outras nunha
película fantasmagórica, cando houbo un tempo, e non afastado, en
que querían que estivésemos felices porque non eramos xenófobos
como outros. Eramos moito máis emigrantes que receptores de
inmigración, e pronto pasamos a ser un país relativamente
acolledor. Pero cun reparto da inclusión educativa, por exemplo, moi
apropiado para que a guetización fose aceptable para a xente
ben. Os centros públicos serviron -sobre todo desde os anos 90- para
concentrar a máis do 70% dos fillos da inmigración. Iso como media
xeral, pois aulas había -nas áreas de máis intensa chegada de
estranxeiros- en que se superaba o 90%, con pluralísimas
diversidades de procedencia e sen máis apoio que a boa disposición
que tivese o profesor de quenda. E, case sen transición, nos últimos
tempos a mobilidade fíxose moito máis complexa. Sen deixar de ver
xente que intenta chegar en caiuco ou saltar o valado de Ceuta
e moitos dos que viñeran regresaron, moitos dos nosos propios mozos
tratan de abrirse camiño onde sexa e con empregos que nada teñen
que ver co que estudaran. Contrastes moi rápidos dun mundo
cambiante, nada semellante a aquela época en que nos dicían que non
eramos xenófobos. Probablemente para que non nos decatásemos de
nosa propia historia.
E
da xenofobia, que?
A
contrafío do que agora se empeñan en ensinarnos con “o
crecemento”, son moitos os que contradin perspectiva tan halagüeña,
e tan cultivada xusto cando os telediarios nos amosan, á nosa feliz
hora para comer, o desastre humanitario. Todas as organizacións
humanitarias independentes están dicindo -de tempo atrás- que está
crecendo a desigualdade en España ás alancadas. As diferenzas entre
os que teñen e os que non xa son tales que, o último cartel de Save the Children di en valadoss publicitarios que un de cada tres
pícaros está en risco de pobreza e de exclusión. E xa se sabe que,
onde hai desestructuración social, hai máis risco de odio e
xenofobia. Por moito que nos pregoen as marabillas do progreso feliz,
as limitadoras oposicións socioeconómicas xeran todo tipo de
violencias, incluídas as violencias de xénero, as violencias nos
centros docentes... as microviolencias cotiás.
Existen,
por outra banda, moi boas análises dos prexuízos, por exemplo, dan
mostra os nosos alumnos de Secundaria -un claro expoñente dos que
existen noutros moitos estratos da nosa sociedade. As prospectivas
estatísticas do CIS e do Consello de Europa ao longo dos últimos
anos confírmano. Por conseguinte, agora en que nos chegarán máis
refuxiados -inmigrantes en definitiva-, urxe revisar que facemos ou
non na nosa contorna educativa e, de paso, non cexar en deseducar aos
nosos adolescentes de multitude de prexuízos que teñen moi ben
aprendidos dos maiores e da contorna. Ensinámoslles como forma de
reacción fronte ao diferente -o outro- e fronte a calquera que ansíe
-por calquera necesidade ou por mera humanidade- compartir algo do
noso espazo nunha terra que, teoricamente, dicimos que é de todos.
O
“espazo vital” de quen?
Falamos
de xeopolítica cotiá de andar por casa e polas beirarrúas das
nosas cidades e aldeas, pero o “espazo vital” foi pretexto da
Segunda Guerra mundial, e dos seus máis de 50 millóns de mortos. O
“espazo vital” foi terreo aboado para os litixios interminables
nos minifundios galegos? E o “espazo vital”da curta distancia,
como relatou John Berger en King, unha historia da rúa
(Alfaguara, 2000), é a orixe de graves desavenencias entre humanos.
E tamén diso se trata cando de des-educar falamos. De desocupar as
neuronas e as súas sinapeis -invadidas por egocentrismos viscerais,
identidades irredentas e adxecivos posesivos-, e que as colonice a
empatía e a solidariedade xenerosa cara aos nosos próximos.
Como
non nos deamos présa, volverá estar ben visto -e non só en
privado-, que renda se multiplique, ao compás da distribución por
Europa dos refuxiados que teña a ben facer Bruxelas, o ensimesmado
entusiasmo por que “nos están invadindo2, “ocupan os nosos
traballos”, “lévanse as nosas axudas sociais”, “viven a
costa nosa”, “tráennos problemas”, “son delincuentes”,
“corremos riscos yihadistas” E ata volveremos oír aquilo
de que nos “baixan o nivel educativo”.
Os
nosos adolescentes e mozos son máis fráxiles que nós. E aos
adultos, nunha sociedade sempre competitiva, nunca nos foi fácil
asumir con dignidade a nosa condición de seres limitados e
medorentos. De aí os constantes complexos de superioridade e
diferenza fronte a cantos nos rodean, especialmente se os notamos
débiles. Gústannos os espellismos, capaces de ilusionarnos en balde
de que todo vai ben e que somos os reis do mambo. Sen dúbida hai
xente marabillosa, pero tamén demasiado pantasma aproveitada. Se o
de “a recuperación” vai tan ben ¡que felicidade!. Que teñamos
o índice de desigualdade máis alto de Europa e que, ademais, siga
ensanchándose a asimetría social, será unha engañifa de
oportunistas desaprensivos. Pois aí está igualmente -en
consonancia, por suposto- esoutro espellismo da implantación da
LOMCE e a súa “mellora da calidade educativa2, crecente a medida
que se vaia implantando. ¡Que ben! De que mellora educativa falan
cando ao que xa reduciron o orzamento han de engadírselle outros
5.666 millóns neste 2016 que se aveciña? E por que lle tocou o
gordo á educación pública neste pronunciado recorte que, do 5,1%
que supoñía no PIB fai catro anos, aínda non tocamos fondo e
seguirá baixando ata o 3,7%?
A
verdade é que ir de alumnos avantaxados é unha lea: prefiren estar
calados e decretar á súa bóla, sen explicacións porque din que
non os entendemos. Están baixando os recursos educativos ata o
orzamento (PXE) anterior a 1990 -cando nin había LOXSE aínda, nin
ciclos formativos, nin outras moitas prestacións que se foron
engadindo ás topadas- e, sen máis, queren que aceptemos que así se
mellora a educación?. Como nos espellismos de conto, o final tería
que ser feliz e quedaríanse contentos. Ensimesmados están e non se
decatan de que forzan moito a narración, obrigándonos a
sobrentender que todo mellora se lle vai mellor a uns poucos
chiringuitos. Se somos bos lectores, tocaranos cualificar este
embeleco como puro e duro prexuízo. Interesado noutra cousa e non,
desde logo, en que o ben xeral sexa prevalente no que a investimento
social se refire.
Manuel
Menor Currás
Madrid,
18/09/2015
No hay comentarios:
Publicar un comentario