O Anteproxecto de reforma educativa reduce os compoñentes máis virulentos da
LOMCE, pero non coarta asimetrías principais que dualizan o sistema.
Conta Carmen Herdeiro, a propósito de Xénero
e Coeducación -libro seu recente-, como desde os inicios do recente
movemento feminista en España, ambas cuestións non só foron motivo de reflexión
e actuación de moitos docentes, senón que deron vitalidade a organizacións que
pretenderon representar as súas reivindicacións.
8 de marzo
Achégase outro 8 de marzo e, se se bota
a vista atrás, T.E.(Traballadores do Ensino), a revista en que quedaron
reflectidas as preocupacións dos ensinantes afiliados a CCOO, pódese advertir
esta presenza desde hai mais de corenta anos. No seu último número, o 369, esta
inquietude vén xustificada pola continuidade de noticias lastimosas e
desigualdades que -por razón de sexo- seguen impregnando a vida laboral e
social.
O risco de que,
despois de tantos anos, a procura desta sensibilidade igualadora pareza unha
repetición inútil é grande. E máis cando no discurso político eclosionaron
grupos, medios e actitudes que pretenden explotar o tradicionalismo patriarcal
como fonte de votos contando, ademais, coa complicidade de moitas instancias
que o levan incrustado no seu ADN constitutivo.
O urdimento
Esta tendencia a
cansarse de ter que seguir empezando, sen cesar -como esixía Lars Gustafsson en
A morte dun apicultor- é tentadora
tamén no concernente ás políticas educativas, cando se está tratando -unha vez
máis- de destecer a última trama ou contrafío do tecido que trazou a LOMCE.
Nesta operación tenden a reiterarse actuacións do pasado. Este Ministerio
procede coma se fose suficiente con retirar os fíos que máis distorsionaron a
LOE. Parece que refundirá os cambios nun texto novo tratando de derrogar os
seus artigos máis gravosos e, de paso, intentará un reequilibrio dos dous
ingredientes principais do art. 27CE: a liberdade e o dereito universal á
educación. Con este método, o PSOE estaría tratando de cumprir cos que nestes
anos pugnaron por que a lei vixente desde 2013 tivese o menor percorrido
posible. No entanto, ao non entrar no fondo da cuestión e deixar fóra de foco
fíos esenciais da urdimbre, esta seguirá case intacta; moi erosionada nestes
últimos anos, pero desequilibrada en canto a elementos principais que, de orixe,
a LODE (1985) e a propia LOXSE (1990) intentaron corrixir.
Ao publicitar este Anteproxecto como “o posible” fronte aos partidarios da intanxibilidade da mellora da calidade educativa do PP, este reformismo do PSOE, independentemente da súa entidade, convértese en instrumento relevante da campaña electoral que xa está en marcha. O comigo ou contra min faise a conta do gran poder simbólico da educación acentuando de novo a síndrome de Penélope sen avanzar na confección dunha tea consistente de todos e para todos.
Con tal
provisionalidade, esta é outra ocasión perdida para atender ás raíces de
problemas centrais do sistema na súa configuración actual. As aparencias da
mercadotecnia impóñense á realidade. En todo caso, recorrer ás supostas
falsidades que se están vertendo contra este Anteproxecto -que vai entrar no
Congreso en cuestión de días- non debería ser un distractor xeito de ocultar o
que non se vai facer. Os cidadáns merecen razoada explicación sobre o que “non
toca”.
O soño de “o que toca”
Non facer esta “pedagoxía”
será contraproducente: ninguén adoita fiarse de promesas a longo prazo e menos
en política. O risco que corre o PSOE é que medre a indiferenza, a abstención e a súa falta de
credibilidade. Se nesta restauración da LOE asumen as limitacións que tivo esta
lei para fortalecer de diversos modos a escola pública, réstanlle valor a
ambas. Se a laicidade non é aceptada para garantir a igualdade do alumnado, o
crucial dereito universal á educación segue quedando mediatizado. Se os
recursos dispoñibles para as atencións educativas dos cidadáns non son
distribuídos coas esixencias da xustiza conmutativa social, o financiamento da
escola pública non só será endeble senón discriminatoria de orixe. O centro do
problema seguirá, así, onde estaba cando, con Méndez de Vigo, quedaban fóra
daquel ”pacto” as mesmas cuestións.
Doutra banda, as lexislaturas anteriores do PSOE, de 1982 a 1996 e de 2004 a 2011, afortalaron a tradición das súas restritivas posicións respecto, por exemplo, ao que fora a “Alternativa para o Ensino” (Colexio de Doutores e Licenciados, 1975-76), matriz do seu programa electoral antes de tocar poder. Un ministro seu contou como os bispos intentaran que proseguise o costume de asinar os decretos que eles prepararan; os condicionantes do cargo proseguiron e, a día de hoxe, ese nó gordiano do sistema educativo español segue sendo competencia de Moncloa e non do Ministerio: unha inexplicada razón de Estado continúalle impoñendo barreiras ás súas preocupacións democratizadoras en igualdade.
Como en cuestións de xénero e coeducación, este Anteproxecto segue, pois, no vello tecer e destecer que -como estudou Yvonne Turin en 1967- xa contaminou no século XIX a liberdade e o dereito universal á educación, cando na Lei Moyano (1857) tivo prevalencia o acordado no Concordato (1851) e a historia da ILE (Institución Libre de Ensino) exemplificou o seu alcance. Insistir, xa que logo, en 2019 en que hai que contentarse cunha mediatizada proactividade reformista fai que, en perspectiva, sexa ficción este incesante afán por redecorar o tear educativo. Mircea Cartarescu diría deste empeño o que afirmou da súa propia escritura: “Únicamente o soño me reflicte de xeito realista? (Nostalxia, 2012, p.16).
TEMAS: Anteproxecto reforma educativa. LOMCE/LOE. Acordos España-Vaticano. Igualdade educativa. Igualdade de xénero. Liberdade. Dereito universal á Educación. Artc. 27CE.
Manuel Menor Currás
No hay comentarios:
Publicar un comentario