Que pasa coa Natureza e a sociedade na que vivimos?. Que pasa cos comportamentos idóneos para que ambas sexan sustentables e gratas? Que educación queremos?
Termina agosto de 2017, un mes que, tanto se se mira desde a perspectiva dos incendios forestais como desde os atentados nas Ramblas e Ripoll, foi pródigo en calores e acaloramentos. Estamos xa en setembro, tan propicio ao estrés postvacacional como a reiterar rutinas proclives a que os desmáns de todo tipo e a senrazón se sigan impoñendo como cansino hábito de conduta: o que segue molando é o que non desentoa do consabido. Agora, mellor que antes: hai máis facilidades para vociferar pronto ao máis leve indicio de desacordo razoado co trillado.
Fráxil Natureza
Habituais no verán desde hai décadas, os incendios -na súa maioría provocados- son cada vez máis temerarios e tenden a ter maiores proporcións. Das 39.000 Has. calcinadas este ano -case a metade do que ardera desde 2006-, o sucedido na Cabrera leonesa ou na comarca de Verín e arredores non só mostra unha tradición moi asentada. Fala tamén dunha despoboación crecentemente acelerada, dunha demografía envellecida, duns labregos fartos de abandono e desidias. Esas son as causas de que amplas áreas da España baleira resulten insostibles, similares a Laponia. E a ese proceso de baleirarse en que está inmersa a Península -máis aló do explicitou no libro de Sergio del Molino-, ha de sumarse máis pronto que tarde outra dinámica xa en marcha e tamén moi rápida, a do cambio climático. Non é que neste xullo ou agosto haxa máis calor que noutros meses do ano: ata aí o clima segue o seu pauta habitual no noso hemisferio. É responsable, iso si, dos fenómenos de calor extrema que se produciron e de que esas intensidades se estean repetindo con máis frecuencia estatística da afeita. Segundo Guillermo Altares, o do furacán Harvey en Houston e no seu paso cara a Louisiana “é só o principio”. Por máis que non nos guste, o cambio climático está acelerando alteracións potentes da vida vexetal nesas mesmas latitudes, como pode verse nas pragas que a seca induciu nos carballos de extensas zonas da Galicia con clima de transición mediterránea, sobre todo ao Sur de Lugo e boa parte da provincia de Ourense: as zonas do deserto demográfico galego. Urxe nestes asuntos primordiais unha conciencia ben distinta da dominante que promoven, entre outros, personaxes como Trump ou do desleixo dalgunhas administracións.
Débil convivencia
No plano máis estritamente convivencial, os atentados yihadistas en Cataluña ocasionaron exhibicionismos demasiado acalorados que, nunha interesada perversión política, utilizaron os mortos a conveniencia. Non só é que, como Gregorio Morán asegura, se evidenciaran moitos fallos duns e outros, a máis diso problemas dalgunha prensa, contraditorios coa honrada deontoloxía xornalística. A Rajoy valéronlle para sepultar moitos dos problemas que arrastra en relación coa corrupción e, de paso, evadir responsabilidades que puidese esixirlle o Congreso de Deputados, amparándose no reconto numérico dos que o apoian. Tampouco faltaron quen, en nome dunha suposta exclusividade moral superior, reclamaron respostas responsables ás conciencias que, en nova cruzada, debesen sentirse humilladas por presuntos esquerdismos cooperadores do mal. Afortunadamente, non todos os curas reaccionaron como Santiago Martín, o recobrado predicador de outrora en TVE. Outros se dirixiron á Conferencia Episcopal para que a Canle 13TV en que pon esta os seus diñeiros suprima faladoiros que adoita promover, pois “danan a convivencia”.
Setembro, con máis problemas dos previstos, acumula así suspensos e repeticións, por máis que queiran taparse tras unha inexplicada precariedade do emprego mentres se realza falazmente un dubidoso crecemento cuantitativo. O utilitarismo da satisfacción, acomodado a tradicionalismos medievais, hipervalora as xenealoxías de matamouros. E acrecenta moito, ademais, o número de quen, alleos ao seu propio pasado, se envaecen de ignorar que tamén eles son ou foron -en recente xeración- migrantes do interior peninsular ou que teñen débedas co exterior. Tanto esquecemento, sumado ao excesivo abandono da razón nos asuntos que nos incumben a todos de cerca, pode ser motivo de moita risa. O reencontro en setembro coa realidade adoita ter esta parva expresividade, acompañada dun ambiguo ¡oxalá non volva repetirse!
Esperanza da educación
Máis prudente sería que o final das vacacións inducise a propósitos máis eficientes. Non é que por xogar con lume poidamos pagalo nun seguinte episodio terrorista, como suxire Íñigo Sáenz. Pero si sucederá que se non nos arrepentimos seriamente das oportunidades perdidas de facer un país máis coherente, máis solidario e menos desigual, todo será peor. Tamén climaticamente, por máis que nos leven visitados este ano 47 millóns de turistas. Como todos os anos, setembro é o momento da volta ao cole e aos preparativos que iso comporta. Se a mirada se pon na necesidade dunha boa aprendizaxe para todos, este ano debería conlevar ou repensar seriamente as políticas sociais, as educativas en particular, indispensables para unha boa relación co hábitat e cos que o habitan. Co pretexto da crise, foron desmanteladas ou están en proceso de seguirse desmantelando para impoñer textos normativos reducionistas dos dereitos de todos. Isto é o máis desconsolador, e que debeu corrixirse antes da desolación por sucesos como os deste verán.
Dedicarse a botar balóns fóra só aproveita aos botafumeiros insoportables do poder instituído. Viven de propugnar que a nosa estrutura educativa mellorará substantivamente, ao parecer, co aumento das privatizacións, a redución de recursos na escola pública, a inestabilidade de a estima dos docentes, o control das avaliacións externas e similares inventos adaptativos das medidas que moitas empresas empregan para unha xestión que acrecente, ao amparo de reformas laborais indignas, a cutre provisionalidade da protección social de todos. Sabedores por experiencia da eficiencia de tales políticas, tamén aumentan os que, como Marcelo Soto, -e similarmente a quen defenderon no século XIX a escolaridade universal- indican que os recursos investidos en educación son os mellor empregados para deter o horror, porque se hai algunha forma de logralo é a cultura e o coñecemento. Non é gremialismo. Iso mesmo din significativas institucións que veñen avisando dos riscos que xera a desigualdade que reproduce a diario o noso sistema escolar. Se non se enmendan derivas desestabilizadoras, todo o sucedido este verán sería en balde: os queixumes levaraos o vento e impoñerase o necio fariseísmo.
TEMAS: Cambio climático. Incendios. Atentados yihadistas. Escolarización de calidade. Recursos educativos. Políticas socioeconómicas..
Manuel Menor Currás
Madrid,
02.09.2017
No hay comentarios:
Publicar un comentario