Paisaxes non tan insólitas

O que un acontecemento non sexa cotián, nin teña que ver co desexable, aínda que poida ser sorprendente non o converte en insólito.

         Fachada do cárcere de mulleres da Giudecca (Venecia), nos días da Bienal deste ano. Fotografía do autor.

A medida que se cumpren anos, esta distinción faise máis nítida, por máis que, na práctica, aos máis novos non lles sirva de nada, ocupados en tachar aos maiores de “contadores de batalliñas ”. A Biblia Vulgata traduciu o versículo 1, 9-10 do Eclesiastés deste xeito: Nihil novum sub sole (“Non hai nada novo baixo o sol…, xa existía séculos antes”). Cada cal é libre de entender esta sentenza de modo pesimista e escéptico, ao modo estoico ou, se lle presta, ao estilo providencialista.

A variación xusticiera

Tamén segue habendo variacións interpretativas noutros campos. A proba é que, detrás do espectáculo montado para ver qué deducía o xuíz Peinado sobre un multiforme caso de supostas corruptelas, hai un chamado sindicato Mans limpas, movido por persoas sedicentes cristiás. Do seu longo historial de servizos,  a causas de dereita e ultradereita contrarias a decisións de gobernos e asociacións de esquerda, desde a súa fundación en 1995, cabe lembrar a querela de 2003 contra la asociación galega Nunca máis ou, nun territorio máis eclesiástico, a petición ao Arcebispado de Madrid, en 2007, de suspensión das facultades ministeriais dos tres sacerdotes que, na Parroquia Santo Carlos Borromeo, de Entrevías-Vallecas, atendían a inmigrantes e desposuídos de modo tan evanxélico que estes vixiantes do ben consideraban impropio. Viven de denunciar supostos ilícitos, penais ou administrativos, nas distintas administracións e tratan de converter en espectáculo mediático o seu celo. O enredo en que meteron un asunto próximo á actual Moncloa, montado á propósito de comportamentos mellorables en persoas próximas ao poder executivo, aínda que non logre atopar ilegalidade ningunha, seguirá dando xogo á volta das vacacións estivais. O de cómo deba actuar a muller do César será lembrado, namentres, para xustificar a hipocrisía de cantos políticos aproveitan, con descarada pretensión hiperbólica, este teatriño. E isto non é o peor; o que de verdade é preocupante é que tampouco isto sexa “novo baixo o sol”. Ao recordo vén que, nos anos da IIª República, sucedeu algo parecido, como mostran libros recentes. Por exemplo: Xuíces contra a República: O poder xudicial contra as reformas republicanas, (de Editorial Dykinson, 2024). Ou tamén: Ruído de togas: xustiza política e polarización social durante a República (1931-1936), (de Tirant O Blanch, 2024).

 A variable liberdade de educación

Similar desasosego deberían ter quen coñeza a historia da educación española desde a perspectiva das políticas que a construíron desde que Claudio Moyano establecera a primeira Lei Xeral da Instrución Pública en 1857. Tras os múltiples condicionamentos colonizadores que lle marcou desde o principio o Concordato de 1851, advertirán o papel das togas nos conflitos que, enseguida, expuxeron os dirixentes de colexios en nome dunha “liberdade” que aproveitaban para que persoas, sen cualificación regrada ningunha, e con pretextos a cotío confesionais, ensinasen a rapaces e adolescentes. O segundo ministro de Educación, o Conde de Romanones , tivo un serio conflito técnico-legal en 1901 por esta cuestión: gañaron a partida os avogados de varias ordes relixiosas e, desde entón, Privada e Pública non deixaron de ser vías educadoras irreconciliables, mesmo baixo a protección subsidiaria do Estado. Era o triunfo do conservadurismo fronte a quen, desde unha educación de todos, pretendían moderar legalmente a tan vituperada “loita de clases”. As actas da Real Academia de Ciencias Morais e Políticas, instituda no artg. 166 da Lei Moyano, e fundada vinte días máis tarde, testemuñan esa orientación.

Desde entón a hoxe, o zurcido en que se desenvolveu o sistema educativo español, ademais de mostrar buracos tan graves como a persecución da Institución Libre de Ensinanza (ILE) a conta da suposta “liberdade” educadora, a Cruzada da Guerra incivil en nome da Providencia, e leis da posguerra consolidadoras desa división social profunda, nunca foi ben recomposto. Eximios avogados e xuíces capaces de darlle aparencia democrática ao artg. 27 da CE, deixaron tras si moi fráxil o enfiado da atención educadora universal. Atentos ás reclamacións conservadoras contra as leis orgánicas máis abertas, frearon os seus posibles avances. Son especialmente paradigmáticas as súas resolucións, despois das manifestacións rueiras que o conservadurismo e o confesionalismo suscitaron á propósito da LODE (1985) e a LOE (2006). Non hai constancia, con todo, de que os seus  deseñadores, ocupados nas técnicas nominalistas do ben e do mal, se interesasen  polo lado deficitario que, en ambientes sociais de pouco capital cultural, tiveran as escolas. A cantos/as peiteen canas, non lles será difícil establecer paralelismos entre as deficiencias de cando eran nenos/as e as que vexan agora ao achegarse a tales centros. Abonda que presten atención ás estatísticas do absentismo de moitos/as adolescentes, de cantos abandonan o sistema escolar antes de tempo, e de quen sofre o “fracaso escolar”. Por moito que se maquillen, os datos adoitan ser desoladores para quen vivise estes problemas por ser dos mesmos estratos sociais, por orixe familiar e de barrio, teñan ou non “progresado”. E sono máis cando len  cómo medra a privatización do exercicio deste dereito.

E o elitismo olímpico

Biles, durante a final olímpica por equipos. AFP

Esta continuidade xusticiera dalgúns no medio de tal desolación vai máis aló da pouca vontade de convivencia, aínda que a particular lectura de cada cal sexa variable. En moitos outros aspectos, de espectro moito máis amplo, a obxectividade absoluta tamén é difícil de fixar, pero pode tentarse; a Declaración de Dereitos que os humanos se deron en 1948, ata permite analizar os Xogos Olímpicos de 2024 a modo de paradigma en que mirar a historia, desde que foron refundados en 1896. É sorprendente, de todos os xeitos, que o Barón de Coubertin , o seu fundador, por moi pedagogo e historiador que fóra, non deixase de exhibir un aristocratismo misóxino e xenófobo.  Tamén o é que este internacionalismo deportivo se venda como colaboración á paz, cando hai tantas guerras vivas. Sen facultades salomónicas, moi complicado é dirimir se así é. Nin sequera a xuíces como o que estes días pretende brillar en Madrid se lle oculta  o gran negocio transnacional implicado no exhibicionismo da competitividade deportiva; as súas marabillas subxugan a un extenso público televisivo, ao que non divirten contradicións, como as que o caso da ximnasta Simone Biles ou outros deportistas e atletas poidan esconder. Todos estes asuntos –e bastantes máis- tampouco despois do verán serán menos insólitos. FELIZ DESCANSO VACACIONAL!

TEMAS: Liberdade da educación.- Ensino universal.- Dereitos Humanos-Xustiza democrática.- Neoconservadurismos político e confesionais.

MMC (30.07.2024)

Entre xogar e celebrar vitorias pode haber profundas diferenzas

 

Entre xogar e celebrar vitorias pode haber profundas diferenzas

Xogadores como os da actual Selección Española de fútbol poden entusiasmar aos espectadores, e poden defraudalos a primeira ocasión.

Entre os humanos, perder os papeis, desacreditarse dicindo parvadas ou xesticular con malos modos, é máis frecuente do desexable. Non é raro, ademais, que outros humanos concedan autoridade  a tales despropósitos, acírranos sen disimulo e esgrímenos como argumento nos seus propios razoamentos sobre o que acontece. Tanto o atribuírse capacidades selectas que non se teñen, como o fiarse de provocadores xesticulantes é ceder capacidade de razoamento e vontade moral á volubilidade do momento e deixarse levar. A fascinación polo fútbol non merece a admiración indiscriminada que, fóra do terreo de xogo, demandaron algúns membros da selección gañadora da Eurocopa 2024, especialmente cando o celebraron publicamente en Madrid.

Entre Séneca e Trump

Unha vella reflexión de Séneca (século I d.C) aconsellaba que “Cando queiras calcular o auténtico valor dun home, examínao espido: que se desposúa do seu patrimonio, que se desposúa dos seus cargo e demais dons enganosos da fortuna, que ispa o seu propio corpo. Contempla a súa calidade e nobreza humana, e se é grande polo alleo ou polo seu propio” (Epístolas a Lucilio , IX/IX, 76).

 

De seguir a Séneca, pronto veriamos que, ademais de deixarnos guiar a cotío pola opinión doutros, renunciamos á reflexión propia e deixámonos ensarillar pola imitación. É moi probable, mesmo, que, a partir de aquí, caiamos na conta da multitude de medios e maneiras de presión que existen para iso, incluída a moda e a paixón pola aparencia que nos fan chegar as múltiples pantallas entre as que circula a nosa existencia. Non sería raro, mesmo, que –como o propio Séneca aconsellaba- comprendésemos o inútiles e vas que son moitas cousas das que nos rodeamos porque outros as posúen, sen reparar en que deste xeito, entre os nosos males está o vivir “arrastrados polo costume e sen rexernos pola razón”. Nesa dirección, non é difícil comprobar o frecuente que é que se imiten maneiras e modos de facer e pensar doutros ao advertir que determinado hábito empeza a ser frecuente. Antes de ver que ten un grao de aceptación ambiental na contorna, non adoitamos arriscar e, sen advertilo, pronto incorremos en usos aburridos e descaradamente pechados. Sen caer na conta de que non son naturais, a súa aprendizaxe con frecuencia de gran parvallada, moi perigosa na medida en que a súa xeralización se normaliza como obrigada rutina.

No caso dos dous partidos hexemónicos de EEUU, puidemos ver nestes anos como este hábito conduciu aos candidatos republicano e demócrata a unha disputa polo poder que, de xeito evidente, mostraba esclerose política. Esperemos que a retirada de Biden  –por problemas esencialmente de vellez- leve aos seus correlixionarios para corrixir esa tendencia, tan proclive ao illamento, que abandona as maiorías e os seus problemas. Do acerto que teñan dependerán en boa medida as eleccións do cinco de novembro e, tamén, unha tendencia favorable a que a democracia, de que din  ser faro iluminador, sexao no mellor sentido. Teñen por diante aínda moito camiño que percorrer ata que os conflitos internacionais en que participan cambien de orientación; sen unha nova mentalidade e persoas máis novas, o máis probable é que sigan percorrendo o camiño trillado da prepotencia excluínte. Desandalo só será posible con persoas e propostas realmente innovadoras, tanto cara ao interior do seu país, como cara a un exterior en que crecen problemas perentorios e competidores.

Do réxime político dos medios

No territorio que nos incumbe máis de preto, parece esquecerse o que, en setembro de 1934, Miguel de Unamuno pedía aos estudantes que rexeitasen a peor linguaxe bélica: “a calumnia, a inxuria, a insidia e o insulto”. Volve asentarse, pola súa suposta rendibilidade política, que opinións doutros, non contrastadas e con frecuencia infestadas de falsidade e mentira, teñam quee rexer o que individualmente debamos pensar e decidir na vida colectiva, antes e despois de votar. Segundo este principio, toda opinión propia non vale nada se non coincide co que se propaga desde tales focos de opinión, interesados en que vivamos pendentes de vidas alleas, veña ou non a conto, e en que odiemos un pouco máis aos nosos veciños. Deste xeito, veu a ser un signo de virtude patriótica que un xuíz con vocación de inquisidor xeneral, atento ás sospeitas de medios e organizacións non moi claras, abra proceso a quen teña aire de insidia e malicia. Ademais, políticos hai dispostos a aproveitar o eco destas secuencias noticiosas para proclamarse intachables invocando esta burla. Como dicía tamén Unamuno, estamos en fase de que “deficientes mentais e espirituais” fascinen a “unha masa humana” de crédulos.

Entre tanto implicado en instaurar un réxime político de Instagram ou de X, que pase coa honra dos aludidos nestes relatos, que aconteza ao tempo perdido en difundilos en nome dunha suposta “liberdade de expresión” ou a que responda a rachadura de vestiduras que moitos interpoñen por medio como pretexto, non parece importar. Menos  parece interesar que lle ocorra á verdade, a xustiza e os deberes colectivos. A fartura de tanta falsidade teatral e o cansazo da cidadanía están a impoñerse a causa de tanta demostración anti-exemplar ante os cidadáns. A ninguén lle parece preocupar a quen lle aproveita esta tensión provocadora, nin que está a aprender quen está en idade de abrirse ao coñecemento e a unha convivencia en solidariedade, ou a todo o contrario.

Non é estraño, por tanto, que os máis seareiros destas formas de actuar, sexan os mesmos que, no que incumbe ao ensino público -o de todos-, pasen olimpicamente. Embebidos como están en privatizacións de servizos e en que os medios estean baixo o seu dominio protector, non teñen tempo para prestarlle atención; deixan que se deteriore onda outros asuntos principais como a solidariedade ante os menores inmigrantes.  Ademais de non xogar ben -como fixeron os mozos da selección-, cando falan repiten guións de despropósitos e hipérboles sintácticas que poñen en risco a racionalidade democrática.

TEMAS: Política e Moral.- Debate social e político.- Mentira e falsidade políticas.- Exemplaridade moral.- Cultura e educación cívica.

Os paxaros do santo abade Virila

O aburrimento socioeducativo adormenta, non cambia nada.

A vella ledaíña lembra, como bordón de fondo, que a orde existente non debe alterarse: ha conservarse así. Non ha de estrañar, por tanto, que o canto das aves suscitase o interese dos etnomusicólogos.  Tan presente está nunhas e outras culturas ao longo do tempo, que a artista austríaca Eva Lootz prestoulle atención varias veces nas súas performances.

 

O reiseñor de San Virila

Este verán, na exposición en que o Museo Raíña Sofía repasa a súa obra, fai oír nun silencio entrecortado con sons paxareiros, a lenda do abade San Virila. Este suposto monxe do mosteiro de Leyre (Navarra) estaba, ao parecer, tan preocupado pola dimensión da eternidade e a calidade dos seus feitos que, mentres camiñaba polo bosque próximo ao cenobio, entretido en tal meditacións, un reiseñor atraeuno cos seus chíos cara a unha fonte, onde prendado do canto adormeceu. Cando espertou, non acertaba a volver ao mosteiro e, cando ao fin o atopou, ninguén o recoñecía. Buscaron os monxes o seu nome no arquivo, e alí aparecía un Virila que se perdeu no bosque había trescentos anos…. Entenderon que era un milagre e, ao entoar un solemne Tedeum de acción de grazas, oíron unha voz do ceo que dicía: “Virila, ti estiveches trescentos anos oíndo o canto do reiseñor e pareceuche un intre; os gozos da eternidade son moito mellores”.

Na tradición occidental, nos medios en que foi esencialmente oral, desde Homero ata hoxe son moitas as veces en que as aves, ademais de simbolizar coa súa materialidade natural crenzas espirituais, aparecen como precursoras e sancionadoras da vida dos humanos. Pola súa banda, o transcendente asunto da eternidade era lembrado sistematicamente, con este e outros relatos exemplarizantes, polos predicadores expertos en Exercicios Espirituais e, sobre todo, por quen, nas Misións coresmais de non hai tantos anos, daban renda solta ás  súas particulares pedagoxías para convencer aos fieis de que debían converterse ás verdades eternas.

Sen pretender tanto, Eva Lootz trae a colación a lenda do reiseñor e o abade, máis ben para poñer os pés no chan, pois  faina aparecer en O visible é un metal inestable, como titulou en 2007 un dos seus libros máis suxestivos. A súa formulación conceptual parte de que, na capacidade de ver a realidade, é esencial a que teña a mirada para abrila máis aló do convencional e, mesmo, máis aló do que a ciencia sistematiza. A súa curiosidade artística parte dese orzamento e, ao adoptar perspectivas ignoradas ou desprezadas, como o ecoloxismo, o feminismo ou o indixenismo anticolonial, é moi suxestivo e provocador.  Unha boa parte da obra desta artista, que o Reina Sofía expón este verán, vai ser un legado permanente e quen queira un método para advertir o que adoita estar desaparecido en múltiples discursos que afectan a canto acontece na vida cidadá, terá a man  a súa estimulante perspectiva para facer como quen di: e isto que é?

Cantigas de cego

A piadosa lenda talvez permita entender tamén o adormecemento que xeran os políticos a cantos seguen os seus trinos discursivos. Son tantos a falar que é difícil aclararse co que din. Historietas e historias do seu cante -como a da “policía patriótica”- sucédense no día a día de España, e non teñen nada que envexar os americanos antes das súas eleccións -onde o mesmo Joe Biden xa está no nirvana-, nin aos franceses despois da segundo volta das súas. O balbordo dos medios tratando de harmonizar o que sucede co que os políticos din é tal que, cando ademais se entremete o aparello xudicial nalgún asunto, unha desnortada orquestra parece tratar de impoñer unha partitura a un desafinado coro, e a melodía resultante, no canto de seducir como facía o reiseñor do bosque de Leyre , induce á somnolencia.

O último episodio da banda sonora iniciada en España con motivo das eleccións  catalás, continuou nas do parlamento europeo e acaba de chegar ao clímax en Canarias, con cinco mil cincocentos menores inmigrantes por medio. A súa insostible situación desbloqueou o miniconsenso do PP para unha repartición “voluntaria” de 347 migrantes entre as Comunidades que rexenta. Apenas cambiada a súa exigua solidariedade, atraeu a algarabía ofendida de VOX, cuxa retirada, por “ honra patriótica”, conduciu a un  semidivorcio en varias Comunidades. Consente modulacións posturais nalgunhas , en preto de 100 concellos, non altera as obrigacións matrimoniais da súa coiunda co PP. As consecuentes ladaíñas duns e outros, acompañadas por teatrai rachaduras de vestiduras, van para longo, pois se se deixan do todo, as perdas mutuas poden ser substantivas.

Entre tanto ruído, a gran maioría de cidadáns nin tempo ten para prestar atención a sones  asentados por “ o poder” S.A. despois de a CE78, como algo natural e “como Deus manda”; Simone Weil dicía en 1937 que “é unha forza máis difícil de dobregar que as cousas naturais”. A evolución da educación española permite ver como para entón moitos aspectos estruturais que aparecían na primixenia Constitución de 1812, xa resultaban difíciles de modificar. No seu artg. 13 pode lerse que “o obxecto do Goberno é a felicidade da Nación, posto que o fin de toda sociedade política non é outro que o benestar dos individuos que a compoñen”. Diso falaran os gregos e os ilustrados, e repetíano cantos estaban ao tanto do acontecido no París de 1789, e en Cádiz  lograron constituír a súa intención modernizadora na accesibilidade da escola. A ela referíronse no artg. 366: “En todos os pobos da Monarquía estableceranse escolas de primeiras letras, nas que se ensinará aos nenos para ler, escribir e contar, e o catecismo da relixión católica, que comprenderá tamén unha breve exposición das obrigacións civís”.

Despois de 212 anos, un adormecemento similar ao que infundía o trino do reiseñor ao abade Virila aletarga a potencialidade pública do sistema escolar. A confesionalidade marca en exceso o que era unha iniciativa democratizadora e, como mostran os Informes de Save the Children e Cáritas, a accesibilidade escolar segue sen garantir a igualdade educativa a todos os nenos e nenas españois de hoxe: determínana as posibilidades familiares e deixa atrás a demasiados.

TEMAS: Igualdade educativa.- Igualdade de dereitos e liberdades.- Reticencias á democratización educativa.- Ruídos e distorsións á democracia.- O público e o privado.

MMC (Madrid, 14.07.2024)

Sobre a falsidade política

 

A fidelidade á verdade non consta entre os principios da vida política.

Maquiavelo aconsellaba prudente aos aspirante ao poder que non podían nin debían “manter fidelidade nas promesas cando redunda en prexuízo propio, e cando as razóns que a fixeron prometer xa non existen”. Segundo o capítulo XVIII de O príncipe, é cuestión de principios. Nin existe a bondade humana, nin correspondencia no seu exercicio; polo tanto, o príncipe non está obrigado a observar unha fidelidade que pode serlle prexudicial.

A zorrería como paradigma

Existen, en cambio, múltiples exemplos de xestión con zorrería , en que se “soubo encubrir ben este natural, e ter gran habilidade para finxir e disimular”. Os humanos -engadía- son simples e “sométense ata tal punto ás necesidades do presente, que quen engana atopará sempre quen se deixe enganar”. Exemplar fora, segundo Maquiavelo, o Papa Alejandro VI, grande especialista en aseverar unha cousa e xurala con tal eficacia que os seus enganos sacaban adiante os seus desexos. Proclamaba, polo tanto, que non é necesario que un príncipe posúa a mansedume, fidelidade, humanidade, lealdade e relixiosidade que fagan del un home bo; verase obrigado a obrar en contra e é mester “que teña o ánimo disposto a variar as súas actitudes segundo o esixan as variacións da fortuna. Non ha de apartarse do ben mentres poida, pero ha de saber entrar no mal cando sexa necesario. Canto diga e faga ha estar cheo das calidades citadas: todo ha ser bondade, boa fe, integridade, humanidade e relixión, e “non hai cousa máis necesaria para aparentar que esta última calidade”. Pero o que ante todo ha de procurar como príncipe é “conservar e manter o Estado”; “os medios que empregue serán sempre considerados honrosos e encomiados por todos”, porque “o vulgo déixase sempre coller polas aparencias e polo acerto na cousa”. Segundo Maquiavelo, “no mundo non hai senón vulgo; os poucos espíritos penetrantes non teñen lugar nel cando a maioría ten onde apoiarse”. Un príncipe non ha de predicar senón paz e lealdade, aínda que deba ser inimigo da unha e a outra: “se as observase, moitas veces quitáranlle a reputación ou o Estado”

 A longa cita, reproduce actitudes de políticos do pasado, como Alejandro ou Julio César, moi advertibles tamén en narracións bíblicas en que o engano é protagonista.  Concorda así mesmo con múltiples momentos da Historia recente, abundante en trolas, estrataxemas, e maneiras de eludir a verdade. Aos relatos equívocos que provocaron as dúas Guerras Mundiais, seguiu na Guerra Fría o bombardeo de bondade que rexía decisións infestadas de falsidades tales que, nos anos sesenta, fíxose difícil saber quen eran os bos, quen os malos e, mesmo, quen eran “os nosos”. E antes de que caese o Muro de Berlín, de bondade revestiuse a revisión do Estado de Benestar, de modo que a liberdade do mercado volvese polos seus foros decimonónicos. Cando Fukuyama sentenciou en 1992 o final dunha historia de opostos, o neoliberalismo xa creara novas frontes de conflitos e guerra entre inimigos irreconciliables. A reunión das Azores entre Bush, Aznar e Blair, en marzo de 2003 , deixou ben claro que o de menos era a verdade e ata se inventaron as “armas de destrución masiva” como pretexto para unha pelexa de intereses que non cesou. O Brexit de Inglaterra ou o tránsito inacabado de Trump  pola alta política de EEUU non deixan de ser episodios relevantes nunha historia de falsidades reitoras do poder no presente.

Despois das últimas eleccións en Gran Bretaña, haberá que ver ata onde alcanza a mostrarse a vocación de “servizo público” que transmitiu o laborismo triunfante aos seus votantes que, despois de 14 anos tirados pola borda, acaban de depositar nel unha gran esperanza tras o pau aos defensores das ideas tories desde Cameron a Sunak . Case en paralelo, na veciña Francia a sorpresa é que funcionou  a unión preventiva fronte ao  risco de que controlase o Goberno a extrema dereita, pero a difícil cogobernanza de tan heteroxéneos gañadores non escorrentará o risco do cerco ao público, que aumentará en 2027. Para Francia –como para outros países de Europa- os problemas son máis complexos que outrora e a mentira, a “posverdade” e a trola propáganse tras o suposto ben de todos, mentres as exixencias de “a Verdade” e “a Xustiza” están en discusión. Dentro dunha gran diversidade de formulacións, os sentimentos, a ignorancia, os prexuízos ou os desexos de agradar non deixan de ser manexados -con infamia se é preciso-, para favorecer a popularidade, tan relevante para o votante.

 O Ministerio da Verdade

Entre nós, hai moito tempo xa -aínda que aumentou desde 2018-, do sectarismo dalgúns líderes, potenciador dun discurso maniqueo case tan antigo como o dos creadores dun suposto “ser de España” desde antes de Fernando VII. A súa forma de mentir é case “natural”; cando botan a culpa de todos os males ao adversario, non din a verdade e non lles importa erosionar a convivencia. Privan de lexitimidade ás institucións e os seus representantes, manchan o sentido do Parlamento e non lles importa que o Goberno, o Tribunal Constitucional ou as instancias xudiciais queden en dúbida. Saben que a gran maioría de cidadáns  non ten tempo nin medios para litigar se lles fai falta, e que non poden acceder tampouco a unha información libre e plural que lles permita facerse un xuízo propio sobre as cuestións relevantes. A súa compulsiva demencia conta con que a pouca información de calidade, contrarrestada polos seus medios, propicia a fraude dunha suposta “liberdade de expresión”.

Noticias xudiciais recorrentes, coincidentes a miúdo co que estes medios proclaman, fai crecer a mentira populista das solucións simples a problemas máis complexos, como a inmigración, a globalización ou o cambio climático. É o paraíso demagóxico dos partidarios de volver ao fascismo e as súas violencias totalitarias. Non lles importan os feitos e terxiversan a memoria e, talvez por iso, a Historia actual apenas existe nos currículums escolares, mentres unha descontextualizada visibilidade do Patrimonio cultural axuda á turistificación crecente da existencia. Nesta España que presume de clasificación de “visitantes”,  os docentes da escola pública –cada curso máis diminuída- pronto serán substituídos por extensións conectadas á IA do  “Ministerio da Verdade”, presaxiado por Orwell na súa distópica novela: 1984.

TEMAS: Historia actual.- Currículum escolar.- Información e propaganda.- Liberdade de expresión.- Responsabilidade democrática.

 MMC (Madrid, 08.07.2024)