O inexistente "diálogo" sobre o Estatuto Docente.

Pouco antes de concluír o periplo lexislativo da LOMCE, houbo no ministerio de Educación unha reunión oficial cos sindicatos para suscitar o ESTATUTO DA FUNCIÓN PÚBLICA DOCENTE. Wert persistiu na súa particular fórmula dialóxica para alcanzar este segundo obxectivo relevante do seu paso polo Ministerio. Algo “penoso”, segundo algúns interlocutores, e especialmente decepcionante para os partidarios dunha escola pública de calidade para todos.

O pasado 26 de novembro Educación presentáballes aos presuntos interlocutores sindicais a súa proposta. Desde o principio da lexislatura, non só el senón outros membros do seu partido con responsabilidades no ámbito educativo, mostraron o seu interese en sacar adiante este preciado Estatuto. Tamén desde entón mostraron a súa metodoloxía particular para estas cuestións. Primeiro, “vontade política de chegar a acordos” e, senon se chega a un consenso, “sen prexuízo da lexitimidade de eintervenir naqueles aspectos sobre os que non haxa consenso pero que forman parte do seu contrato cos cidadáns” (Pode lerse en Escola, nº3934, 23/02/2012: Entrevista a Francisco López Rupérez”. Xa se viu en tradución ao román paladino como funcionou esta fórmula no transcurso da elaboración da LOMCE. Os sucesivos pasos polos que transitou desde que era un esbozo, expeditivos e pouco propicios a emenda ningunha que viñese de persoas, asociacións ou partidos considerados da oposición, son un antecedente práctico do que, de xeito evidente parece que vaia a ser a tramitación deste Estatuto.

Partir de cero é o que, polo visto na primeira sesión, o citado día 26, estaba prescrito. Desde abril e xullo non se volveu falar deste asunto e, para non dar lugar a unha ruptura antes de empezar, aos interlocutores sindicais ofrecéuselles “coma se nada pasase desde entón- un guión tomado do que en 2007-2008 se falou co Goberno anterior. Foron convocados para que se fosen facendo cargo dun acomodaticio esquema teórico, ignorando a historia das súas demandas e os agravios infrixidos nos últimos anos. Dábase a entender, deste xeito, que, máis aló de escoitar e asentir, pouco se ía a contar cos sindicatos, nin sequera os considerados máis afectos. Para comprobalo, aí están as súas webs: csi-f.é (do 29/11/2013), anpe.é (do 23/07/2013; 26 e 28/11/2013; e do 4 de decembro pasado), stes-i.é (26/11/2013), feteugt.é/ (26/11/2013), fe.ccoo.é/ensenanza/(26/11/2013); Este peculiar xeito de “dialogar ex novo” “de que o Sr.Wert fixo gala nestes dous anos do Goberno Rajoy e co seu beneplácito- recorda en exceso demasiadas confusións entre autoridade e autoritarismo, diálogo e monólogo, legalidade e xustiza, mendacidad e verdade”, de que a nosa historia patria está pragada, con invocacións ao apoio dunha presunta “maioría silenciosa” que o que non poden ocultar é unha ampla “maioría silenciada”.

En educación, por outra banda -último reducto onde poden pelexarse as diferenzas ata a estupidez-, non sucede como en Xustiza ou outros asuntos de Estado como a propia Constitución, en que hai que finxir certa unanimidade para poder dicir que as institucións funcionan, aínda que todo o andamiaxe renxa logo de 35 anos. Nos asuntos educativos, -ademais dalgúns outros que, coa orde e a moral católica de fondo, se impoñerán a medida que nos acheguemos ás próximas eleccións-, a adaptación ás necesidades que padeza o común da xente non contan demasiado. Importa máis a capacidade de engaiolar aos máis recalcitrantes do espectro en que se moven os votantes do persoal. O lado estrictamente partidista --atento a marcar territorio- é o que adoita impoñerse á suposta racionalidade das decisións, por máis que estas, de tan sobadas, resulten banalizadas ata o descrédito e máis cando soben ao BOE

A desmemoria e a atrevida teimosía son vantaxosos para acelerar decisións expeditivas. Cando non se quere chegar a ningunha parte, as entrevistas, acordos e pactos son engorros absurdos, especialmente se urxe dispoñer dun áxil instrumento que facilite a rápida execución da LOMCE. Nun asunto da transcendencia do Estatuto docente, dar voz aos representantes dos profesores pronto derivaría en revisar conceptos e asuntos que a recente lei xa deixou establecidos. Predeterminados quedaron aí compoñentes básicos do Estatuto, entre os que destaca especialmente a perda de peso dos profesores nos distintos órganos de xestión dos centros educativos, malia a aparencia de interese polo seu quefacer que poida supoñer o recoñecerlles que son “autoridade pública” ante os seus alumnos (artc. 124.3). Non só perderon voz nos claustros, onde en moitos centros a obrigatoria asistencia xa se converteu en mera fórmula de recepción das disposicións que a dirección queira transmitir, emanadas das Consellerías autonómicas. Tamén no Consello escolar do colexio, onde o seu punto de vista só terá valor consultivo (artc. 127). Doutra banda, coa LOMCE confirmado e ampliado o papel da dirección cara a unha xestión personalista moi xerarquizada -como pode verse no apartado VII da exposición de motivos da mesma(e no artgs. 132-136). Seguindo pautas ensaiadas en comunidades como a de Madrid, desde varios anos atrás, a elección e actuación do director/a invirte profundamente o sentido do seu liderado anterior, de modo que fará difícil a execución de proxectos realmente innovadores en que os profesores se sintan libremente involucrados.

Para a función docente -asunto central dun Estatuto que se precie-, tampouco é indiferente que a LOMCE impoña un conxunto de probas externas, algunhas con valor de reválidas, como antes da LXE de 1970. foran postas en solfa polo “Libro branco” de que foi precedida esta norma do último franquismo. Volven agora medradas e decisorias na vida escolar e profesional dos alumnos. Independentes da actividade didáctica de cada profesor, furtan a este o control dos procesos de ensino-aprendizaxe que, por outra banda, quedan moi condicionados polas características homoxeneizadoras destas probas e non polas da diversidade de alumnos existentes en cada grupo. Sábeo moi ben a longa experiencia que, neste sentido, ten a educación de EEUU e, de xeito máis parcial, a experiencia do 2º de Bacharelato actual en España, plenamente envorcado nas esixencias da proba de acceso á Universidade. Os profesores do ensino público estarán especialmente contentos, ademais, polo alivio que para a súa carreira profesional supón o que, segundo o disposto pola LOMCE, se amplíe a facultade de corrixir tales probas a docentes “externos ao centro”(Arg. 144.1), sen garantías de independencia. Tamén o estarán por ver como, sen oposición, vulnerando os principios de mérito e capacidade da función pública -pero con prevalencia para ocupar a docencia nas súas áreas de coñecemento-, se poden contratar profesores nativos que acrediten competencia en linguas estranxeiras (adicional 37)

Especial alegría causa a moitos o ver as súas asignaturas ou áreas de coñecemento practicamente mediatizadas ou anuladas en aras dunha “calidade” excluínte, un bilingüismo berrón mal aplicado, ou por razón das marcadas diferenzas con que a “especialización curricular” ou a de “excelencia” distinguirán a uns centros doutros (artcs. 121.7 e 122bis.3). Coma se da “reforma laboral” se tratase, todo conflúe en que, segundo a nova lei, o seu papel como profesores é meramente subsidiario, ata o punto de que a súa función docente é sospeitosa de ter iniciativas propias. Incompetente para o traballo educador, o seu é ser tan só peonaxe ancilar último da dirección e a Administración, xuíz última do que se fixo en clase. Con todo, polo visto no guión ou programa de traballo a realizar para desenvolver o ansiado Estatuto, ningún destes condicionantes que a LOMCE potencia entraría no debate previo. É máis, na normativa referencial recompilada polo Ministerio como preparación para elaborar cada un dos cinco capítulos principais de que constará a futura lei -ademais da xustificación de motivos, dous títulos iniciais e disposicións transitorias subseguintes-, non se fai mención ningunha á recentemente aprobada LOMCE; si en cambio, son múltiples as de LOE.

Tampouco parece que vaian terse en conta os recortes sufridos polos educadores españois a causa do significativo Decreto do 20 de abril do 2012 (o RD 14/2012, ao que seguiría moi pronto o nº 20). Coma se entre esta “racionalización do gasto público en educación” e a propugnada “mellora da calidade” educativa -sen máis nada que falar respecto do que hai”: os 20.000 docentes eliminados do ensino público (un ERE en toda regra), ou os 7.298 millóns de euros recortados desde maio de 2010, máis o que falta ata chegar a reducir o investimento público en educación ata o 3,9% do PIB prometido por Rajoy en Bruxelas-, tivésemos xa os mimbres máis apropiados de partida para falar das condicións de traballo do profesorado, da procura dos mellor dotados para este labor, da súa formación inicial e permanente máis adecuadas, e de tantos outros contidos relevantes do que, en anteriores conxunturas -non só a do curso 2007-2008- falaron sobradamente os sindicatos e cantos especialistas entenden que será imposible calquera mellora substantiva da educación en España, sen atento coidado ao labor, capacidade e mérito social dos encargados de levala a cabo

Se o inicio destas conversacións cara ao anhelado Estatuto docente foi cualificado por algúns sindicatos como “penoso”, máis lamentable sería desaproveitar unha vez máis a ocasión de “dialogar” en serio. O máis probable, en todo caso, é que o trámite do 26 de novembro xa lle sobrou a Wert para presentar mañá, día 10 de decembro, ante o Congreso unha proposición non de lei en que se encubre o primeiro paso executivo do seu Estatuto docente. Logo de “oídos” tan xordamente os seus interlocutores, en Educación volveremos a reinstaurar as “cesantías” decimonónicas, pois non logramos exceder as alternancias normativas da provisionalidade. Moito tería que cambiar a situación para que a maioría dos interlocutores sindicais tivese algunha esperanza nas políticas educativas do PP. Xa fai tempo que invalidaron ao equipo de Wert para unha auténtica reforma educativa: só os máis crédulos conceden que o pasado día 26 puidese terse iniciado un proceder distinto do seguido coa LOMCE

Manuel Menor Currás

Madrid, 09/12/2013
Ver en:
http://www.mundiario.com/articulo/sociedade/estatuto-docente-decepcionante-inicio-negociador/20131209132358012965.html