Adoutrinamiento e “verdade obxectiva” andan en liza

Ensináronnos que para ter algunha “veracidad” no que dicimos era imprescindible romper cos nosos prexuízos previos.

Parece que non, como proclaman acontecementos relacionados co 8-M e partidarios da a verdade “obxectiva”, que estes días teñen defensores, dispostos a facer valer o que sexa. Por exemplo, na Casa de Windsor, grazas ás confesións de Harry e a súa esposa,netos da raíña, acóllense a que non teñen “iguais recordos”. Máis preto, na rúa Xénova, testemuñas implicadas no pasado do PP acolléronse á doutrina de non contestar a preguntas que teñan que ver con ese tempo histórico, cando arrecian as dúbidas. Uns e outros están no seu dereito, a cambio de quedarse sen presente entre cantos prefiren a autenticidade sobre a impostura.

A doutrina do Adoctrinamiento

A novidade máis recente é a teoría do “adoutrinamento” que, para tapar un episodio non menos chusco, lanzou o alcalde madrileño, e afecta ás políticas educativas. A reserva de Almeida respecto da posible asistencia dun persoeiro político a un centro público, para que lle preguntasen sobre cuestións de xénero, parécese ao minucioso afán dos equipos modestos para embarrar un encontro cando os visita un dos grandes: os seus xogadores exhiben todo tipo de enganos, máis ou menos regulamentarios, para que ningunha xogada saia adiante: os italianos foron artistas en tácticas do catenaccio, invento futboleiro dos anos 30. Habilidades como a deste alcalde voceiro dos sofismas do seu partido son, ademais, encirrados enseguida por unha ampla inchada mediática, verdadeiros árbitros das ciencias morais da verdade e o ben públicos. ADOUTRINAMENTO está a piques de pasar neste momento ao Ficcionario da senrazón política, partidaria de que o disentimiento sexa o sistema ordinario de canto nos afecta e, por suposto, de canto poida acontecer, posto que o que importa é ir improvisando e saíndo dos barullos como se poida.

 O problema é que o pasado case nunca pasou do todo e segue estando aí, por moito que o agachemos. Si aplicamos a doutrina Almeida á maioría dos defectos que teña o noso sistema educativo, atoparémonos con que os pactos orixinarios, que dalgún modo acolle o art. 27 da CE78, e as propostas de novos pactos máis precisos que desde os anos noventa foron un clamor para cantos vían na dinámica do consenso unha necesidade urxente e incontrovertida -como aínda tratou de promover Méndez de Vigo-, verase que son imposibles, e todos os cidadáns cansarán ao non ver modo de cambiar o improcedente. A doutrina do “adoutrinamento” deseguida percorre as filas dunhas e outras trincheiras da verdade e, como na I Guerra Mundial, os adeptos á guerra de posicións se estancan na crenza de que teñen a verdade e toda a verdade: non lles fai falta para nada contar cos outros para que podrezan os problemas reais. Maquiavelo, aínda que nunca dixo que “o fin xustifica os medios”, fiaba máis fino nas situacións de desencontro e, polo menos, introduciu en 1513 máis elegancia e finura nas tácticas políticas para moverse ante un suposto ben que todos din perseguir.

Adoutrinamientos varios

Teñen un problema coa memoria; Almeida e os seus siareiros talvez deberían pensalo mellor e non que os seus adversarios dean en someter o BOE, a CE78 e ata os Acordos co Vaticano de 1977-79 -sucesores dos Concordatos de 1851 e 1953- a este criterio do “adoutrinamiento”. De súpeto, haberían de suprimir a maior parte da historia educativa española, especialmente a que máis gusta á súa bancada -empezando polos libros de texto que a acompañaron- e canto aínda persiste en “adoutrinar” a todo tipo de cidadáns, de diverso modo e con variable intensidade. En fin, que isto do cristal con que se miran estes asuntos desde este Madrid que, co confinamiento, quere parecerse á aldea gala de Ásterix e Óbelix, empeza a rezumar crecentemente sabores de vila acordes co que din os terraplanistas, os negacionistas e os partidarios do PIN parental; estes sabores e saberes á carta, que non excedan a asepsia instruccional e o que contaba o “sentido común” e a súa avóa a preguiza mental, quedan moi epatantes nos territorios chieiros e similares, pero destrúen o esforzo de coñecemento acumulado desde a nosa tataravoa Lucy cando decidiu ser bípeda hai 3,2 millóns de anos no Rift etíope.

“Ministerio da verdade”

Sempre hai persoas dispostas ao que sexa con tal de ir tirando, pero, incluso contando caos dificultados para atopar traballo, vai ser tarefa imposible atopar ese tipo de docentes que saiban ensinar de modo tan neutralmente “obxectivo”, “natural” e “como Deus manda”, que non se contaminen nunca de subxectividade ningunha, e que, ademais, non se sintan obxecto, dunha ou outra forma, da censura aleatoria dun distópico Ministerio da Verdade. O propio Almeida, por máis que desde o século XVIII sexa barato confesarse de restricción mental -o gran subterfuxio para mentir sen remordemento ningún-, debería examinarse seriamente antes de seguirse aproximando ao extremo dereito do campo de xogo, non sexa que a viga que leva no ollo lle cause un bo descalabro: os métodos da depuración de disidentes son imparables cando se poñen en marcha. Doutra banda, quéirao ou non, na súa posición de voceiro e alcalde fai Pedagoxía social e, como tal, está obrigado a dar exemplo aos cidadáns; embarrando o campo de xogo réstase a si mesmo credibilidade e razón ilustrada. Actuar permanentemente pro domo sua nótase moito cando os cidadáns só se satisfan si ven bo deporte, non cambadelas continuas á súa convivencia intelixente e democrática.

Manuel Menor Currás

Madrid, 10.03.2021

TEMAS: Adoutrinamento.- Veracidad informativa.- Obxectividade/Subxectividade.- Convivencia democrática.- “Ministerio da verdade”.