Os pasados días, 24 e 25 de maio incluídos -coas súa secuelas inmediatas-, non son propicios para falar de políticas educativas. Ou talvez si, dada a saturación mediática destas actividades.
Estes días son propicios, de todos os xeitos, para observar o alcance pedagóxico da actividade deportiva e da mecánica dunhas eleccións. Tan denso é o espazo e os tempos de información que ocupan, que parecese que son o fundamental agora mesmo. Non é preciso repensar que fan ou fixeron os futbolistas estes días, para comprender o valor que lle damos á súa actividade omnipresente nos medios e nas preocupacións das máis variadas empresas, cuxos intereses se cruzan coas nosas modalidades inducidas de divertimento pasivo: a sensación que o fútbol nos deixa estes días é a da súa inevitable transcendencia para as nosas vidas, por moi resistentes que queiramos ser á súa omnímoda ubicuidade. Tampouco é moi obrigado repensar a valía de que cantos partidos concorren a estas eleccións europeas poidan dicir ou non dicir: de xeito máis ou menos intelixente ou de modo máis ou menos zafio e trasnoitado, trataron de ocuparnos o restante tempo de atención dispoñible. Vaiamos votar ou non e esteamos ou non pendentes do sucedido en Barcelona, Madrid ou Lisboa coa actividade balompédica, non pode dicirse que, da invasión alternante de ambos planos de atracción mediática, non asistamos a unha intensa actividade de educación social. Aparentemente inocua -pero referendada ademais polo bo lugar en que nos deixan as cualificacións dun dos nosos evaluadores externos, como S&P que sobe a nosa nota de débeda á alza-, estivo adoutrinando e conducindo as nosas vidas polo “bo sendeiro”. E sen que nos dixeron propiamente nada sustantivamente novo de educación estrictamente tal, serve de cobertura sobrada para que determinadas reformasse vaian asentando, sixilosa e imperturbablemente, un pouco máis.
Todo apunta cara á selección. A orgullosa metáfora do fútbol
español camiñando cara a Brasil irá acompañando a maduración de
medidas que se aveciñan para os candidatos a estudar nas
universidades españolas a partir do curso 2017-18. No caso de que a
LOMCE siga adiante, o novo modelo que esta propugna, ademais de
esixir unha especie de reválida previa do estudado nos dous cursos
de Bacharelatoo -un título de alcance tan impreciso como variable
desde a reforma de Ruíz Jiménez en 1953-, esixirá para cursar
estudos universitarios unha segunda proba que cada universidade
poderá establecer para distribuír ao alumnado. Se Alejandro Tiana
dubidaba o mes pasado en Escuela
(http://www.blogcanaleducacion.es/sobre-elcambio-de
el-modelo-de-acceso-a-la-universidad/) de que este novo modelo non
fóra a deixar espazos de escuridade, pouco propicios para que o
mérito e a igualdade dos alumnos concorrentes puidese brillar
decididamente, o certo é que, en conxunto, este procedemento
incentivará moi claramente a selecta pouquedad dos que poidan
acceder aos estudos superiores do noso sistema educativo.
Verdade é que, con responsabilidade dos implicados -universidades e Goberno-, poden soslaiarse os temores que a Tiana inspira a nova fórmula. Pero tamén o é que algunhas actitudes que non cexan nestes días de fútbol e propaganda política, non propician esa confianza. Á mantenta dos modos de facer de moitas universidades -e sen demérito para eximios e moi loables xeitos de proceder-, basten tan só dous ou tres observacións pouco prometedoras. Unha, por exemplo, consistente na pouquísima relación simbiótica que as nosas Facultades universitarias manteñen co profesorado dos niveis de ensinos escolares; viven e actúan coma se nada tivesen que ver con elas ou moi pouco cando, en realidade, a formación inicial de todo o profesorado -con excepción do universitario- depende desde 2009 da universidade. Nos grados e másteres que ofrecen -e que, polo menos como requisito han de alegar os que queiran optar á profesión docente-, nin sequera os “prácticum”, tan determinantes da calidade das competencias didácticas que pretenden, son homologables dunhas a outras universidades: a relación indispensable cos profesores e mestres dos centros educativos en que han de desenvolverse eses créditos ou ECTS primordiais deixa moito que desexar. Continúa existindo en demasía un estancamento do pasado tal que a universidade se considera a si mesma pertencente a outra órbita distinta e independente da do sistema educativo xeral. É máis, segue sendo excesivamente habitual que as Facultades de Ciencias da Educación -centro neurálgico doutro concepto relacional-, sexan consideradas como Facultades “outras”, dun tipo de saberes cuxa clasificación élles difícil de establecer ás autoridades de cada universidade máis aló do que digan os papeis burocráticos preceptivos. E na mesma liña están -por poñer outro exemplo máis- os modos de desenvolver ou impartir tales ensinanzas -de nomenclaturas importadas coa implantación do EEES ou “Plan Bolonia”, pero cunha infraestructura de subcontratación consolidada-. Sabido é que non é difícil atopar, en bastantes delas, unha ampla maioría de profesores constituída con diversas figuras de contratos temporais de baixo custo, cuxos candidatos principais son profesores de Instituto a tempo parcial, a quen non teñen que pagar seguros nin outras remuneracións salariais. Coa consecuencia de que pasan os anos, sen que mellore a consideración dos meritorios traballos destes profesores, a súa posición relacional respecto de os poucos profesores titulares, e sen que tampouco poidan establecerse nestes departamentos serios proxectos de investigación e de docencia claramente innovadores. Pode alegarse que estamos nunha situación de crise, pero non vale senón como pretexto: é un proceder que vén de lonxe e que, en moitos casos, prolóngase -irresponsablemente- desde antes da LRU (Lei Orgánica 11/1983, de 25 de agosto, vixente ata o 13/01/2002), de cando os PNNS eran os encargados de gran parte da docencia a un alumnado en crecemento continuado; de cando en 20 anos -entre 1960 e 1980-, pasouse de 170.000 a 650.000 alumnos, e que serían millón e medio cando o PSOE deixou o poder en 1996 (Ver: PUELLES. M. de, Política, legislación y educación, UNED, 2012, pág. 186).
E, ademais, todo apunta a que os designios do actual Goberno pretenden explotar a fondo esta inestable situación para un maior deterioro da universidade pública. Apuntarse a impartir graos ou másteres xa está sendo un bo negocio para algunhas empresas privadas, que poden facelo baixo “a súa responsabilidade” inscribindo títulos aparentemente innovadores, demandados nalgúns nichos sociais, a impartir con profesorado cazado ao voo de diversas e moi mellorables calidades científico-pedagóxicas -algúns, os de máis renome, só son mencionados nos papeis acreditativos para figurar ou dar, moi concentrados, uns poucos créditos-, pero con con xugosas conexións rendibles para algunhas entidades ou fundaciones colaboradoras. E, doutra banda, neste momento xa corre o rumor de que este leal Goberno pretende facer en ANECA algunhas modificacións máis propicias a estes desenvolvementos. A esta entidade, instituida por Pilar del Castillo en 2001 (L.Ou. 6/2001, de 21 de decembro), supostamente para acreditar imparcialmente a “calidade” meritoria dos que aspirasen ao desempeño de determinadas modalidades de docencia universitaria e a garantía da súa “calidade” investigadora, encargóuselle posteriormente a avaliación dos propios títulos universitarios oficiais e os seus plans de estudo, como quedou establecido pola L.O.U. 4/2007, de 12 de abril e concretaron aínda máis os Reais Decretos de 2 de xullo de 2010 e 28 de xaneiro de 2011. Agora parece que na súa metodoloxía de traballo evitaranse cuantificacións puntuais de cada un dos ítems alegados para ser avaliados. Se chega a bo porto este globo sonda duns novos protocolos decisorios, máis aleatorios e fiados ao bo criterio dos tribunais designados para xulgar, no canto de acrecentarse as súas garantías de responsabilidade seguramente diminuirán e, con elas, unha moi desexable transparencia maior.
E de fondo -mentres repasamos a porra sobre as eleccións e sobre o que vaia a pasar en Lisboa, ou ao revés-, ninguén nos minora a dúbida de si canto agora quere reafirmar esta nova lei é ou non o máis responsable que facerse poida co sistema educativo español. pasaron 112 anos desde que que D. Miguel de Unamuno xa escribise que “hai que predicar de continuo contra esa barbarie da supremacía dos coñecementos de aplicación e contra esoutra barbarie do especialísimo custe o que custe e sen base de universalidade. Asi chegariamos a
manexar máquinas,
pero non a saber facelas, e sobre todo a perder o apetito de
vida e a non ter motivo de vivir (Ver: "La Educación"
[febreiro de 1902], en: Ensayos, I, Madrid, M. Aguilar, 1942,
páx.. 326). Toda unha premonición dun indignado.
Temas: LOMCE, Nova selectividad, Magisterio, Másteres de Educación Secundaria, Universidade pública, Privatización universitaria, Facultades de Ciencias da Educación, ANECA, Plan Bolonia. Manuel Menor Currás |
No hay comentarios:
Publicar un comentario