Non é necesario que se implante a LOMCE para saber en que consiste “a mellora” do ensino que propugna. Xa o están contando, antes de iniciar a súa andaina.
Esta semana foi pródiga en camuflaxes de despiste. “A inquina” desatada entre Astorga e León e a súa secuencia de presunta “violencia social” que, segundo Dna. Rita Barberá suscitou nos medios, afiliados segundo Dn. Jorge Hernández, á “Yihad islámica”, foi cegadora. Non o foi menos a “caballerosidad” do Sr. Cañete ante a súa contrincante feminina, a Sra. Valenciano, para non abusar da súa “superioridade intelectual e parecer que estás acurralando a unha muller indefensa” e que puidese “ser considerado machista”. Ata para un exministro de Agricultura deste tempo -cuxas capacidades de lectura de chuletas no presunto exame que supoñía o cara a cara celebrado en TVE, na festa do labrador San Isidro, non pasarían PISA-, os seus devanditos efeitos resultan excesivamente rústicos... Non faltaron, con todo, algunhas revelacións á mantenta da tan mareada “calidade educativa” que, ao parecer, “vai mellorar” a LOMCE, de modo que empezamos a ter constancia explícita da súa mismidade esencial.
Polo seu impagable valor documental, merece destacado lugar una circular da Consellería de Educación, Cultura e Deporte do Goberno de Cantabria. Desde a Dirección Xeral de Ordenación Académica e Innovación Educativa -concretamente, desde a Unidade Técnica de Avaliación e Acreditación-, pretendían explicarlles, o pasado día oito de maio, aos directores dos centros educativos sostidos con fondos públicos os pormenores prácticos dunha Orde, a 114/2013, de 2 de outubro, en que se regulaban “os programas para A MELLORA DA CALIDADE". Á hora de elaborar tales programas, recordaba que habería de establecerse un “procedemento para a súa avaliación e, en especial, indicadores que permitan comprobar, de xeito claro, o grado de consecución dos obxectivos”, así como que, “na memoria final, farase mención expresa aos resultados obtidos nos indicadores elixidos”. Tales indicadores -dispoñibles na plataforma Yedra- entende o responsable desta circular aclaratoria que han de ser considerados como un instrumento para facilitar a propia reflexión sobre a práctica educativa e os seus resultados; “non reflicten -aclara- toda a complexa realidade e diversidad” dos centros educativos, de modo que “aspectos como a atención á diversidade ou os plans de apoio e reforzo non son contemplados, e isto é así porque o desexable para alcanzar éxito educativo é que o maior esforzo dos centros non se centre en recuperar aos alumnos que fracasaron, senón en conseguir que transiten polas etapas obrigatorias da educación polo seu ´camiño natural`”. Non estaba entre as potencialidades desta directiva burocrática o cambiar ou erradicar ao alumnado diverso que, con toda o seu complexidade, acode aos centros educativos. Tampouco o modificar en exceso os “encomiables esforzos que os centros realizan apoiando e reforzando aos alumnos con dificultades”, pero si o reorientalo todo cara ao verdadeiro obxectivo do sistema: “unha filosofía de anticipación fronte a unha filosofía reparadora”, pois o que perseguen estas avaliacións e os seus indicadores -asegura- é poder visualizar “o tránsito dos seus alumnos pola etapa obrigatoria e permitirlles corrixir as disfuncións detectadas” a fin de “minoralas nas seguintes promociones de alumnos”. É dicir, que todo o demais que se supón implícito en “educar” -e educar a todos- non importa. Separadamente doutras consideracións sobre a equidade educativa -esixida polo art. 27 da Constitución-, esta significativa circular pon en evidencia a hipócrita combinación de calidade e recortes que en moitas comunidades padeceuse desde fai anos, bastante antes de que aparecese a LOMCE. As súas recomendacións -avaladas agora polo articulado desta lei- recordan en exceso a despreocupación gobernamental existente polos nenos con carencias ata alimentarias que, hai pouco, traían a colación tanto Cáritas como Save the Children, e son un presaxio do que contaría o pasado día 15 ElDiario.es sobre unha sesión do Concello toledano: “O PP abandona o Pleno de Toledo para non escoitar a pais de nenos con cancro” (http://www.eldiario.es/clm/PP-municipal-Pleno-escoitar-oncologicos_0_260374766.html).
Esta liña da Calidade = selección, excluínte dunha gran cantidade de xente á que as súas exiguas circunstancias salariales reduciu á pobreza real ou a unha posibilidade inminente de pauperización, quere dar a aparencia de que todo é “natural”. O autor intelectual da circular cántabra fala do “camiño natural” que terán os que non van ter unha boa educación porque necesitan apoios extra inexistentes. A Natureza e Deus sempre foron un bo pretexto, presuntamente científico ou teolóxico, para xustificar todo tipo de desigualdades e a nula vontade de poñerlles remedio civilizado: todos os gobernos absolutistas do Antigo Réxime e as diversas ditaduras sempre actuaron “pola graza de Deus”. É evidente, en todo caso, que o mellor indicador de calidade do desexable é o esforzo, económico e intelectual, que poñemos no logro dos nosos afáns pola dignidade da “Polis”. Do primeiro, podemos dicir que o esperable para dar cobertura á LOMCE non só é a non reversión á situación anterior aos recortes efectuados en todo o importante nestes últimos tempos, senón que aínda nos quedan unha serie de chanzos a baixar. Tanto se se analiza o Plan Nacional de Reformas 2014, coma se se estuda o Plan de Estabilidade 2014-2017, pódese establecer que, nestes anos inmediatos, manterase o conxunto de medidas aprobadas no seu momento e, ademais, que seguiremos descendendo ata o 3,4% do PIB. Ao final desta pendente en picado, situámonos aproximadamente no nivel de investimento educativo que -segundo estimacións de Francisco Javier García-, alcanzaría o nivel que tiñamos hai 24 anos. Recorden: o mesmo de cando se puxo en marcha unha LOXSE sen recursos para a súa implantación digna. Dito doutro xeito, que mentres algúns falan de herdanza recibida para defender un presunta fidalguía socioeconómica e impoñer criterios de desigualdade demostrativa nada naturais, a maioría desprovista de medios está en transo de ser excluída da mínima igualdade de oportunidades que a educación pública trataba de facilitarlles en anos pasados. Esta é a mediocridade hereditaria que propician os exhibicionistas de poder político irresponsable.
En canto ao esforzo intelectual que se puxo por propugnar, defender e legalizar esta “calidade” tan selectiva e reduccionista, non parece que sexa moito. Para copiar consignas e metodoloxías americanas do tipo Tea Party, Fundación Heritage ou www.liberdade.org , xa é suficiente cos oportunismos de FAES ou das organizacións que o catolicismo político conservador tivo sempre moi próximas ao poder -ou no poder mesmo- desde a época de Ibáñez Martín ata o presente (Ver: PARIS, Carlos, Memorias sobre medio siglo, Península, 2006, páx. 23). Aínda que os tempos non propician a lectura -ou iso predican demasiados observadores-, todos deveramos volver ler o que escribían sobre estas cuestións, por exemplo, BAUDELOT, C. E ESTABLET, R., La escuela capitalista en Francia (Madrid, Siglo XXI, 1976), ou, dez anos máis tarde, BOWLES, S. E GINTIS, H., La instrucción escolar en la América capitalista. E, entre moitos outros autores -españois algúns-, un libriño de Rafael Feito, publicado polo CIDE (Madrid, M.E.C., 1990), Nacidos para perder. Un análisis sociolóxico del recgazo y el abandono escolares. Cunhas cantas lecturas e moitas ganas de entendemento, deixariamos de discutir de esterilidades nominalistas e talvez fósemos capaces de establecer unhas bases democráticas dignas para un ensino de calidade para todos.
Namentres, o propósito de políticos e gobernantes -como deixou no aire o último “Cara a cara” de TVE, so pretexto de eleccións europeas- parece cifrarse en ter entretido ao persoal coas súas propias controversias. A alta misión que recibiron para gobernar tradúcese en exceso -como dicía un sarcástico autor francés en 1887- en “suscitar, o máis a miúdo posible, guerras, epidemias, temores, esperanzas, acontecementos de toda clase -afortunados ou desafortunados, pouco importa-, cousas, en fin, que sexan capaces de alimentar a charla banal, inocente e dixestiva, de todo cidadán” (Ver: L´ISLE-ADAM, Villiers, La estraña historia del Doctor Bombonet, Alfaguara, 1977).
Temas: LOMCE, Igualdade, Excelencia, calidade, Eleccións europeas, calidade democrática, Comunidade de Cantabria, Carlos Parides, Rafael Feito, FAES.
Manuel Menor Currás
17/05/2014
-------------
* Catedrático de Instituto (Licenciado en Historia, Doutor en Ciencias da Educación, colaborador de Escola).
No hay comentarios:
Publicar un comentario