Chegou o momento
de recoñecer a organizacións sociais, sindicais e plataformas como
MAREAVERDE, as súas reivindicacións por unha boa escola pública.
Indicaría, ao fin, vontade de “dialogar” en serio.
Dentro da inminente “era Trump” que se aveciña é un consolo que se puido cumprir -polo menos en pequena dose- o que en xullo de 2013 prometeran facer os grupos da oposición. O proceso de elaboración da LOMCE e o seu paso polo Congreso fora tan expeditivo a conta da ampla maioría que o PP ostentaba que, como fórmula dialogada para ensinar á maioría de nenos e adolescentes actuais, resultou moi inadecuada, difícilmente defendible ademais tecnicamente se non se fai trampa.
Perda de tempo
Entrou no BOE como imposición monologante dunha minoría social satisfeita de reafirmar vellos hábitos que pouco teñen que ver coas demandas de hoxe. Ponse así de manifesto que a derrogación da LOMCE esixida o 5 de outubro e, en parte lograda o día 15 deste mes no Congreso -cando o apoio parlamentario a Rajoy non é o que era-, evidencia unha contradición que, o nove de decembro de 2013, cando foi aprobada, xa era visible. En democracia, pronto acaba por ser ineficiente lexislar con prepotencia e mellor é “dialogar” ao máximo. O cortopracismo evidencia que embobar á cidadanía con aparencias de “melloras” como as propugnadas pola LOMCE, foi un modo de perder o tempo. Unha táctica, por demais, de pautas recoñecibles: chamar a atención sobre un asunto relevante, incrementar o seu desgaste cos coñecidos métodos que explicou Naomí Klein, presentarse como salvador omnisciente ante os máis afectados e que quede expedito o camiño para que luza, ben resolto e atento, o guía político. Se o problema elixido para lucimiento do líder vai moito peor do planificado, coas sofisticadas técnicas de marcadotecnia dispoñibles e sobrado apoio mediático, pódese levar a atención do público case a donde se queira. E se ao final resultase que é imprescindible desandar todo ou gran parte do percorrido en balde, ninguén será responsable. Os que loiten á contra poden, ata, ver o novo horizonte como vitoria propia, aínda que ninguén lles vaia a compensar do prexuízo causado. O que non impedirá que os que resulten favorecidos nese tempo coa colaboración dos asinantes de decretos no BOE, poidan cuantificar no seu proveito bos dividendos. É nestes casos cando se ve mellor como demorar non só poida ser un procedemento coxuntural; tamén é preciada táctica de conservadurismo.
Coa decisión do Congreso o 15.11.2016 empeza a abrirse paso a idea de que coa LOMCE os españois, en xeral, perdemos seis anos, polo menos, desde que Ángel Gabilondo intentase sacar adiante un pacto educativo en 2010. E se se toma como referencia febreiro de 1997 -en que Esperanza Aguirre se opuxo a un “pacto nacional” que lideraba a Fundación Encuentro-, haberá que aumentarlle outros trece. Evitounos os aburridos dimes e diretes da LOCE, LOE e esta LOMCE que, agora, mostra oficialmente fendas de derrube similares ás das normas que a precederon. Iso sen contar o tempo que leve pactar ese “acordo nacional de educación” de que agora Méndez de Vigo quere ser portaestandarte, pois non son bo precedente os seus intentos e propostas desde que substituíu a Wert. Tamén poden engadirse os anos de protestas que determinados colectivos cultivaron asiduamente desde a LODE (1985) e a LOXSE (1990). Pero, de ser contabilizados estes anos como tempo perdido, tampouco habería razón para non rexistrar igualmente nesta conta o longo dominio imposto polas posicións inclinadas a que o ensino privado estivese “libre” de inxerencias normativas do Estado. Tal situación, prexudicial case sempre para o ensino público, e historicamente perceptible desde moito antes da Lei Moyano (1857), é o único modo de entender as continuadas mañas esgrimidas entre 1936 e 1980, con prefixados modos de entender a “liberdade educativa”.
No entanto, para o tempo que vén o primeiro a sinalar é que a LOMCE segue vixente, pese a que propiciou a Rajoy a súa primeira derrota parlamentaria nesta incipiente Lexislatura. Neste curso só se elimina a aplicación do valor académico das súas reválidas: o malestar que xeran será motivo dalgunha outra folga próxima. Un decreto-lei probablemente recollerá a comezos de decembro esta variación no calendario, pero non suprimirá as reválidas nin a LOMCE. Tal como recolleu moita prensa o sucedido o pasado día 15 no Congreso, puido parecer unha derrota do PP e non o foi. Máis ben cabe destacar que Méndez de Vigo foi moi hábil reiterando a súa dispoñibilidade para que os seus oponentes lle axudasen a tecer os mimbres que preparen un pacto do que debería emanar outra lexislación recoñecible como dialogada e que, polo menos, aparente máis afinidade ás preocupacións da maioría social.
Restitución
Paralizar reválidas ou regular a súa leve moratoria está ben pero urxe derrogar a LOMCE. Gran parte da atención trasládase agora, xa que logo, ás coincidencias e discrepancias que entre uns e outros axentes sociais e políticos poida haber e a como consensualas do modo máis democrático posible. A que haxa acordo en que as políticas educativas sexan un elemento primordial de cohesión social, e non un destacado motivo -de maior ou menor carga simbólica- dos desencontros e asimetrías que entre uns e outros españois de agora mesmo poida haber. Pero haberá que contar con que a longa falta de diálogo fixo que os hábitos establecidos consolidaron profundos desacordos. Especialmente, en cuestións implícitas, entendidas como intanxibles desde bastante antes de que, nos debates constituíntes da Transición, atopasen inestable acomodo.
E é primordial modificar esa actitude, porque chegar a un acordo que mereza tal nome require que a educación pública quede a salvo de intentos erosionadores e, xa que logo, cunha esixente dignidade que non a postergue a segundo plano. Calquera outro pacto non pasará da estrita provisionalidade como agora mesmo está no transo de sucederlle a esta LOMCE. Alcanzar a desexable estabilidade podería ser moi bo signo de vontade resolutiva doutras moitas cuestións urxentes. E haberá de prestarlle especial atención, non tanto ao que digan os partidos apurados de suposta “responsabilidade” accidental: os seus posibles acomodos poden inclinarse outra vez do mesmo lado. Nas transaccións que se aveciñan, seguramente terá máis valor o grado de asentimiento dos sindicatos profesionais, asociacións e plataformas sociais que, durante estes anos últimos, non pararon en reivindicar atención adecuada para a educación pública, sen agravios comparativos con outras vías do sistema educativo.
Que “responsabilidade”?
Neste sentido, un bo comezo de “diálogo” podería ser o do agradecimento a estas organizacións demandantes da igualdade de trato. E estaría moi ben que algúns responsables políticos -non só os encausados xudicialmente- pedisen perdón ou desculpas a cantos han ter que sufrir os embates publicitarios, ás veces pagados con diñeiro público, en contra. Todo o sucedido ata agora nas políticas educativas é mero xogo? Non existe a ignorancia culpable, o descoido na vixilancia do interese de todos ou, ata, o roubo? Pode a cidadanía, en xeral, sentirse involucrada no benestar xeral, se ninguén é responsable de proxectos aparentemente públicos que os danaron?
No caso de que se acaben desmontando do BOE as melloras da LOMCE, é de esperar, adicionalmente, que entre as medidas para crear o mellor clima posible se empezase por desmontar, en paralelo ás súas medidas máis excluíntes de estilo TRUMP, os recortes que sufriu o sistema educativo e, de modo especial, o ensino público e os seus traballadores. Conste, ademais, que, neste terreo o camiño a percorrer dialogando é longo. Ata debería chegar a revisarse a redacción do art. 27 da Constitución para que non fóra compatible que os fins que asigna á educación non sexan de facto instrumentos hermenéuticos contra a discriminación. A súa ambiguidade é tal que pouco axuda a restituír demandas inflixidas por xeitos de entender que a “calidade” para todos se traduciu en que a “liberdade educativa” tan só sexa privilexio ou negocio para algúns grupos. Ata garantir a igualdade de base no uso dos recursos públicos, queda bastante treito, o que sen dúbida seguirá proporcionando abundantes razóns ás organizacións indicadas para seguir na brecha das súas demandas.
Hai que insistir, en todo caso, na dificultade de remover vellos hábitos instalados na escolarización que temos. Son previos a todo tratamento sistémico de asuntos cualitativos e clasifican ao alumnado, desde antes de nacer, entre o “estudas ou traballas” ou entre o non menos predestinado signo de que “non é o mesmo estudar que ir á escola”. Está, ademais, a dureza de mollera de cantos non entenden nada do que estea pasando ao seu ao redor e non escoitarán: tan modernos son que, educados co televisor e as redes sociais en constante vixilia, perderon o costume de empatizar ou de escoitar o que outros poidan dicirlles. E non lles caiba dúbida tampouco aos chamados agora a “dialogar”, que terá cancha esa oportunista bandeira de “responsabilidade compartida” que tanto se viu nos últimos meses: a esencialidad de España -independente dos españois- hipostaticamente ligada a canto digan iluminados eséxetas. Desculpándoos, xa exclamaba Job: “Falei a treu: que vou responder?/ Tapareime a boca coa miña man./Falei unha vez?, non hei repetir;/dúas veces?, xa non insistirei...” (Job, 40, 4-5).
TEMAS: LOMCE. Lexislación educativa. Educación pública. Art. 27 Constitución. Pacto educativo. Sindicatos. CEAPA. MAREAVERDE.
Manuel Menor Currás
(Madrid, 17.11.2016)
No hay comentarios:
Publicar un comentario