Desesperanza asfixiante

Israel veta a Guterres na ONU a causa da súa “comprensión” do trato recibido por Palestina no último medio século.

O desenvolvemento do actual conflito de Israel con Hamás e viceversa conduce a unha situación que, de guiarnos pola experiencia acumulada no territorio de Palestina desde 1948, fai prevalecer unha vez máis a forza. O peixe grande cómese ao pequeno, devalúase a razón dialogante e, ata a seguinte, en que volverá impoñerse a lei do funil. A historia deste territorio no século pasado e neste -sen contar o que pesa sobre el desde os tempos bíblicos- é desesperadamente repetitiva en conflitos.

Fracaso histórico

Neste último período, o resultado sempre foi vitorioso para os *sionistas, e crecentemente derrotador de quen ve que a súa Palestina orixinaria desaparece do mapa. Pero é hora de engadir que nesta traxectoria sistémica, tamén perdemos todos. Ante todo, perde o dereito internacional e, con el, debilítase toda posibilidade de que, en situacións de conflito de intereses, a aplicación das normas establecidas para todos sexan iguais para todos, sen excepcións. Desde que Hammurabi estableceu en Babilonia -18 séculos antes de Cristo- un pequeno conxunto de leis, supoñíase un avance que estivesen escritas para que, sen discrecionalidade, harmonizasen comportamentos. Pero na supostamente avanzada civilización do século XXI, está a verse case en directo que cambiou aquel logro. O que se oe a quen sente con capacidade de facer algo é meridianamente aleatorio. Existe un dobre raseiro do ben e do mal. Os vivos e os mortos non son iguais, e, o criterio para formarse respecto ao que sucede é variable; a teor das mensaxes que emiten os contendentes e os seus partidarios, deberiamos facernos á idea de que é imposible a paz nesa zona do Mediterráneo oriental e que son irreconciliables os palestinos e os israelís. Talvez queiran prepararnos para que, esquecidos os hábitos racionais nas relacións humanas, volver ao primitivo dominio dos fortes sobre os débiles, coma se á escaseza que impón o cambio climático, lle fose mellor a primitiva orde “natural”, máis depredador.

Nesa mesma liña está a deterioración institucional. Os humanos creamos despois de case 20 millóns de feridos e dez millóns de mortos na IGM (Primeira Guerra Mundial), a Sociedade de Nacións (1919), pero resultou débil para arranxar cuestións conflitivas. Fixo falta o horror doutros 50 millóns naIIGM para que, tres meses despois do descubrimento do que acontecera en Auschwitz, Treblinka e campos similares, se crease a Organización das Nacións Unidas. Era 1945, e na súa fundación, a Carta do Atlántico (1941), subscribida polo presidente americano Franklin Delano Roosvelt, e o primeiro ministro inglés, Winston Churchil, proxectábase dotala de “algúns principios sobre os cales puidesen fundarse esperanzas nun futuro mellor para o mundo”; a idea era “establecer un sistema de seguridade xeral, amplo e permanente”, que evitase volver ás andadas, coa violencia e a guerra como instrumentos de solución de conflitos. A estrutura organizativa con que se dotou esta organización mundial no Tratado de San Francisco quedou mediatizada polo interese de quen podía vetar as resolucións do Consello de Seguridade. As súas actuacións reais neste conflito apenas pasan de belas palabras do seu secretario xeral –hoxe discutidas en público polos israelís- e de peticións de paliativos que mitigen o “inferno” que sofren as persoas. O seu prestixio ráchase, incapaz de facer cumprir as resolucións que adoptou no pasado, e de adoptar as máis pertinentes a unha igualdade de trato entre os contendentes.

A falta de equilibrio alcanza igualmente a outra instancia supranacional como a Unión Europea. Os seus pronunciamentos foron erráticos, sobre todo nos primeiros días deste conflito e, no relativo á axuda que, de atrás se viña proporcionando ao pobo palestino -que na súa gran maioría depende destas axudas solidarias- é ben expresivo de parcialidade. A tardanza que, de engadido, están a ter os líderes europeos para chegar a unha resolución común tampouco vai camiño do prestixio. E así mesmo, as vías particulares que están a tomar neste asunto dous pesos pesados da UE como Francia e Alemaña, só auguran que, por enriba de ningún outro principio, as súas autoridades séntense presionadas para atender a outros intereses, distintos dos que impoñerían instancias imparciais. Pola súa banda, o exemplo que está a dar EEUU como guía do que facer ou non facer, e do que se debe dicir para non incorrer en flagrante inimizade, indica que, no chamado mundo occidental, as respostas efectivas ao que suceda nos días vindeiros en Palestina seguirán o mesmo camiño que levan nestes case vinte días: palabras ambiguas, sen valor resolutivo, pero incondicionalmente contemporizadoras con que Israel se implante máis firmemente nesa zona.O que pase coa teórica igualdade de dereitos dos palestinos –e cos principios do Dereito Internacional Humanitario para tempos de guerra- é unha nebulosa crecente. Ás horribles escenas protagonizadas por Hamás nos kibutzs que atacou o pasado día sete de outubro, engádese cada día o holocausto de centos de mortos palestinos –van case seis mil, dos que máis da metade son nenos- a causa de bombardeos supostamente dirixidos contra enclaves estratéxicos de Hamás, e tamén, pola asfixia extrema a que Israel somete aos civís dun superpoboado territorio.

 A empatía indispensable

Tal como se está vendendo nos medios este último episodio do longo conflito, o máis letal é que, identificando Hamás e palestinos, dáse a impresión de que o teñen ben merecido. Como os colonizados doutras épocas, virían ser humanos de segunda ou terceira categoría; as súas vidas non serían iguais que as dos israelís, quen, se cadra, adoitan presentarse como herdeiros da Alianza de Yahvé con Abraham. A visceralidade emotiva destas mensaxes é tal que quen diga o contrario é un “antisemita” ou  “antisionista”, núcleos semánticos que, no código ético que se propaga, son persoas a evitar e inimigo potencial. Estas manipulacións da historia real non reparan no cariz perverso que pode tomar a escalada de violencia. Hai outros actores que xa sacan proveito desta asfixiante lei do funil. A Rusiavénlle ben para xustificar o que fai en Ucraína desde o 24 de febreiro de 2022. Unha China protectora interesouse por “os excesos” que en Palestina están a cometerse. De Irán e Siria, Exipto, Arabia, e resto do Oriente Medio, nada garante que non vaian mover ficha. 

Os que máis predican deste asunto nos medios do noso país,  adoitan enrarecer as normas básicas da civilidade. Neste momento, segundo o último informe da Fundación aAnar sobre evolución da violencia, o  40% das menores de idade son obxecto de violencia cotiá, especialmente de carácter sexual e de xénero. No canto de propagar a lei da forza, sería máis civilizado que todos propugnáramos a empatía, “a forma radical de diplomacia”, á que aludiu Meryl Streep no seu discurso en Oviedo.

TEMAS: Conflito de Hamás e Israel.- Dereito Internacional Humanitario.- Violencia e violencias.- Convivencia e empatía.- Igualdade e segregación.

MMC (25.10.2023)