As declaracións de Wert no Congreso apostan pola austeridade crecente das familias, como un signo máis das melloras que trae a LOMCE.
Sucedeu o día 28. A unha pregunta do deputado pontevedrés Guillermo Meijón, na quenda de control ao Goberno (Ver: http://www.escoladeferrado.es/?p=3441), Wert botou man do COPAGO en servizos como a educación ou a sanidade: lograríase así maior eficiencia e xustiza, dado que hai na percepción destas prestacións públicas “un certo beneficio privado”. A fórmula de pagar unha parte do custo das mesmas -argumentou- é un “camiño no que o sistema fiscal español ten aínda moito percorrido” por facer. Trataríase, xa que logo, de dar outra volta de porca ao aumento contributivo das familias para adelgazar un pouco máis o papel do Estado, xusto agora que sabemos que os salarios baixaron no último ano en torno a un 7%, e cando o ministerio xa ten experiencia en reducir bolsas de estudo e aumentar taxas universitarias. Este COPAGO, ademais, non é novo noutros tramos do sistema educativo. Xa llo esixiron ás familias en educación infantil e FP, ao mesmo ritmo que lles diminuían a elas e profesores a súa participación na xestión dos centros. Só quedarían, pois, os Bacharelatos para completar o COPAGO en todos os tramos educativos. Debese engadirse, ata, que as familias con fillos na Pública son quen máis contribúen á peculiar gratuidade que teñan os colexios concertados e, tamén, aos desconcertantes descontos fiscais que nalgunhas comunidades teñen os que envían os seus fillos a colexios estritamente privados.
Coinciden as reflexións de Wert, por outra banda, coas declaracións recentes de Gomendio en Brasil -xa comentadas hai uns días- sobre os soldos dos profesores. Só queda xa que un bo día falen do ben que están indo os nenos españois con tanta redución e recorte como o que fixeron ou planean. Será moi de agradecer ese invento dunha mellor calidade do sistema educativo con bolsas diminuídas e aumento de taxas universitarias; con menos profesores, peor pagos e máis tensos; máis pícaros por aula e maior diversidade aglomerada en cada clase sen que se lle preste a debida atención. Tampouco propicia a indiferenza o afán por cumprir escrupulosamente co FMI, o noso vixiante supremo, cuxa normativa moral habemos de seguir como intervindos/intervidos e que a Sra. Lagarde preconizara un día antes, o 27 de maio, para disciplinarnos (Ver: http://economia.elpais.com/economia/2014/05/27/actualidade/1401183051_707375.html). Tanta obediencia a esta profetisa, nulo valor concederá ao que a Comisión permanente do Consello Escolar do Estado (CEE) recomendara o día 29 a propósito dos libros de texto e material escolar, na liña de “garantir a gratuidade total do ensino básico, de maneira que as familias non teñan que achegar cantidade ningunha”. E menos fará valer, sen dúbida, canto veñan denunciando diversas organizacións de rango nacional e internacional preocupadas pola crecente desigualdade social do sistema educativo español, a presenza da fame e outros graves problemas en idades escolares, ou que os estudantes do nivel superior do sistema diminúan de xeito sensible.
Para un Ministerio tan ben inspirado, omnisciente e dogmático, é estraño, no entanto, que os continuos comunicados de protesta de sindicatos e outras organizacións sociais -incrementados estes días nas súas webs respectivas- só lle soen a música celestial. E do empíreo mesmo debe ser que as recentes eleccións europeas do día 24 tan só lles deixaron sinais dun epidérmico “populismo programático”. Nin sequera a sorpresa de PODEMOS -no medio dun xélido abstencionismo de votantes- e a consiguiente colleita de nerviosos cualificativos, alteroulles o ceñudo autismo gubernativo, tan prácido para uns poucos. Proba diso é que aquí estamos, comentando as disquisicións economicistas do ministro de Educación, ás que probablemente sigan, como tantas outras veces, normativas acordes con ese afán tan seu de cooperar algo máis á “boa senda” por que transitamos sen decatarnos do que está pasando na rúa.
É grave que non o creamos? Recorda Clara Valverde -(Asaco, 2014)- que Agustín García Calvo adoitaba dicir: “Coa nosa fe colaboramos para soster a realidade. Non fai falta crer. Fai falta non crer” a esta xente: nin o da crise nin o das medidas que no seu nome impuxeron e queren aumentar. O modo de proceder deste Goberno coa educación obedece a compulsións da súa inmutada tradición. É fácil comprobar que son devotos da súa propia historia, tan longa como alicorta, nesta España que sempre creron súa. José Cadalso, referíndose aos valores que impoñían gobernos de monarquía absolutista, dicía en 1775 que “non hai quen non saiba que ha morrer de fame quen se entregue ás ciencias, exceptuadas as de pane lucrando, que son as únicas que dan para comer” Cartas Marruecas (M.Aguilar, 1944, p. 50). A desprotección dunha educación para todos detectouna ata Ramón Mesonero. No seu Manual de Madrid, contou como gran novidade liberal de a Rexenta, Mª Cristina de Borbón, que en 1833 creou unha “Secretaría de Estado e do Despacho do Fomento xeral do Reino”, unha especie de ministerio con autoridade sobre “a instrución pública: as universidades, colexios, sociedades, academias e escolas de primeiro ensino”. Pero a estima real por tales asuntos viña asociada a outras trinta competencias, tan variopintas como “as casas de monta e depósitos de cabalos pais” ou “os alistamientos, sorteos e levas para o exército e Mariña”. Este mesmo totum revolutum -expresivo da exquisita desatención que se pretaba á alfabetización dos españois -, atoparíase Claudio Moyano cando, en 1857, lexislou desde ese polivalente Ministerio de Fomento sobre o alcance da educación. Por entón, a política movíase entre liberais e conservadores de diversa casta: nin había sufraxio universal nin cousa que se lle parecese. Xa en 1900, creouse por fin o Ministerio de Instrución Pública e, na primeira etapa de Romanones (1901-1902), normalizouse un salario para os mestres a conta do orzamento do Estado. Pero non se impediu que a atención ao dereito á educación dos españois -e a quen a impartían- seguise sendo miserable, como denunciarían reiteradamente Costa nos seus alegatos e, máis claramente, Luís Belo nas súas Viaxes polas escolas de España, entre 1926 e 1929, en plena Ditadura de Primo de Rivera: os que rexían o Estado pouco aprecio seguiron mostrando polos asuntos educativos básicos e o consiguiente analfabetismo da poboación. A IIª República, con todo, tratou de emendar -sobre todo, en 1931-1933- o desolador panorama da educación pública, non só constitucionalmente -ao suscitar no art. 48 que a da cultura era “atribución esencial do Estado”, a través do “sistema da escola unificada”-, senón tamén cun orzamento propicio para “facilitárlles aos españois economicamente necesitados o acceso a todos os niveis do ensino, a fin de que non se ache condicionado máis que pola aptitude e a vocación”. Foron dous anos moi intensos, pero pouco máis.
Da “calidade” da educación que quixeron estes republicanos, quen mellor fala son os frustrantes decretos que seguiron á guerra civil. Baste observar que, se antes de xullo de 1936 chegouse en España a 207 institutos -dos cales a 7 de outubro de 1937 xa se suprimiran 54-, por Orde de 5 de agosto de 1939 serían reducidos a 77. En Madrid -por centrarnos nun territorio concreto-, de 11 institutos, quedaron seis; algúns, ademais, con nome acorde cos ideais que propugnaba o “novo Estado”. Engadamos que “como teñen documentado Francisco Morente, Luís Otero ou Jaume Claret- os aproximadamente dezaseis mil mestres sancionados, entre os 61.000 existentes, ou os 306 profesores de universidade residuales dos 600 que había, expresan sobradamente que profesorado non puidemos ter nos anos corenta e cincuenta do pasado século. E o mesmo sucede coa pedagoxía daqueles anos, doutrinaria e memorística, cunha chea de libros de imposible lectura no seu momento. Unha disposición de 17 de agosto de 1938 esixiu a súa depuración das bibliotecas: Luzuriaga, Krause, Dewey, Condorcet, Gabriel Mirou , Unamuno, Bertrand Russell ou Stendhal encabezaron as listas que os bibliotecarios deberon remitir a inquisidores como Pemán, Sáinz Rodríguez, José Pemartín ou Ibáñez Martín, entre outros. (Alicia Alted Vigil contounos detalladamente estas políticas educativas en 1984).
A austera fórmula de calidade de Wert para levar adiante a súa LOMCE -e a súa nada crible aposta por unha calidade educativa para todos-, precedida de recortes sistemáticos para poder chegar á suprema virtude austericida do 3,4% do PIB, e seguida agora destas alegacións últimas a prol do COPAGO EDUCATIVO, no canto de propiciar un cambio de futuro nos retrotrae cara a aquela mesma onda depuradora de “excesos democráticos” que tanto facía suspirar -en 1941- a Enrique Herrera por “un ministro de educación tan valente que sexa capaz de cortar dun tallazo esta hidra de múltiples cabezas” (Historia da educación española, Madrid, Veritas, 1941, p. 332). Kant dicía -case polas mesmas datas que José Cadalso- que somos o que a educación fai de nós, un aserto que o ministro actual traduce reforzando unha España “excelente” para uns poucos, pero de segunda ou terceira división para a inmensa maioría. Aristóteles, pola súa banda, xa explicara, hai 24 séculos, que a educación debe adaptarse á constitución política da Polis: “O carácter particular de cada réxime adoita preservar a súa constitución política”. De interpretar ben ao fundador da escola peripatética, parece que Wert inclínase por acrisolar unha constitución oligárquica. A autoridade de Aristóteles, en cambio, decantouse pola democrática e, por iso, defendeu que se “o fin de toda cidade é único, é evidente que será unha e a mesma a educación de todos, e que o coidado por ela ha ser común e non privado, ao xeito como agora coida cada un pola súa conta dos seus propios fillos e dálles a instrución particular que lle parece ben” (Política, VIII, 1)- Así se explica tanta palabrería sobre as Humanidades: para mistificar o seu valor e, sobre todo, reducir ou suprimir a súa presenza curricular e, por suposto, nos informes PISA.
Temas: Copago educativo, Privatización ensino, LOMCE, Tradición de políticas conservadoras, Claudio Moyano, Romanones, Wert, Aristóteles, Mesonero Romanos, José Cadalso, Guillermo Meijón.
Manuel Menor Currás
Madrid, 31/05/2014
No hay comentarios:
Publicar un comentario