Logo da sentenza do TS, como queda a Xustiza?

A xudialización da política -incluída a educativa- desvirtúa á política e ás sentenzas xudiciais. Os intereses creados mandan máis?

Igual que “empoderar”, “poñer en valor” é expresión recente que vai camiño de ser topicamente reiterativa. Tan en auxe está que, en case todo acto, comentario, evento, opinión máis ou menos animosa en prol de calquera causa de certa, o que opina, expón ou esixe algún cambio séntese desacertado se non a pronuncia. Vai camiño, por outra banda, de querer ser propiedade particular de persoas e grupos con pretensión de marca exclusiva cuxa misión e obxectivo fora encauzar, dirixir e controlar a resolución de problemas non só sociais senón tamén persoais.

Recorden os que sigan con algún interese os debates das políticas educativas, como a palabra “valores” -e non digamos a expresión calidade educativa- seguen sendo obxecto de agres discusións que nese afán de absoluto, acaban sendo excluíntes por razóns que case sempre pretenden ser intocables, por máis que sexan a causa do desencontro. Esa significatividade excluída que se preserva encerra os elementos relevantes do debate, mantendo na escuridade do non dito o privilexio de seguir existindo e impoñéndose a cantos non teñen acceso ao poder de decisión ou se pretende que non o teñan.

“Valores” e “Calidade”

Cando en 2011 acabouse armando en torno a estes dous eixes “valores” e “calidade”, unha plataforma reivindicativa como, por exemplo, “A Marea Verde”, independentemente da evolución que haxa ter esta asociación de grupos que se sentían máis agraviados polas políticas educativas de diversos gobernos autonómicos que polas do Ministerio de Educación, invocaron un “valor” contrario: “Unha escola de todos para todos”. O mesmo fixeron moi pronto outras “mareas” como a de Sanidade reivindicando o público fronte a unha invasión desequilibradora das privatizacións co pretexto do individual exclusivo. Preservar, non perder de vista o valor do ben común, da xustiza distributiva. Esta é a pelexa de fondo, igual que cando no século XVIII, as revolucións burguesas “puxeron en valor” un conxunto de “valores” que todo ser humano ten por nacer, cando o Antigo Réxime primaba o que se recibía por familia, sangue ou confesionalidade de calquera clase, como razóns da diferenza de trato colectivo. Desde entón, todo intento de marcha atrás en canto a non recoñecemento público desa liberdade, igualdade e fraternidad común, adoita carrexar perigo para a convivencia democracia.

Por iso, é un mal síntoma o que pode significar a sentenza do Tribunal Supremo que pretendía clarificar a cuestión do imposto ás hipotecas bancarias. A gama de desconfianzas en que vai meter á xustiza española é de longo alcance. Esta dubitación profunda en que andaba o TS, á que seguiu esta doutrina que nin sequera é salomónica, se se engade a outros reveses dos nosos altos xurisconsultos ante tribunais europeos, deixará pegada en cantos teñan que acudir a esta instancia supostamente independente. A división de opinións en torno ao “valor” ou “valores” que protexe este último pronunciamiento do TS será, ademais, moito máis profunda cando boa parte da política española -a máis sensible precisamente a esa división de opinións en torno ao que debe primar cando son varios os “valores” ou modos de ver que mereza a pena- está pendente de resolución. E máis aguda será cando salten á palestra mediática as resolucións pendentes respecto da secuencia de casos graves de corrupción, directa ou indirectamente protexidas ou alentadas por altas instancias e personalidades do mundo político nestes anos de ferro.

A mellora do sistema educativo

En Educación, son sobradamente coñecidos asuntos cruciais que converteron ao Supremo e ao Constitucional en cuarta cámara decisoria, resultando en xeral, inclinada cara ás posicións máis conservadoras en canto a “valores”. Casos hai xa soados, como o da variación de doutrina respecto ao uso dos recursos públicos para colexios que segregan ao seu alumnado, entre outros aspectos da LOMCE. Ou situacións como as dos profesores interinos a quen non se pagaban as vacacións de verán, e que en Estrasburgo se lle enmendou a plana. E que dicir de sentenzas tomadas en Tribunais Superiores Autonómicos respecto de reclamacións de instancias sociais como algunhas AMPAS en prol do ensino público, que non sendo partido con representación na respectiva Asemblea quedáronse coa súa razón nas pavías, sen poder proseguir a súa chamada de atención sobre “postas en valor” en que a discriminación de recursos era relevante?

Parece que pronto, posiblemente antes de Nadal, poderemos dispoñer do texto que emende a LOMCE. E seguramente volveremos asistir, coma se do xogo da oca se tratase, ao reinicio dun proceso varias veces reiterado na secuencia de leis orgánicas que, desde o artigo 27 da CE, regulan o sistema educativo e, particularmente, as etapas escolares. Pronto veremos reaparecer as apelacións á distintiva “posta en valor” dos “valores” en xogo -con escuridade respecto dos “valores de negocio” que se xogan algúns actores particulares-. Probablemente sexa dado ver, máis pronto que tarde, como afrouxa a virulencia que esta distancia entre uns e outros poida suscitarse aínda: non está claro como dilúa o tempo o acontecido noutras coxunturas. O cansazo e a indiferenza alcanzan aos antigos rockeiros que van de retirada, mentres os novos xogan máis coa oportunidade mediática que coa consistencia argumental que lles daría poder contar cos recursos apropiados nun Proxecto de Orzamentos Xerais sen devaneos. O último tecido de Penélope para a regulación educativa ocultará, solapará ou poñerá en primeiro plano valores exixibles democraticamente en igualdade nunha escola de todos e para todos? Que van poñer en valor?

TEMAS: Tribunal Supremo. Independencia xudicial. Valores democráticos. LOMCE. Unha nova lei educativa?

Manuel Menor Currás

Madrid, 07.11.2018