Manuel Menor Currás
Respecto ao mes de xuño,
non creo ter nunca unha sensación máis rara que a que estou tendo
este ano. As circunstancias externas son xenericamente as mesmas de
tantos outros anos no ensino, prolongables cara atrás como
estudante. Os exames e notas finais -ese conxunto que agora chamamos
avaliacións-, eran como un rito de paso cara a un tempo distinto,
que ensoñabamos feliz. Mergullábanos de cheo nunhas vacacións que
considerabamos eternamente longas -porque estaban empezando e tiñamos
menos anos. O comezo do seguinte curso antollábasenos sempre
afastadísimo e, mentres atravesabamos o solsticio de verán,
criamos que, cando chegase, xa veriamos, porque sería algo novo e
ilusionante.
Este 2012, con todo, máis ben parece que toda esa circunstancialidade do cronograma educativo só é un andamiaxe externa, incapaz de xerar as sensacións de pracer e ilusión doutrora. Este tempo de vacacións que está a piques de empezar repite os ingredientes externos de sempre, os máis burocráticos, pero non deixa esquecer outras preocupacións, co que este tempo distinto do estritamente académico antóllasenos máis aparente que real no que á acidia e abulia estivais se refire.. No fondo -e máis dunha vez tamén na superficie, como esas migrañas que van e veñen- vannos a estar barrenando esas cuestións que quedaron sen resolver e, especialmente, moitas que nos dixeron irreversibles. Nin que “a Vermella” gañe a Eurocopa nos imos librar dese alucinante mundo xiróvago que nos caeu en sorte. Queiramos ou non -e sexa cal sexa a posición que un teña respecto dos asuntos da educación-, non haberá profesor que non se plantexe nalgún momento do verán con que “novidades” se vaise atopar o próximo curso, especialmente se traballa no ensino público. Sabe alguén con que murmuracións reformistas imos atoparnos os primeiros días de setembro? Que urxencias nos van entreter desde entón ata que o novo curso estea rodando de cheo? E despois, cal vai ser a especial pinga malaia con que queiran disolver canto se logrou?
Foron os anos de racionamento non escollidos os que nos afixeron ao sufrimento e á capacidade para sacarlle algún proveito á escaseza. As durezas disciplinarias da escola -maiores neses itinerarios imprescindibles para os vástagos de familias humildes que eran os internados de diverso signo, pero sempre de estrita vixilancia católica- facían máis apetecible o final deste mes: por san Xoán, aínda que nos faltase de case todo, o albisque dun tempo menos ríxido xa tiña premio. Dalgún modo, contribuía a soster a esperanza de que o mundo podería ser mellor do que tiñamos. Nalgúns destes centros, por iso, trataban de reducir as vacacións ao máximo: só no verán e con advertencias estritas a pais e titores varios da contorna do interno. Pero insisto: por diversos camiños e con variados pretextos, ata neses anos tan difíciles fomos atopando espazos para a esperanza. E isto é o que non sucede este ano. Hai moita xente que pelexou este curso o indecible por que os logros que conseguiramos para o ensino público -desde a Restauración democrática ata hoxe se mantivesen e ampliasen a pesar da crise económica. Pero neste momento de fin de curso, a esperanza fraquea: por casualidade, coñece alguén ben que camiño é o apropiado para que, no que entendamos que debamos facer como contestación o ano próximo, poidamos exhibir algún logro significativo?
Seguramente será este un camiño que necesitará moitas mans desinteresadas para a súa construción. É máis, tal como están as cousas, seguramente haberá que irse facendo á idea de que ese traballo nin se terminará nunca nin debeu darse nunca por terminado. En ningún momento do transcurso destes últimos 37 anos, e máis tendo en conta que, en toda a historia educativa anterior da nosa querida España é ben minúsculo o que se fixo. A historiografía existente respecto diso non deixa lugar a dúbidas, por máis que haxa xente empeñada en contarnos que “educación como a de antes”... xa non hai. É moi recomendable ler a Manolo de Puelles ou a Antonio Viñao, por exemplo, para quitarse esta arañeira do pensamento. O caso é que non é difícil atopar que os estudos analíticos respecto dos problemas que ten a educación española -informes diversos, estudos sisudos e prolongados, estatísticas de diverso valor informativo- véñenlles ao xeito, ás aguerridas hostes da inequidade educativa, para propor e executar políticas que nunca imaxinaramos. Penso que cantos se dedican de xeito máis ou menos científico á historia, socioloxía e demais mundos conexos ás políticas educativas que sufrimos, non debesen facerlle o camiño fácil a estes novatores de agora mesmo. Ás veces, nestes traballos queda a falsa impresión de que nada se fixo neste tempo e que houbese de pedirse perdón polos problemas que subsisten, coma se fosen reflexo da desidia dos docentes. Nos cambios e reformas que nos anunciaron ou puxeron en marcha este ano, todo vale. Tan atraviliarios son que significan o contrario: desmantelamento, destrución e marcha triunfal cara á nada, de modo que os esforzos de tanta xente ao longo de todos estes anos sexan vistos como ridículos e desnortados. Esta tendencia -imperante actualmente no Ministerio de Educación e secundada por patrióticos comisarios autonómicos e de non poucas emisoras e medios que os encirran-, faise eco de cantos se empeñan en repetir xeremíacamente, sempre que teñen ocasión, que o tempo pasado cadra mellor a este topos de penurias do “malestar docente” e do consecuente “fracaso escolar”. Preguntar a Juan José Romeu, intelixente e mordaz retratista desta situación en: Retrato canalla do malestar docente.
Tamén nisto o mes de xuño actual é distinto: os costumes variaron bastante. Será fácil atoparse, sen querer, nun psicodrama colectivo en que se repita -por activa e por pasiva, oportuna e inoportunamente- o que dá de si habitualmente a amena conversación dunha sala de profesores. Non será fácil que alguén indique a existencia dun curso de verán interesante para mellorar calquera aspecto do traballo docente e, menos, para construír un ilusionante proxecto de centro. Alguén recorda aquelas escolas de verán de finais dos setenta e comezos dos oitenta, sen que ninguén pensase nos puntos que lle ían a conceder por tal “traballo”
Ben. Pois ¡a descansar xa!. Polo menos, un pouco. Isto non fixo máis que empezar e o curso próximo necesitaremos renovadas forzas para resistir e manter a esperanza. Non o deixen para mañá. Un microrelato de Xullo Llamazares conta como os nosos pais pasáronse a vida pensando en “o día de mañá”: “Ti pensa no día de mañá; ti aforra para o día de mañá” “dicíanlle aos fillos. Pero o día de mañá non chegaba -continúa o narrador-. Pasaban os meses e os anos e o día de mañá non chegaba. Hoxe, de feito, os pais xa están mortos e o día de mañá aínda non chegou? ( LLAMAZARES, J., Tanta paixón para nada, Madrid, 2011, px.155)
Este 2012, con todo, máis ben parece que toda esa circunstancialidade do cronograma educativo só é un andamiaxe externa, incapaz de xerar as sensacións de pracer e ilusión doutrora. Este tempo de vacacións que está a piques de empezar repite os ingredientes externos de sempre, os máis burocráticos, pero non deixa esquecer outras preocupacións, co que este tempo distinto do estritamente académico antóllasenos máis aparente que real no que á acidia e abulia estivais se refire.. No fondo -e máis dunha vez tamén na superficie, como esas migrañas que van e veñen- vannos a estar barrenando esas cuestións que quedaron sen resolver e, especialmente, moitas que nos dixeron irreversibles. Nin que “a Vermella” gañe a Eurocopa nos imos librar dese alucinante mundo xiróvago que nos caeu en sorte. Queiramos ou non -e sexa cal sexa a posición que un teña respecto dos asuntos da educación-, non haberá profesor que non se plantexe nalgún momento do verán con que “novidades” se vaise atopar o próximo curso, especialmente se traballa no ensino público. Sabe alguén con que murmuracións reformistas imos atoparnos os primeiros días de setembro? Que urxencias nos van entreter desde entón ata que o novo curso estea rodando de cheo? E despois, cal vai ser a especial pinga malaia con que queiran disolver canto se logrou?
Foron os anos de racionamento non escollidos os que nos afixeron ao sufrimento e á capacidade para sacarlle algún proveito á escaseza. As durezas disciplinarias da escola -maiores neses itinerarios imprescindibles para os vástagos de familias humildes que eran os internados de diverso signo, pero sempre de estrita vixilancia católica- facían máis apetecible o final deste mes: por san Xoán, aínda que nos faltase de case todo, o albisque dun tempo menos ríxido xa tiña premio. Dalgún modo, contribuía a soster a esperanza de que o mundo podería ser mellor do que tiñamos. Nalgúns destes centros, por iso, trataban de reducir as vacacións ao máximo: só no verán e con advertencias estritas a pais e titores varios da contorna do interno. Pero insisto: por diversos camiños e con variados pretextos, ata neses anos tan difíciles fomos atopando espazos para a esperanza. E isto é o que non sucede este ano. Hai moita xente que pelexou este curso o indecible por que os logros que conseguiramos para o ensino público -desde a Restauración democrática ata hoxe se mantivesen e ampliasen a pesar da crise económica. Pero neste momento de fin de curso, a esperanza fraquea: por casualidade, coñece alguén ben que camiño é o apropiado para que, no que entendamos que debamos facer como contestación o ano próximo, poidamos exhibir algún logro significativo?
Seguramente será este un camiño que necesitará moitas mans desinteresadas para a súa construción. É máis, tal como están as cousas, seguramente haberá que irse facendo á idea de que ese traballo nin se terminará nunca nin debeu darse nunca por terminado. En ningún momento do transcurso destes últimos 37 anos, e máis tendo en conta que, en toda a historia educativa anterior da nosa querida España é ben minúsculo o que se fixo. A historiografía existente respecto diso non deixa lugar a dúbidas, por máis que haxa xente empeñada en contarnos que “educación como a de antes”... xa non hai. É moi recomendable ler a Manolo de Puelles ou a Antonio Viñao, por exemplo, para quitarse esta arañeira do pensamento. O caso é que non é difícil atopar que os estudos analíticos respecto dos problemas que ten a educación española -informes diversos, estudos sisudos e prolongados, estatísticas de diverso valor informativo- véñenlles ao xeito, ás aguerridas hostes da inequidade educativa, para propor e executar políticas que nunca imaxinaramos. Penso que cantos se dedican de xeito máis ou menos científico á historia, socioloxía e demais mundos conexos ás políticas educativas que sufrimos, non debesen facerlle o camiño fácil a estes novatores de agora mesmo. Ás veces, nestes traballos queda a falsa impresión de que nada se fixo neste tempo e que houbese de pedirse perdón polos problemas que subsisten, coma se fosen reflexo da desidia dos docentes. Nos cambios e reformas que nos anunciaron ou puxeron en marcha este ano, todo vale. Tan atraviliarios son que significan o contrario: desmantelamento, destrución e marcha triunfal cara á nada, de modo que os esforzos de tanta xente ao longo de todos estes anos sexan vistos como ridículos e desnortados. Esta tendencia -imperante actualmente no Ministerio de Educación e secundada por patrióticos comisarios autonómicos e de non poucas emisoras e medios que os encirran-, faise eco de cantos se empeñan en repetir xeremíacamente, sempre que teñen ocasión, que o tempo pasado cadra mellor a este topos de penurias do “malestar docente” e do consecuente “fracaso escolar”. Preguntar a Juan José Romeu, intelixente e mordaz retratista desta situación en: Retrato canalla do malestar docente.
Tamén nisto o mes de xuño actual é distinto: os costumes variaron bastante. Será fácil atoparse, sen querer, nun psicodrama colectivo en que se repita -por activa e por pasiva, oportuna e inoportunamente- o que dá de si habitualmente a amena conversación dunha sala de profesores. Non será fácil que alguén indique a existencia dun curso de verán interesante para mellorar calquera aspecto do traballo docente e, menos, para construír un ilusionante proxecto de centro. Alguén recorda aquelas escolas de verán de finais dos setenta e comezos dos oitenta, sen que ninguén pensase nos puntos que lle ían a conceder por tal “traballo”
Ben. Pois ¡a descansar xa!. Polo menos, un pouco. Isto non fixo máis que empezar e o curso próximo necesitaremos renovadas forzas para resistir e manter a esperanza. Non o deixen para mañá. Un microrelato de Xullo Llamazares conta como os nosos pais pasáronse a vida pensando en “o día de mañá”: “Ti pensa no día de mañá; ti aforra para o día de mañá” “dicíanlle aos fillos. Pero o día de mañá non chegaba -continúa o narrador-. Pasaban os meses e os anos e o día de mañá non chegaba. Hoxe, de feito, os pais xa están mortos e o día de mañá aínda non chegou? ( LLAMAZARES, J., Tanta paixón para nada, Madrid, 2011, px.155)
Ánimo e boas vacacións!
Madrid, 25/ 06/ 2012
No hay comentarios:
Publicar un comentario