O problema de toda reforma educativa é a súa implementación; se non se cambian rutinas do pasado, o valor que engade ao sistema é anodino.
Tralos proxectos recentes para regular os
currículos escolares da LOMLOE, non existe unha liña divisoria entre o mundo da
vixilia e o dos soños. Supoñer logrados desenvolvementos que non existen nin se
esperan, dá pé a non saber ben se se soña ou se está esperto.
Adoita presupoñerse que, por pasar por unha
escola, un colexio ou un instituto -e non digamos se se ten acreditación
universitaria-, sábese sobradamente sobre dos problemas educativos; adornado
con mirada crítica cara a case todo o vivido na adolescencia, préstase a
extrapolar inaxeitadamente unha experiencia. A simple distancia temporal
aconsella prudencia ao tratar de entender como debera ser unha educación
democrática agora mesmo; no xogo entran bastantes máis imponderables dos que o
simple paso polo sistema escolar poida captar, uns de tipo institucional e
outros moitos de carácter máis estrutural aínda, ata cun compoñente político
ineludible, todo o cal pesa bastante máis que o rozamento individual coa escola.
Mellorar outra vez
Tampouco adoita ser moi distinto cando se oe ou
le aos que, por razóns variopintas, están implicados na difusión de cada
reforma. De entrada, xa é raro que, para Educar no século XXI, haxa estrañas
coincidencias nas mensaxes dalgunhas editoriais e os obrigados por cargos
administrativos ou políticos a difundir a boa nova que a actividade docente
debe ter en conta. As razóns da mercadotecnia que ambas tramas administrativas
poñen en xogo non xustifican tantas coincidencias como mostran na venda do novo
produto.
Aínda por riba, os que teñan curiosidade polo
pasado recente da educación española e non teñan alerxia a ler os prólogos das
tropecentas reformas que houbo no ámbito escolar dos últimos cincuenta anos,
sen ir máis atrás verán que os tópicos son, ademais, os mesmos de sempre e case
intercambiables. Sempre son para “mellorar”, sempre porque o piden as novas
circunstancias, e sempre co suposto de que haberá “recursos e materiais” para
que aos docentes –“elemento central do sistema educativo”- lles resulte máis
doado a nova configuración que se pretende dar á actividade na aula.
Nestes casos, a mensaxe que deixan os que falan ou
escriben é a dos ventrílocuos obrigados a ser a voz do seu amo para que digan o
que se debe dicir, sen que se noten as prevenciones e cautelas. É dicir, que
xogan a modernizar o concepto da educación deixando que o precepto a cumprir
siga practicamente idéntico a como está. Poida que esta sexa a razón pola que o
sistema escolar que se pregoa agora seguirá estando toco e coxo en demasiados
aspectos, porque a nova lei educativa -a oitava de rango orgánico logo da CE78-
segue virando de modo excesivo en torno á repetición de vellas palabras xa existentes
en vellos prólogos lexislativos. Non explica, con todo, que ingredientes
principais -que todos saben fundamentais para que isto funcione-, non se toquen
ou se encomenden a un futurible inespecífico, que ben pode ser un ano, unha
década, corenta anos ou a eternidade.
Formación..Privada
É un xeito de proseguir coa tradición da
desidia: o CAP (Certificado de Aptitude Pedagóxica) establecido para os
profesores de Secundaria a Lei Xeral de Educación en 1970, estivo vigente ata
que o Plan Bolonia obrigou en 2009 a transformalo, sen que gran parte de que
aqueles que desde nestes doce anos tiveron obrigación de acreditar este
requisito poidan certificar que atoparon a pedra filosofal para ser bos
profesores. Esta última lei, ademais, xa se prevén cun ano de distancia para
afrontar esta formación, e encomenda, xa que logo, ao voluntarismo de cada profesor,
o éxito que poida ter na aula a súa ansiedade de reforma.
Máis aló da retórica, a ningunha das leis
reformistas anteriores, preocupoulle a fondo a preparación axeitada do profesorado
responsable de executalas na aula, nin se os seus excelsos obxectivos ían pasar
de bonitas declaracións. A quen sempre motivaron moito, con todo, foi ás
editoriais e as súas terminais operativas, que aproveitaron o fértil nicho dos
cambios reformistas, para repetir o vizoso negocio da súa “colaboración privada”.
Antes de que o Ministerio ou as Autonomías expliciten a súa decisión práctica
de cambio, con medios reais para que os profesores e mestres xa se están
implicando en sacarlle partido a esta ocasión.
As “caixas vermellas” da LOXSE, aínda que caras,
saíron baratas se compara o seu custo cos recursos que houbese que mover para
formar e dispoñer nos docentes suficiente masa crítica para xeneralizar en
serio as implicacións que conlevaba “avaliar” no canto de “examinar”, “currículo”
no canto de programa e, polo tanto, que era “educar” e non ser tan só “ensinante”
ou “profesor” dunha materia ou asignatura. Agora, o emprendemento editorial xa
está activando boa parte dos desexos de moitos afectados neste xogo, cando entón
quedou coleando qué puidese implicar na flexibilidade interna dun centro o
facer un “proxecto educativo”, traballar por “proxectos” ou, como fundamento,
que cada docente dun claustro deixase de ser unha illa dun arquipélago raro,
desconectado e amorfo xunto a outras illas, cada cal coa súa rutina, e ninguén
se ocupe de se o que fai no aula é ou non acertado para que o valor real da súa
achega colaborativa á eficacia do sistema sexa digna de ser considerada.
Competencias
Haberá dispostas xa novas burocracias que todo o
mundo cumprimentará ata on-line, pero agora que se aposta por que as
COMPETENCIAS polaricen as pretensións desta reforma, sen atender coherentemente
aos demais ingredientes debidos, córrese o risco de repetir o pasado. Sen que
quede claro cal é compensación que aos docentes lles vai a supoñer o esforzo
por asumir o que deben implantar nas aulas, unha simple información como a que
está empezando a circular seralles absolutamente insuficiente para implicarse.
Cantos estean afeitos aos CONTIDOS da súa área de traballo -sempre os máis
cruciais do sistema- e que os dos outros docentes tamén son fundamentais,
seguramente entenderán que este organizador queda ao albur de imponderables
aleatorios. Sen ir máis lonxe, a mercé de que encaixen ben -máis aló de novas
formalidades- interrelacións as do puzzle que se pon en marcha para que o
alumnado saia beneficiado. A traduións que esixe esta nova conceptualización do
quefacer nas aulas, desde o Ministerio ás Autonomías darán múltiples claves de
realismo; o paso seguinte, desde as versións autonómicas á implementación das
súas virtualidades na vida real das aulas en cada centro, por desexable que
sexa que se axuste e funcione ben, de momento non hai garantía. A situación
parécese á que fixo sentir de cerca á Covid-19 nas súas distintas mutacións:
Que pasaría se só tivésemos a “vocación” voluntarista dos mellores profesionais
da medicina?.
TEMAS: LOMLOE.- Competencias educativas.- Formación do profesorado.- Cultura
escolar.- Papel das editoriais.
MMC (Madrid: 01.12. 2021)
No hay comentarios:
Publicar un comentario