En
tempos de mudanzas múltiples, non necesariamente aluma un tempo
novo. E é unha pena: polo tempo perdido e as medias verdades que non
deixan paso á verdade.
Dicíalles San Ignacio
de Loyola aos seus seguidores que en tempos de tribulación
mellor non facer mudanza, referíndose primordialmente á actitude
moral que era preciso manter cando arreciasen as dificultades que
puidesen dar ao traste cos seus proxectos vitais. O autor de O
Gatopardo, pola súa banda, era máis ben partidario do cambio
omnímodo, sustancialmente para permanecer no mesmo sen que se
modificase o control estrutural do poder. Este “lampedusismo” ou
“gatopardismo” e aquel acougo ante posibles modificacións
profundas poderían servir de metáfora para moitas das posturas,
xeitos e ambicións que estamos vivindo nun momento non tan
“histórico” como se pretende.
Como no sistema educativo vén reflectirse case todo -incluída nosa pouca soberanía-, a fe única no poderoso recetario que os nosos políticos han de administrar como propio está facendo que o seu evanxeo veña constantemente tinguido de razóns contrarias ao benestar social. Xa se fale defensores, bolsas, prazas universitarias, etapas educativas escolares, formación profesional ou bacharelato e, por suposto, de educación infantil, permanentemente torcen o acento das súas decisións cara á razón principal da súa xestión: como facer ver aos cidadáns que -do mesmo xeito que fan outros políticos en Sanidade, en Xustiza ou meramente en Interior- que todos estes bens son moi caros e que son cada vez máis difíciles de soster como asunto público de todos; que mellor é o copago de todos estes servizos e, mellor aínda, a súa privatización absoluta, de modo que cada pau aguante a súa vela e cada cal se pague o que poida segundo os seus presuntos merecimentos e esforzo. De todas as fórmulas de convicción con que xogaron para que o aceptemos de bo grado -e, ata, coa máis fervente admiración por estarnos sacando, como verdadeiros heroes, dunha lameira imposible-, xa nos tiñan advertidos desde hai moito os clásicos da socioloxía e historia social. Nunca como agora, ademais, estivo tan a man nas librerías, e en moitas webs, outra gran variedade de títulos ben intencionados, críticos en canto a facernos pensar sobre a linguaxe manipuladora con que nos coan o que queren para que usemos a nosa liberdade no sentido que máis cumpra aos seus desexos: “Que gran verdade é a propaganda!”, dicía El Roto en 2003 (El libro de los desórdenes, p. 47).
Un magnífico exemplo de manipulación das cuestións educativas -trasunto de moitas outras- nolo deu a coñecer fai dous días un recentemente creado Observatorio pola Educación Pública (OxEP), cun estudo no que se analiza O custo da praza escolar na pública e na concertada. Logo de deducir o conxunto de aspectos que se poñen no debe da educación pública -e non na conta da privada-concertada-, tales como a inspección, a atención a alumnos do mundo rural e poboacións de menos de 10.000 habitantes, os diferenciais de ratios de alumno-profesor e profesores por aula, como así mesmo os casos de especial dificultade, a diferenza de custo entre un posto escolar na concertada-privada (4.184 euros) ou na rede pública (4.185 euros), é tan só dun euro. A pública non malgasta diñeiro: nunca -como propalaran amplamente os medios ata converter este asunto en tópico- foi dobremente custosa e, ademais, se se teñen en conta os custos adicionais que a privada xera ás familias, o diferencial a favor do menor custo da escola pública ascende moi significativamente (Ver: http://www.oxep.org). É recomendable ler este informe para desmentir o interesado bulo e, se os seus autores o perfeccionan, descubrirán outros elementos non tomados en consideración que aumentan aínda máis as diferenzas realmente existentes, expresivas dun maior custo do ensino privado-concertado. Sen entrar noutras consideracións, a constancia dunha explícita manipulación e ocultación destes datos cuantitativos que deberan desmontar unha baratura demasiado cara, polos estropicios colaterais que xera- é un indicador moi fiable para entender “a calidade” que nos venden coa súa xestión os nosos responsables de políticas educativas: contraria á igualdade de dereitos de todos os cidadáns, empeñada en reducir custos no irrenunciable da súa boa educación e mendaz en canto á distribución do diñeiro público de todos. Adicionalmente, a lectura deste informe complementa ben o entendemento doutros asuntos principais. Un, que nas mans dos actuais xestores o que rodea a educación é cada vez máis un negocio privado e non un investimento de futuro compartido como país, o que pode confirmarse coas conversacións que levan a cabo neste momento a UE e EEUU para un tratado de libre comercio entre ambos: a educación e a sanidade entran de cheo no paquete de asuntos a negociar (Ver: http://www.eldiario.é/economia/DOCUMENTO-UE-EEUU-Tratado-Comercio_0_270523019.html). Un adianto deste enfoque economicista póñeno de manifesto as desconfianzas que en todos os países da OCDE suscitou a xestión interesada das probas PISA por parte de PEARSON, a mesma empresa matriz de Financial Times e The Economist (Ver: http://www.finanzas.com/xl-semanal/magazine/20140427/ocultainforme-pisa-7150.html). E dous, que estes xestores nosos son absolutamente incrédulos respecto de a capacidade do sistema educativo para superar diversidades de partida e establecer un mínimo de igualdade de oportunidades: poden deducilo, non só das características selectivas temperás que establece a LOMCE, senón tamén das prácticas que, a través dos programas de mellora de centros, bilingüismo, TICS e dirección de centros xa se están implantando. Unha circular do Goberno de Cantabria -mencionada noutro columna anterior- sinalaba claramente que “o maior esforzo dos centros cara aos alumnos que fracasaron” ha de centrarse en ”Conseguir que transiten polas etapas obrigatorias da educación polo seu camiño natural” (sic) (Circular do 8/05/2014: Consellería de educación, nº rexistro08077).
Fai 50 anos dos “25 anos de paz” de entón, e case sesenta pasaron desde que Luchino Visconti adaptou ao cine a novela que Giuseppe Tomasi di Lampedusa escribira a finais de 1954. A cuestión principal, en todo este tempo, segue sendo esencialmente a mesma: aínda que todo teña que cambiar, que non cambie demasiado e que os que teñan o control dos cambios posibles nas alturas do poder se intercambien do mellor modo, se é posible sen que os que o sofren e padecen non se decaten moito. O que acabo de referirlles que sucede coas políticas educativas en marcha ha ter o seu reflexo cando estes días se falou tanto de fidelidade á Constitución e á democracia, de sucesións coroadas ou de desexables perspectivas republicanas. Ocupando case todo o espectro electromagnético, case sempre se fala a medias e, na expectativa de que todo siga parecido. Acéptanse todas as crenzas, con tal que se poidan seguir seguir sostendo inmutable una mesma fe; sostéñense ata equilibrios estraños, ambidestros, sen inmutarse demasiado e sempre cunha mesma expectativa dun futuro en que todo poderá cambiar con tal que se manteña a normalidade, é dicir, esa paisaxe en que se pensa- canto está sucedendo é normal, de sentido común e ata de vontade divina.
A “boa educación” recibida vólvese a repetir así na sa pedagoxía oficial. Estes días, aínda que moitos conceptos dos concernidos polas circunstancias sexan difíciles de explicar, non faltaron os empeños en “facer pedagoxía” ou -en plan bienaventuranzas- ensinar ao que non sabe, especialmente a os que se fían máis da súa memoria histórica que do que outros se empeñan en contarlles por todos os medios e en todos os tons. Quérennos crentes e con medo. Malia todo, desde o 14 de decembro de 1966, no que algúns votamos por primeira vez - sen convencemento-, xa vimos e oímos case de todo: promesas, honras e deshonras, vilipendios, intransixencias ignorantes, incumprimientos e corrupcións -como adiviñou a tempo Jesús Torbado nunha das súas primeiras novelas-, estupideces, exhibicionismos horteras e, sobre todo, esas medias verdades que nos poñen no brete da incredulidade e a desafección lóxicas e nos fan “malos alumnos”.
Como no sistema educativo vén reflectirse case todo -incluída nosa pouca soberanía-, a fe única no poderoso recetario que os nosos políticos han de administrar como propio está facendo que o seu evanxeo veña constantemente tinguido de razóns contrarias ao benestar social. Xa se fale defensores, bolsas, prazas universitarias, etapas educativas escolares, formación profesional ou bacharelato e, por suposto, de educación infantil, permanentemente torcen o acento das súas decisións cara á razón principal da súa xestión: como facer ver aos cidadáns que -do mesmo xeito que fan outros políticos en Sanidade, en Xustiza ou meramente en Interior- que todos estes bens son moi caros e que son cada vez máis difíciles de soster como asunto público de todos; que mellor é o copago de todos estes servizos e, mellor aínda, a súa privatización absoluta, de modo que cada pau aguante a súa vela e cada cal se pague o que poida segundo os seus presuntos merecimentos e esforzo. De todas as fórmulas de convicción con que xogaron para que o aceptemos de bo grado -e, ata, coa máis fervente admiración por estarnos sacando, como verdadeiros heroes, dunha lameira imposible-, xa nos tiñan advertidos desde hai moito os clásicos da socioloxía e historia social. Nunca como agora, ademais, estivo tan a man nas librerías, e en moitas webs, outra gran variedade de títulos ben intencionados, críticos en canto a facernos pensar sobre a linguaxe manipuladora con que nos coan o que queren para que usemos a nosa liberdade no sentido que máis cumpra aos seus desexos: “Que gran verdade é a propaganda!”, dicía El Roto en 2003 (El libro de los desórdenes, p. 47).
Un magnífico exemplo de manipulación das cuestións educativas -trasunto de moitas outras- nolo deu a coñecer fai dous días un recentemente creado Observatorio pola Educación Pública (OxEP), cun estudo no que se analiza O custo da praza escolar na pública e na concertada. Logo de deducir o conxunto de aspectos que se poñen no debe da educación pública -e non na conta da privada-concertada-, tales como a inspección, a atención a alumnos do mundo rural e poboacións de menos de 10.000 habitantes, os diferenciais de ratios de alumno-profesor e profesores por aula, como así mesmo os casos de especial dificultade, a diferenza de custo entre un posto escolar na concertada-privada (4.184 euros) ou na rede pública (4.185 euros), é tan só dun euro. A pública non malgasta diñeiro: nunca -como propalaran amplamente os medios ata converter este asunto en tópico- foi dobremente custosa e, ademais, se se teñen en conta os custos adicionais que a privada xera ás familias, o diferencial a favor do menor custo da escola pública ascende moi significativamente (Ver: http://www.oxep.org). É recomendable ler este informe para desmentir o interesado bulo e, se os seus autores o perfeccionan, descubrirán outros elementos non tomados en consideración que aumentan aínda máis as diferenzas realmente existentes, expresivas dun maior custo do ensino privado-concertado. Sen entrar noutras consideracións, a constancia dunha explícita manipulación e ocultación destes datos cuantitativos que deberan desmontar unha baratura demasiado cara, polos estropicios colaterais que xera- é un indicador moi fiable para entender “a calidade” que nos venden coa súa xestión os nosos responsables de políticas educativas: contraria á igualdade de dereitos de todos os cidadáns, empeñada en reducir custos no irrenunciable da súa boa educación e mendaz en canto á distribución do diñeiro público de todos. Adicionalmente, a lectura deste informe complementa ben o entendemento doutros asuntos principais. Un, que nas mans dos actuais xestores o que rodea a educación é cada vez máis un negocio privado e non un investimento de futuro compartido como país, o que pode confirmarse coas conversacións que levan a cabo neste momento a UE e EEUU para un tratado de libre comercio entre ambos: a educación e a sanidade entran de cheo no paquete de asuntos a negociar (Ver: http://www.eldiario.é/economia/DOCUMENTO-UE-EEUU-Tratado-Comercio_0_270523019.html). Un adianto deste enfoque economicista póñeno de manifesto as desconfianzas que en todos os países da OCDE suscitou a xestión interesada das probas PISA por parte de PEARSON, a mesma empresa matriz de Financial Times e The Economist (Ver: http://www.finanzas.com/xl-semanal/magazine/20140427/ocultainforme-pisa-7150.html). E dous, que estes xestores nosos son absolutamente incrédulos respecto de a capacidade do sistema educativo para superar diversidades de partida e establecer un mínimo de igualdade de oportunidades: poden deducilo, non só das características selectivas temperás que establece a LOMCE, senón tamén das prácticas que, a través dos programas de mellora de centros, bilingüismo, TICS e dirección de centros xa se están implantando. Unha circular do Goberno de Cantabria -mencionada noutro columna anterior- sinalaba claramente que “o maior esforzo dos centros cara aos alumnos que fracasaron” ha de centrarse en ”Conseguir que transiten polas etapas obrigatorias da educación polo seu camiño natural” (sic) (Circular do 8/05/2014: Consellería de educación, nº rexistro08077).
Fai 50 anos dos “25 anos de paz” de entón, e case sesenta pasaron desde que Luchino Visconti adaptou ao cine a novela que Giuseppe Tomasi di Lampedusa escribira a finais de 1954. A cuestión principal, en todo este tempo, segue sendo esencialmente a mesma: aínda que todo teña que cambiar, que non cambie demasiado e que os que teñan o control dos cambios posibles nas alturas do poder se intercambien do mellor modo, se é posible sen que os que o sofren e padecen non se decaten moito. O que acabo de referirlles que sucede coas políticas educativas en marcha ha ter o seu reflexo cando estes días se falou tanto de fidelidade á Constitución e á democracia, de sucesións coroadas ou de desexables perspectivas republicanas. Ocupando case todo o espectro electromagnético, case sempre se fala a medias e, na expectativa de que todo siga parecido. Acéptanse todas as crenzas, con tal que se poidan seguir seguir sostendo inmutable una mesma fe; sostéñense ata equilibrios estraños, ambidestros, sen inmutarse demasiado e sempre cunha mesma expectativa dun futuro en que todo poderá cambiar con tal que se manteña a normalidade, é dicir, esa paisaxe en que se pensa- canto está sucedendo é normal, de sentido común e ata de vontade divina.
A “boa educación” recibida vólvese a repetir así na sa pedagoxía oficial. Estes días, aínda que moitos conceptos dos concernidos polas circunstancias sexan difíciles de explicar, non faltaron os empeños en “facer pedagoxía” ou -en plan bienaventuranzas- ensinar ao que non sabe, especialmente a os que se fían máis da súa memoria histórica que do que outros se empeñan en contarlles por todos os medios e en todos os tons. Quérennos crentes e con medo. Malia todo, desde o 14 de decembro de 1966, no que algúns votamos por primeira vez - sen convencemento-, xa vimos e oímos case de todo: promesas, honras e deshonras, vilipendios, intransixencias ignorantes, incumprimientos e corrupcións -como adiviñou a tempo Jesús Torbado nunha das súas primeiras novelas-, estupideces, exhibicionismos horteras e, sobre todo, esas medias verdades que nos poñen no brete da incredulidade e a desafección lóxicas e nos fan “malos alumnos”.
A estrea de “La
Roja” no Mundial, con todo, favorece que haxa máis tempo
dispoñible para reflexionar -e menos para flexionarnos ante o que
nos queiran contar-, porque xa hai demasiados cidadáns que non
tragan que pareza intelixente non facer mudanza porque non toca, ou
que non comulgan con que a mendacidade e a dobrez estean tan
bendicidas pola razón de Estado ou a relaxada moral dunha boa
restricción mental ben repetida. Das múltiples especies
celtibéricas de expertos en que nada varíe no transcurso das nosas
crises actuais -e tan sobrados co ben que levan o cronograma do seu
tratamento-, talvez puidese liberarnos Baruch Spinoza, quen aseguraba
que “se os homes fosen capaces de dirixir sempre a súa conduta por
un desexo moderado e a fortuna se lles aparecese sempre favorable, a
súa alma estaría libre da superstición. Pero como a miúdo vense
en tan miserable estado que non poden tomar ningunha resolución
racional; como flotan case sempre entre a esperanza e o medo, por
bens incertos que non saben desexar con medida, o seu espírito
ábrese á credulidade máis extrema; vacila na incerteza; o menor
impulso os move en mil diversos sentidos, e as axitacións do temor e
da esperanza engádense á súa inconsistencia. Observádeo non en
circunstancias cambiadas: atoparédelo confiado no porvir, cheo de
xactancia e de orgullo” (Tractatus theolologico-politicus,
Voorburg-La Haya, 1670).
Temas: Custos
educativos, Investimento educativo, Observatorio pola Educación
Pública, Economicismo, Neoliberalismo, Soberanía,
Intervindos/Intervidos, Linguaxe torta, Baruch Spinoza.
Manuel Menor Currás
Manuel Menor Currás
Madrid, 14/06/2014
No hay comentarios:
Publicar un comentario