SABIA HUMILDADE

Poucas persoas son tan sabias que, pese ao brillo social que poidan ter , están dispostas a non envelenar o mundo cos seus dogmas.

Foi un sopro de aire fresco no medio de tanta hipocrisía e incontinencia verbal.Caían chuzos de punta, non só na vida política internacional, nacional e de veciños comunitarios, cando apareceu nas pantallas o rostro risoño e intelixente de Meryl Streep dando uns pasos de baile ao ritmo das gaitas asturianas. Tiña sobrados méritos para elevar a cotización do seu paseo por Oviedo, pero está por encima de tanto truán intrigante como hai que aguantar, e moi por riba de tanta cursilería que, cobrando pasta, pretende adoutrinar a quen a escoita. Esa cuadrilla que trata de facer ver a canto paseante circule pola rúa o que debe dicir nas Redes ou nas urnas “gústame” polas cucamonas que adoita facer, tivo ocasión de aprender algo.

Antisemitismos

É de agradecer o bo criterio que guiou a quen tomase a decisión en Asturias de outorgar o Premio das Artes-2023 á intérprete de A dama de ferro (2012). A simpatía humilde desta actriz axudará a unha mellor convivencia. Mentres se oían nas ondas os criterios belicosos dos vengadores, crecía a tensión internacional pola inmisericorde cerrazón ante o que sucedía cunha escuálida axuda humanitaria aos sobreviventes exhaustos da acurralada Franxa de Gaza, ante unha estreita porta cara a Exipto. E no Senado español, a un tempo coa Asemblea de Madrid, a furia elevaba o ton e os códigos da “boa” moral política. Toda piedade razoable quedaba fóra de discusión; indicar algunha racionalidade equitativa para unha convivencia plural, ou para esixir coherencia no cumprimento dos Dereitos Humanos, quedaba fóra de xogo. A única regra sensata que os humanos fomos capaces de establecer en 1948 de modo universal, agora é pecado. Esta palabra andou polo subconsciente especialmente cando algúns meritorios esqueceron que unha das causas do “antisemitismo” non é a Declaración 217ª da ONU, e que tampouco é a causa o antipalestinismo. Unha das causas daquel é unha longa herdanza que, como outras violencias, segue viva, non como no ano 70 da destrución de Xerusalén polo emperador Tito, pero si con leves cambios. Como escribía José Antonio Zarzalejos o pasado día 15, convén lembrar as palabras do Papa Bieito XVI en 2008: “a triste historia do antisemitismo cristián… desembocou en última instancia na triste historia do antisemitismo nazi e álzase ante nós co triste culmen de Auschwitz”.

Desde bastante antes de que Isabel a Católica decidise expulsar aos xudeus das terras castelás e leonesas o13.03.1492, era mérito para ser proclamado santo o predicar publicamente odio mortal aos que habían crucificado a Jesús de Nazaret. Na historia española hai casos soados, en que o confesional cristián viña ben á queima de sinagogas e progroms para evadirse do pago de hipotecas contraídas contra os únicos que se atrevían a prestar diñeiro porque os cristiáns tíñano prohibido: a usura era pecado. En magníficos museos, como o Nacional de Escultura Relixiosa de Valladolid, pódense admirar todos os matices da rabia contra “os sayones”, escribas e fariseos que fixeron de comparsas nas extraordinarias esculturas barrocas que atesouran. O público dos días de Semana Santa, incluídos os nenos, aínda percibe ben quen foron os culpables da morte de Cristo, e os pasos procesionais do Azoutamento préstanse moi ben para o relato emocional do Víacrucis. Sen ir máis atrás, quen repase os sermóns que, durante o últimos oitenta anos, puido oír unha gran parte do público popular en igrexas e santuarios católicos, verá que é raro que os xudeus non servisen de contramodelo contra o que descargar a ira e propagar a “boa” crenza.

Para remate, ata a disposición de Bieito XVI en 2008, nun dos rituais máis solemnes do catolicismo en Venres Santo, rogábase a Deus para que “eliminase a cegueira” do pobo xudeu e que, “recoñecida a verdade da luz, que é Cristo, saíse das tebras”. Antes do Concilio Vaticano II (1962-65), era habitual que os fieis asistentes a este ritual solemne oísen ano tras ano, aplicado a este pobo, o adxectivo “pérfido”. No ritual posterior de Semana Santa, seguiuse rezando a Deus polos xudeus para que, “entrando os pobos no teu Iglesia todo Israel sálvese”. E na última versión da Conferencia EpiscopalEspañola, a corrección non suprimiu a oración nº VI das que se rezan en Venres Santo, onde mantén dúas connotacións de rémoras cara á crenza matriz do cristianismo. A primeira: “Oremos tamén polo pobo xudeu”, que parte de que non evolucionaron de modo satisfactorio para quen di posuír a boa doutrina. A segunda confírmao, pois a última versión desta vella oración segue rogando a Deus “que acrecente neles o amor ao seu nome e a fidelidade á alianza”, a que na historia bíblica fixeron con Yahvé, o Deus de Moisés e as táboas da lei no Sinaí, como fundamento do monoteísmo xudaico… e cristián.

Fagamos as paces

O simplismo con que persoas destacadas ante a cidadanía empregan o “antisemitismo” como pedrada ao ollo dos seus adversarios é sorprendente; a realidade -cando afecta á convivencia- sempre é moi complexa. Tamén o é a “Educación para a paz”, unha cuestión que, de seu, debese estar implícita no mero acto de “EDUCAR” ou elevar o coñecemento para convivir por encima da vulgaridade narcisista. Na presentación do libro Fagamos as paces (Madrid: Edicións Apeiron, 2023), que se ocupa desta cuestión, mentres o seu coordinador, Luis Cifuentes, insistía na importancia desta preocupación, para sorpresa dos asistentes ao acto alguén insistiu en que o da paz e a convivencia era pura teoría, e expuña “a arma” como centro de acción. Díxoo de modo tan impostado que a paz e a convivencia non eran actitudes a educar. É mágoa que Abel non fixese desaparecer a queixada que, segundo o Xénese, atopou Caín para desfacerse del: a humanidade non tería guerras.

A extraordinaria humildade de Meryil Streap, sen falsa pose e con gran sabedoría, tivo outro momento importante no encontro con 500 adolescentes do Principado. Ante profesores e alumnos de 3º e 4º da ESO, FP e Bacharelato, deixouse interpelar sobre hipotéticos finais, distintos, para algunhas das películas máis importantes da súa carreira de actriz. A súa réplica á que lle propuxeron para As pontes de Madison e algunha outra cinta, por máis que a suxestión fose proclive a desenvolver ideas que hoxe poden estar máis en liña coas súaspropias conviccións, autentica o seu traballo profesional: “Non pretendo ensinar nada, nas películas só quero facer algo verdadeiro e honesto”. Esta resposta merece agradecemento, por non contribuír a “envelenar o mundo”.

TEMAS: Convivencia e Solidariedade.- Educación para a paz.- Dereitos Humanos.- Antisemitismo.- Antipalestinismo.

MMC (20.10.2023).