Unha vez máis, a Historia non é exactamente a “mestra da vida”, senón unha repetición do tropezo nas mesmas pedras que os antepasados.
Moito profesores de Historia, especialmente se levan anos
xubilados da obrigación das aulas, pregúntanse polo valor educativo que puidese
ter a materia da súa especialidade. Desde que iniciaron o seu traballo docente,
nalgún tramo do século pasado, deberon explicar “A crise do Oriente Medio”, que
volve estoupar con similar intensidade coma tantas outras veces. Os docentes de
agora de novo deberán buscar na internet mapas que expliquen de novo a
redistribución estratéxica do poder nese amplo territorio. Poida que algún día,
máis ou menos próximo, o estereotipado nome da zona sexa abandonado e se opte
por outro máis axeitado á súa posición real respecto dos novos centros de
poder. “Oriente” xa hai tempo que non se atén ao meridiano de Greenwich; as
bombas que caen en Palestina e en Bagdad non son comandadas desde Londres
ou París, cuxas Bolsas de Comercio teñen menos peso que as de Pequín e Nova
York.
En todo caso, a realidade dos feitos é repetitiva. As súas causas e condicionantes contextuais non difiren moito das doutros momentos e, se se analizan amodo, verase que –salvadas as modificacións onomásticas dos actores e das técnicas cambiantes que teñen a disposición- a asepsia que teoriza do seu perfil parece responder sempre a patróns sempre moi parecidos nos comportamentos humanos. Reflexo indirecto diso é que, coma se non existisen variacións específicas, a Historia, como disciplina, tende sempre ao presentismo. É dicir, que os estudosos do pasado, tenden –conscientemente ás veces e inconscientemente outras, a dar resposta nas súas análises a preocupacións do presente. A conta de intereses específicos dalgún poder dominante, abundan explicacións do sucedido, de escasa utilidade para todos e, de maneira menos intrusiva –pero moi valiosa-, introducir unha perspectiva nova no modo de contemplar feitos pasados pasa por re-secuenciar a súa análise documental.
Se da alta investigación académica se baixase ás formas cotiás de divulgación, en medios de diversa calidade e orientación ideolóxica, poderase ver que os meros titulares de supostas noticias, ofrecen –en presente- unha variada gama de crenzas prexuizadas respecto diso. Neste sentido, é pertinente preguntarse, por exemplo, de que estamos a decatarnos sobre o que realmente vén sucedendo desde hai meses nesa ampla área do Oriente Medio e, particularmente, en Irán ou Israel. Da información accesible, é posible deducir algo concreto acerca do que vaia pasar É dicir, que racionalidade científica é deducible, a fin de tomar decisións convenientes se nos sentimos implicados? Como pode ser, ademais, que unha maquinaria ultra goberne tantos medios para impoñer a súa narrativa de canto sucede ou sucedese?
Sen dúbida, é relevante preguntarse isto cando o presentimento de
que a economía internacional -e a microeconomía de cada cidadán español- parte
de que canto fai o novo intervencionismo americano neste territorio pasa
olímpicamente de se contravén as regras internacionais que parecían rexer –e
que a ONU non pode supervisar por ter atadas as mans co veto deste país-, e
opta con
ou sen OTAN por un armamentismo favorable á súa particular conta de
resultados. En nome da liberdade –a súa, ante todo- ve máis razoables os
exércitos que a racionalidade do diálogo e o dereito entre iguais. A súa norma
pacifista é que gañe o máis forte e que impoña a súa paz. Exactamente igual que
na “pax romana”, cando as lexións, dominado
un territorio, sometíano á prosperidade duns poucos colonizadores. Así sucedeu
en Hispania a partir do control de
Sagunto desde o 219 a. C. e sucederíalle á Galia ou, no Oriente mediterráneo de
entón, a canto se mmovía máis acó de Siria e Capadocia.
Todo isto de Trump e Netanyahu -que parece extravagantemente alleo a canto sucede no entormo máis cotián-, poida que non o sexa tanto. Esta ocupación da UCO recompilando papeis e gravacións de diversos soportes documentais reitera a existencia de teimas repetitivas de “volver, volver, volver” – como o tango de Gardel- a rutinas de diverso alcance en que Ábalos, Koldo e Cerdán rozan, supostamente, a fraude de lei aos cidadáns. Para que serviu o coñecemento –histórico sempre- de canto se fixera desde Rosendo Naseiro? De que valeu o coñecemento, tamén, das íntimas conexións dos monopolios económicos co poder das familias franquistas–a que prestara atención, entre outros, Ramón Tamames cara a 1963? E noutra orde de cousas, non moi afastado, como é posible que, a día de hoxe, sexa noticia que Abraham e Isaac poden regresar á contorna do seu Pórtico da Gloria santiagués, e centos de obras artísticas dun esnaquizado patrimonio español aínda nutran patrimonios privados?
Similares preguntas cabe facer ao papel desempeñado polo ensino da Historia no sistema educativo español e cal o que cumpra neste presente. Se á coherencia de causa e efecto a encomendásemos a un xuízo, similar polo menos ao que rexe calquera opinión rápida de enquisa na rúa, non teriamos tantas dúbidas do destino do recadado por Cerdán durante dez anos: Afecta ao PSOE?. Se estes suxeitos tivesen un bo coñecemento da Historia pasada, terían lugar estas “mordidas”? Cortaríaselles ese impulso tramposo, tan prexudicial para a convivencia democrática? Así mesmo, entra na dúbida o seguir dándolle tantas voltas a se, despois de 47 anos da CE78, hai que seguir dando voltas a cambios estruturais do currículo e das metodoloxías competenciais deste ensino. Máis aló de servir de constatación de sensibles carencias, a frecuencia deste tipo de iniciativas indica que vaia para longo o intento de xeneralizar un digno ensino. A efectividade que os políticos recoñezan a unha Historia que, máis aló dos papeis do BOE/BOE, teña nas aulas recursos e medios adecuados para ser ensinada, é case nula. Non hai unha narrativa compartida e, tampouco, para fundamentar asuntos previos e indispensables: para que serve a escola? e, mesmo, que significa ser bo docente?
A moita xente válelle todo e dálle igual se un ensino de igual dignidade para todos tan só está ao alcance de poucos que non teñen este problema. Os seus vástagos, desde os cero anos ata que teñan o máster oportuno, xa están protexidos para a selección da especie. Son eles os instigadores desa lei de universidades madrileñas que, segundo cálculos de Daniel Caballero, pódelle custar 200 millóns ao ano aos campus públicos da Comunidad de Madrid? Como é este faro o que condiciona tantas políticas sociais españolas?
TEMAS: Pacifismo.- Dereito internacional.- Políticas
sociais.-Educación pública.- Ensino da Historia.
MMC (23.06.2025)
No hay comentarios:
Publicar un comentario