Matrículas CUM LAUDE hai moitas; dignas diso moi poucas

O debate sobre mestrados e teses oculta os problemas que lle interesan á sociedade. Tamén, a honestidade para a xestión dos propios políticos.

A tese de doutoramento do actual presidente de Goberno foi recoñecida con esta cualificación na UCJC e puxo en primeira páxina algúns miúdos da vida universitaria. Talvez debería empezarse por ver que, nos últimos anos fíxose habitual que aos que chegan a ler as súas teses, os tribunais universitarios outórguenlles o “Sobresaliente cum laude”. Cos TFGs sucede ás veces o mesmo. Nos medios académicos -e nos sociais con que conectan- soa mal que estes traballos só alcancen sobresaliente, e máis deshonor supón que non superen o notable. Máis que un síntoma, causa coadxuvante principal deste fenómeno é que esta tendencia xera conflitos a moito profesorado convocado como membro destes tribunais: séntese presionado polos seus colegas para que se aveña cara ao cum laude. Este fenómeno, do que hai testemuños en universidades públicas, é máis frecuente nas privadas.

Doutra banda, non todo vale, como algúns medios pretenden entrecruzando alegremente cuestións variopintas á propósito das teses e mestrados en que andan citados os nosos políticos. Co desmán que trataron nestes asuntos -ignorando ás veces protocolos básicos polos que están rexidos- o risco colateral teno a Universidade e, sobre todo, a pública. Con que todos os medios puxesen idéntica paixón en esixir ás autoridades educativas un control máis esixente, mellor nos iría.

Xornalismo sine laude

Nesta pintoresca paisaxe, trala aparente procura de transparencia nos currículos, hai unha guerra aberta na que os líderes políticos tratan de facerse ver nos medios. Se se mira aos que puxeron máis belixerancia neste asunto non é difícil adiviñar que é, ademais, un modo de distracción, cando os asuntos principais da corrupción van estar xudicializados, en particular os da Gürtel. Os mestrados e as teses traen ás conversacións cotiás un exotismo peculiar que, en definitiva, fai presente o “e ti máis” e que todos os políticos son iguais. E agora que os principais partidos teñen á fronte xente nova, que se sobreentenda que a política é sucia, axuda a que o seu campo quede máis libre a cantos a queren dotada de viscosidade oscurantista.

No entanto, neste cursiño nacional que nos están dando os pais da patria tamén é dado ver que os novos líderes non son iguais. Aos de Podemos, de momento deixáronos de lado porque parecen máis avezados nos protocolos académicos, aínda que lles pretenderon pillar non fai moito por aspectos colaterais. A Rivera, acábano de apear en Barcelona da pretensión de ser “doutorando: que se saiba, esta inconcreción -in-significante- poderían colgarlla infinidade de españois, e máis os que, por cambios de plans académicos, repetiron os cursos previos a unha tese de doutoramento. E en canto a Pablo Casado, non se sabe de ninguén que acumule en tan pouco tempo -e no medio dunha polivalencia de actividades como desenvolveu desde que empezou a traballar con Aguirre- tal cantidade de titulacións; tampouco é tan doado atopar a alguén que, logo de poñer a caldo aos seus opoñentes nesta guerrilla de mestrados e teses, non fai o que lle esixe aos demais. As súas présas cos demais esperan a que o Supremo vexa se hai ou non causa nos seus tratos coa URJC. E en canto a Sánchez, a súa tese na UCJC é de dominio público. Polo menos, aí está o que presentou como resultado do seu traballo de doutorando, que, segundo parece, cumpriu os trámites regulamentarios.
Co que se move neste capcioso rifirrafe de sospeitas de plaxio sementadas por Rivera -aventadas sobre todo polo Mundo e ABC-, non é pouco. O estraño é que, interesados ou non na calidade universitaria, xa hai inquisidores excepcionalmente ocupados en ditaminar sobre a calidade que ten esta tese de Sánchez e, de paso, en como, onde e con que tribunal foi defendida. Da contorna e características das demais teses, artigos ou libros que na Universidade se poidan producir para a expansión do coñecemento, non din nada.

Unha Universidade cum laude?

Os ocupados en ver se esta tese cumpre determinados estándares e non é froito de compadreo, deberían partir dos baremos en que adoitan moverse de ordinario os cum laude que expiden as nosas universidades e, antes de sentar cátedra, comparalos cos que para toda teses que se precie prescribía Umberto Eco en 1977: Como se fai unha tese: técnicas e procedementos de investigación, estudo e escritura. Ese libro aínda é útil. E se, terminado este exercicio de honestidade, lles segue preocupando a preparación universitaria que teñan os nosos políticos -como fonte razoable de honesta calidade da xestión que vaian facer-, pidan a Pedro Duque que aterre e esixan que teña recursos para atender -entre outras cousas- a se en todos os departamentos universitarios está claro que entendan por tese ou si lles vale calquera cousa; se non son moitos os desbordados pola cantidade de DEAs, TFMs e TFGs a examinar, sen tempo para atender ben ao alumnado; se o profesorado valioso e ben retribuído non baixaría sensiblemente nestes anos; en que grao a competencia e incompetencia conviven na confrontación entre privada e pública; ou que presenza teñen as nosas universidades no panorama internacional de investigación e docencia. Previamente, teñen algo máis sinxelo en que ocuparse: se os proxectos de teses se aceptan antes ou despois de terse matriculado -porque non é o mesmo-, e se o que se impón aos decanos en múltiples ocasións -tanto en mestrados como en teses-, é que quen paga unha matrícula ten dereito a o título correspondente.
Teñan por seguro que -recoñézase cum laude ou sine laude- a cantos se empeñen nesta liña de investigación xornalística non lles faltará traballo, e que a todos os cidadáns nos virá moi ben.

TEMAS: Universidade. Tese e mestrados. Posgraos. Función da Universidade. Políticas universitarias. Debate político.

Manuel Menor Currás

Madrid, 15.09.2018