O “compromiso constitucional” foi definitorio estes días para a cuestión monárquica. Non o está sendo, con todo, no concernente a mellorar servizos esenciais democráticos como a educación.
Nada é igual, de todos os xeitos. Dicir que á xente dálle o mesmo, que é indiferente a forma de goberno, a estas alturas é como dicir que é idéntico ser home ou muller en Pakistán ou na península arábiga. Puido verse nas principais prazas de España o pasado día dous en torno ás 20,30 hs., cunha moi estendida floración festiva de bandeiras tricolores. A ninguén lle estrañou tampouco que, case de inmediato, a inclinación de principais grupos de esquerda neste momento -IU, Podemos, Equo ou CCOO- se mostrase claramente republicana. Independientemente do que as enquisas do CIS viñeron mostrando en torno á variable simpatía da xente cara á monarquía -dependente en gran medida do nivel de estudos dos enquisados-, tampouco deixaron demasiada dúbida as espontáneas reclamacións de moitos afiliados do PSOE. O deputado de Baleares, Guillem García, proclamaba que, con independencia do valor da xestión de Don Juan Carlos, “a monarquía xunto co Concordato son unha herdanza de Franco” (Ver: www.publico.es/política/524835, do día 03/06/2014). E outros destacados militantes deste partido enseguida chamaron a atención sobre a súa “tradición cultural e política republicana” e, para recordalo, fixeron circular un pdf co discurso de Luís Gómez Llorente o 11 de maio de 1978, en representación do seu Grupo Parlamentario, para manter o seu voto particular ao parágrafo 3º do artigo 1º do anteproxecto da Constitución actual, en que defendía a República como forma de Goberno (Pode verse íntegro en: http://www.escoladeferrado.es/wp-content/uploads/2014/06/19780511).
Ninguén puido evitar outras miradas. Insistíronnos en que o novo rei é un príncipe moi ben preparado e sempre respectuoso coa Constitución. Contrapuxeron -de xeito extrañamente nervioso, favorecedora do medo útil- esta monarquía constitucional como matriz desta democracia, coa perspectiva dunha República como posible foco perverso de inestabilidades e problemas diversos. Pero ninguén puido acalar que moitos se cuestionen a súa longa continuidade , sen que se contase con eles. Fernando Ramos, en consecuencia, preguntábase neste mesmo xornal o pasado día dous: “Por que moitos españois reclaman o referendo sobre a forma de Xefatura do Estado?” (http://www.mundiario.com/articulo/opinion/20140602180841018910.html). A forza con que saltou esta cuestión é un indicador relevante de que, non só no PSOE, senón tamén entre moitos votantes do PP, hai un núcleo suficientemente importante de cidadáns aos que o sistema de goberno republicano lles parece máis democrático, máis transparente e máis próximo -polo menos en teoría- ás necesidades deste momento. Seguramente por iso, neste contexto diverxente, dúas das actuacións políticas destes días están resultando artificiosamente impostadas. A primeira corresponde ao “compromiso” oficial do PSOE con esta “Constitución e as súas previsións”, o que asegura no Parlamento actual unha disciplinada maioría para que se cumpra a secuencia sucesoria. Nin co desexo de “mellor futuro para o noso país nos anos que agora iniciamos”, cabe presaxiar que vaia a medrar a súa órbita de posibles simpatizantes: aínda que Rajoy cualifique esta decisión como “seria” e “responsable” (http://www.elmundo.es/espana/2014/06/04/538f379e268e3eb15a8b4581.html), é posible que lles custe non poucas disidencias. A segunda márcaa o pesado arrolo mediático que caeu sobre os cidadáns con esta secuencia, non só no plano cuantitativo senón tamén no cualitativo do relato. O que agora nos din e reiteran -coma se tan só fósemos mudos e cegos espectadores- é un de tantos modos interesados de como se pode contar o sucedido en España desde 1975 -e desde os celtíberos-, e carga as tintas excesivamente sobre as atribucións dunha institución que -en puridade literal- non ten poder executivo nesta inmóbil Constitución. Non fai ningún favor á monarquía -senón todo o contrario- ese empeño en responsabilizala das mil bondades que poidamos ter nestes últimos anos. Oculta maldades acaecidas na cómplice opacidade dese mesmo tempo e suscita demasiadas preguntas cando se sostén en confundir o propter quem co post quem -e viceversa-, en non distinguir unha “democracia” dun “réxime” e nunha presunta fraxilidade condescendente de todas as memorias.
De momento, parece que o actual bipartidismo dominante ansía que vivamos baixo unha “monarquía que apoia a democracia” ou -como mistificou algo máis Rodríguez Zapatero-, nun “republicanismo cívico” (www.huffingtonpost.es, do 03/06/2014). Sexa ou non sexa unha maioría monárquica a que poboa a actual mentalidade política dos cidadáns -Rajoy di a ollo que o é, ao contrario doutros observadores-, a situación é moi provisional e, se algo está claro, é que o próximo Felipe VI terá que validar cada día as súas facultades representativas, independientemente de que cortesáns arribistas e servís de última xeración o empalaguen coas vantaxes de terlle á fronte do Estado. Esta mesma Constitución que o ampara sen referendo -e que só nunha interpretación onto-teo-lingüística admite unha correspondencia estrutural entre o que dicía en 1978 e o que sucede en 2014-, ten suficientes ingredientes que, no atento sentir de moitos cidadáns, servirán de modelo para falsear o nivel de competencia e compromiso rexio. Máis aló dalgúns xestos de aparente preocupación -colocados para lucir o palmito ante as cámaras, ao vello estilo cortesán da beneficencia-, testarán de que lado se inclina o exercicio da autoridade moral que lle corresponde como rei democrático. Se quere gañarse ao republicanismo crecente -especialmente entre a xente menor de 24 anos-, terá ocasión de empezar desde o primeiro día. Seralle imprescindible baixarse do illamento pacego, escoitar a rúa e dar audiencia ás demandas de tanta xente como, nos últimos anos -mentres o estabamos preparando tan ben- non ha ter máis remedio que berrar e protestar contra o que entendían que conculcaba e recortaba os seus dereitos cívicos. En asuntos como a vivenda, a xustiza, a liberdade de expresión, a sanidade ou a educación, terá moitas oportunidades de exercer o seu poder arbitral -a auctoritas, que non a potestas- en prol da xustiza distributiva que debe rexer nun Estado social de dereito como norma.
Á man ten o príncipe Felipe, por exemplo, o próximo día 19 case á par de ser proclamado como Felipe VI-, unha manifestación que circulará entre a Praza de Neptuno e as proximidades de Sol. Nela volveranse a oír proclamas contra a imposición da LOMCE, polo emprego, contra os recortes educativos, contra a pechadura de escolas e institutos públicos, contra a privatización do ensino, e a favor a escola pública de tod@s e para tod@s. Será unha boa ocasión para “mancharse” e ser o primeiro en fortalecer a soberanía popular nunha cuestión tan primordial como esta, especialmente significativa por afectar decisivamente á calidade da convivencia democrática. Nos anos setenta, cando na contorna do Colexio de Doutores e Licenciados de Madrid, se empezaba a construír unha “alternativa” para un ensino público de calidade -porque a que prestaba o Estado era claramente deficiente e escasa-, Gómez Llorente insistía en que había de ser “republicana”, isto é, herdeira do proxecto de escola pública que se formulou na Segunda República, e repetiuno o 31 de xaneiro de 1989, cando lle impuxeron a medalla de Carlos X (Cfr. Ou´MALLEY, Pamela, La educación en la España de Franco, Madrid, Gens, 2008, pg. 220). Hoxe que coa LOMCE estamos no transo de forte retroceso no logrado desde entón, se a preocupación de Don Felipe non é tanto continuar ao seu pai, senón non continuar a Franco, pronto poderá validarse como un rei democrático de tod@s e para tod@s, como esixía o republicanismo cívico que tanto gustaba a Kant (KANT, E., La paz perpetua, 1795, II, 1). Se, en cambio, os seus xestos se inclinan por un despotismo oligárquico a favor dos de arriba -non elixidos por ninguén na toma de decisións que a todos afectan-, só acelerará a crítica provisionalidade do seu continuismo. O máis certo é que lle será difícil soster “o de toda a vida”, que dicía Umbral.
TEMAS: Constitución, Reforma constitucional, Referendo, Monarquía, República, Educación pública, Luís Gómez Llorente, Francisco Umbral, PSOE, PP, Podemos, IU, CCOO.
Manuel Menor Currás
Madrid,07/06/2014
No hay comentarios:
Publicar un comentario