Hai asuntos -non só en educación- que parecen novos e non o son. Na distancia do tempo apréciase mellor o vellos que son
É posible que Arrimadas acabe por levar o que queda do CS ao seu nicho orixinario, comandado agora por quen, segundo García-Margallo, foi elixido por exclusión dun mal maior. Navega agora acosado por VOX, socio encuberto xa en varios centros da representación democrática, afectando de modo especial aos asuntos educativos. E no outro lado, a nave vai entre asociados algo vergonzosos de selo, requiridos por quen non saben aínda ata onde guiar a fráxil XIV Lexislatura.
Entre pailáns e sabichóns
Entre tantas reviravoltas propicias ás murmuracións, os inasequibles ao desalento non cexan na desmesura de tácticas e compadreos ancestrais. Púidose ver ao opoñerse á lei de eutanasia coma se tratásese dunha “filosofía” para “aforrar os custos sociais do envellecemento”. Mostrárono hai uns días, tamén, ao explicar coa subida do SMI os problemas dos agricultores. Pero, segundo explicaba o secretario de UPA (Unión de Pequenos Agricultores e Gandeiros): “O problema non é o SMI, senón que se están forrando co noso traballo. Estanse quedando co noso diñeiro intermediarios que non traballan o campo, pero que co móbil cómprannos a 15 céntimos produtos que logo venden a 2 euros". Esta secuencia fai recordar o que lles acontecía aos pequenos campesiños da Galicia rural. Desprezados como pailáns nos anos cincuenta, cando acudían á feira a vender unha tenreira sempre topaban coa rede de olladores ocupados en que non valese nada. A vantaxe era para quen -en proceso de converterse en novos ricos- traficaban coas mellores cativas de “Rubia galega” vía Monforte.
Aquela connivencia, expremedora do débil, segue viva procurando que o “libre mercado” estea condicionado pola súa arbitraria liberdade. Agora, apúrase a sacarlle partido ao tópico da “España baleira”: rendibilizará unha territorialidade que está esclerótica porque se lles foi a man no seu baleirado. Este proceder sempre estivo aí, á espreita do Orzamento. Ler o xornal oficial desde que se chamaba A Gazeta permite entender o proveitoso manexo do “libre comercio” desde antes da Restauración canovista, coa sombra dos “amigos políticos” á espreita. Pronto veremos en que queda a inquietude dos herdeiros do franquismo, nostálxicas de que non se saiba distinguir o pó da palla e se poida perder algo co anunciado por Adriana Lastra.
Un particular “libre comercio”
O mundo da Educación, en todo caso, sempre deu moito xogo neste terreo en que se pode advertir, desde antes de Moyano en 1857, a peculiar achega que a xerarquía eclesiástica fixo á “liberdade” con cartas marcadas polo Concordato de 1851, renovadas en 1953, en 1976-79 e outros convenios.
Todo propiciaba o obxectivo. Advertíao Antonio Fontán en1961: “o 75% dos actuais profesores españois obtiveron as súas cátedras logo de 1939. Probablemente estes na súa inmensa maioría son persoalmente católicos” (páx. 29). Calculase ben ou mal este numerario da Obra, os compromisos confesionais coa propagación da verdade valéronse sempre da multiplicadora pluralidade de “os dons”: moitas congregacións, ordes e asociacións interesadas na educación e os seus arredores sucedéndose e complementándose entre si no tempo e no espazo. HazteOír, por exemplo, non é moi antiga, pero leva un tempo roldando un si é ou non é do grupo, mentres medren os adeptos ao seu PIN. CONCAPA é de 1929. Testemuñou pola causa pelexando contra a ILE e os seus seguidores e, entre outras frontes, as súas fichas moralizadoras do cine marcaron un estilo censor. Servizo seu máis próximo foi, con Carmen Alvear á fronte, multiplicar a pelexa en 1984 polo que, supostamente, quitaba a LODE aos colexios que foran consentidos polo omnipresente nacionalcatolicismo educador.
Na escena está que este asunto resucite con vigor. Na súa xenealogía conta con que os españois rezaron moito ata 1978. Tanto que, logo da Constitución, proseguiu o confesionalismo en escolas e institutos públicos. Froito de tanta devoción e sacrificio, en torno a 2.400.000 de nenos e nenas españois (dun total de 8.158.605 no curso 2017-2018) son clientes especiais dos seus colexios. Non é indiferente, ademais, que, namentres, se free ou quede para o voluntarismo o modernizar a organización interna dos centros públicos. Rafael Feito, acaba de publicar ¿Qué hace una escuela como tu en un siglo como este? (Madrid: Catarata), un lúcido ensaio en que denuncia os “nefastos e nefandos” atrasos que o sistema educativo actual leva na súa mochila.
De Mont Pelerin ao ceo
Pero ese potencial permítelle dicir á Igrexa oficial que segue aí, onde sempre. Poderá obxectarse que, se se ten en conta o monopolio educador de que gozou 40 anos, sen contar os anteriores nin os posteriores a 1978, o resultado é máis ben magro. No entanto, é exitoso o balance se se ten en conta que, malia á acelerada secularidad, a súa empresa educadora medra. Conta co fervoroso auxilio de moitas mans influíntes dentro do Estado, onde a Comunidade de Madrid é modélica. Non só amplioulle concertos educativos -sobre todo desde o “tamayazo” de 2003-, senón que as súas cesións de solares públicos, prebendas e lugares estratéxicos acrecentou a súa selectividade social. Este desmo, a escote do Orzamento público, sitúa a Madrid como campioa da educación privatizada en Europa. Murcia e outras zonas vanlle á zaga. Andalucía xa está presta.
Nos últimos tramos, a desenvoltura da lideresa avezada -da que Isabel Díaz-Ayuso intenta ser émula- foi clave enfatizando a “liberdade” sen cortarse en “restricción mental”. “Rectamente entendida”, aínda que o 90% dos colexios concertados contraveña a regulamentación de concertos, hipotecou a singular “liberdade de elección de centro”. O cupo deste exercicio é selecto -sábeno como “man invisible” que move e remove-, pero nunca din que sexa culpa do sistema. Dan por sentado que, se os datos non se adaptan á teoría, é un erro dos datos: van á caza de que os poucos beneficiados se sintan agradecidos por ver que os axudan na dura tarefa de competir polo cumio do Gotha social e, mentres tanto, polo control particular do Estado. É un circuíto de cómplices e sobrentendidos. Os vellos socios de Friedrich Hayek en Mont Pelerin sempre contaron con que os ricos tamén choran. Moito antes, xa estabamos advertidos, polos antepasados dos xerarcas católicos, de que este é “un val de bágoas” en que todos poden pasar “polo ollo dunha agulla”.
TEMAS: Liberdade de elección de centro. Libre mercado. Rede pública/rede concertada. Acordos de España co Vaticano 1976-79. Artigo 27CE.
Manuel Menor Currás
Madrid, 12.02.2020
No hay comentarios:
Publicar un comentario