A LOMLOE introduce menos cambios que os que lle achacan

Deixa intactos núcleos que arrastra o sistema desde moi atrás. A Constitución aparentou concilialos, pero non cesan de motivar desavinza

Como era previsible, a LOMLOE, desde antes de aparecer no BOE, empezou a dar sinais de que molestaba a unha parte da poboación. Non é nada novo e hai corda para rato. As protestas duns e o documento que se vai a votar no Senado son provisionais; forman parte dunha tradición alternante que, de entrada, provén dunha redacción complicada e estraña do artigo 27 da Constitución, coa que ata agora non foi nunca posible un pacto educativo firme; máis atrás, ten unha longa historia de conflitos, algúns moi graves.

O produtivo conflito educativo

Manifestacións como a que días pasados houbo en moitas cidades españolas, da que quedan pegadas en moitos colexios cos seus globiños anaranxados, repiten as que houbo, sobre todo, en 2005 -previas a LOE e á ampliación- e, tamén, a algunhas anteriores como a daqueles quince meses de desencOntros continos -na rúa, nos púlpitos e nos medios afíns- anteriores a 1985, en vésperas de que Maravall lograse convencer aos bispos de que aceptasen a LODE, en que se oficializaban os seus colexios.

Aos dous principais partidos débelles ir ben con este renovado alboroto. Ningún se rende na súa pelexa por ter un motivo simbólico tan forte para contentar aos seus votantes máis fieis, causante, ademais, de que mentres se fala disto, pareza que non existen cuestións máis inquedantes. Neste momento, os do PP teñen nesta LOMLOE unha causa capaz de unilos no conservadurismo; á súa vez, ao PSOE satisfaille frear algúns excesos en que incorrera a LOMCE se ninguén pregunta que foi daquela “Alternativa para o Ensino” que apareceu no Boletín do Colexio de Doutores e Licenciados de Madrid en febreiro de 1976 e reclamaba “escola única”. Non era esa a base do programa socialista en 1982?

Namentres, moitísimos opinadores que pasan por este asunto como diante dun cotilleo máis, din o primeiro que se lles ocorre e non teñen inconveniente, ata, en sacar a relucir aos seus fillos como sufridores duns malévolos que se empeñan en meter o dedo nun mundo de xente guapa e de moito éxito. Estes días, pódese oír de todo; cada cal saca a relucir as súas propias frustracións co sistema educativo; todos teñen algunha experiencia escolar ata os 16 anos como mínimo, e invocan a San Narciso con prontitude.

En verdade, ninguén debería estrañarse moito de todo isto; pero cabería esperar máis coherencia dos nosos xestores políticos; do que fixeron nestes vinte anos últimos por exemplo, e do que van facer agora que Casado anima aos seus a continuar unha guerra como taifas desde cada Autonomía, fronte aos supostos despropósitos desta oitava lei orgánica que propón o PSOE.

Unha historia longa

Os intereses contrapuestos desta película veñen de antigo. Claudio Moyano, cando iniciou en 1857 a lexislación xeral sobre o sistema educativo xa foi condicionado polo Concordato de 1851. A outra metade do século XIX e o primeiro terzo do século XX non foron unha balsa de aceite: os bos coñecedores da historia da Institución Libre de Ensino coñecen ben que a “liberdade de ensino” -que tanto se menciona- foi invocada para perseguir despiadadamente aos mentores daquela gran institución. Se se avanza un pouco máis e se entra nos porqués da insurrección contra a II República, ademais de seguir sendo de gran interese o libro de Mariano Pérez-Galán en 1975, se non teñen moito tempo lean no BOE o preámbulo á Lei de Educación Primaria (BOE do 18.07.1945) e, se teñen vagar, tamén nese medio oficial atoparán unha secuencia metódica de ordes polas que se pecharon institutos públicos e se deu carta aberta aos colexios da Igrexa; por exemplo, unha de abril de 1939 (BOE do 15.04.1939), en que os 13 institutos que tiña Madrid foron reducidos a seis e, polo menos a dous deles, cambiáronlles o nome anterior. En pouco tempo, o 70,7% dos poucos españois que, en 1943, puideron facer Bacharelato Superior pasaran por colexios vinculados á Igrexa; en 1931, a proporción só era do 28,9%.

Con algo de paciencia, en 1953 verán que hai outro Concordato que, a cambio de facilitar ao réxime acomodo internacional, reiterou innumerables privilexios ao Vaticano no mundo educativo; era fama que os bispos levaban as ordes e decretos ao ministro de quenda para que os asinase, e a lei de Ensino Medio de 1953 deixa ben claro que pasou a supervisión dos bispos. Cando Marcelino Oreja apresurouse en 1977 a reafirmar esa situación, nos artigos 16 e 27 da CE78 -e nos Acordos de 1979- quedou a matriz de canto desde entón vimos roldando sen tocar. Tanto se o PP como o PSOE queren que acabemos con esta pantomima de estar xogando a bos e malos nos asuntos de todos con regras medievais, empecen por considerar adultos aos seus votantes; expliquen por que non queren ou non poden denunciar estes Acordos. O seu grado de modernidade estará en dúbida mentres non o fagan; do refuxio na CE78 esquézanse: xa sabemos que foi un paripé.

Igualdade de que?

Doutra banda, as razóns que invocan neste momento as persoas implicadas na concertada, non se sosteñen ante a suposta igualdade democrática, que é o que ten que procurar, ante todo, calquera rede educativa que financie o Estado. O seu avidez monopolística aparece especialmente interesada nun momento en que a COVID-19 está espindo implacable as adherencias inútiles que ten a nosa organización social. Non estaría de máis que se fixesen ver, sen ficción, a proporción inversamente diferencial co PIB que ha ter o orzamento do ensino Público e o da Privada desde 2008; e, se tanto aman a esta España de todos, auditen a fondo as prácticas das Autonomías ás que todo lles foi pouco para incrementar os recursos de quen menos o necesitan. A repercusión das prácticas desleais que, no canto de ocuparse da mellora interna do sistema educativo só  se ocuparon das aparencias que tanto gustan á liberdade de mercado, tamén as pagamos todos, aínda que as bendigan os bispos…