Os acontecementos inducen a pensar que estamos ante unha crise sen precedentes, para a que pouco vale a soberbia individualista.
Afrontala deste xeito é mal negocio, e o ocorrido tralas eleccións europeas deixou flotando o medo a que se reforcen no parlamento de Bruxelas desestabilizadoras ideas, anteriores a que existise.
Crises mutacionais
A mutación da composición de eurodeputados foi importante, aínda que o relato segue alimentándose da variación que, respecto á situación anterior, dá como resultado que os europeístas baixan un 7,22% e a extrema dereita gaña un 3,19%. É suficiente, de todos os xeitos, para frear posicionamentos aperturistas e democratizadores en aspectos vitais para a construción dunha Unión consistente no social, e que propiciarán unha Europa máis esclerotizada nos esquemas de hostilidade e repregamento que xa debuxaba Plantu para Le Monde antes de que en 2021 se xubilase. Ao resultado destas eleccións, alimentado polas guerras en Ucraína e Palestina, e as súas repercusións na produción, a enerxía e a alimentación, tamén contribuíron cuestións migratorias e, en maior profundidade aínda, as que arrastra consigo o cambio climático.
Sobre este magma ambiental, viñeron a caer os inquiedantes pesadelos que suscita a pouco venturosa expectativa electoral de novembro en EEUU. Púxoa de manifesto o absurdo debate electoral entre un señor ao que as circunstancias biomédicas mostraron débil e incoherente como presidente, e un aspirante para selo ao que a Xustiza sitúa no seu punto de mira como delincuente múltiple. Se Tocqueville o vise, desesperaría de que ese país puidese dar leccións de democracia ao resto do mundo, e a cidadanía, por moi entretida que estea en gadgets electrónicos e alardes tentaculares da IA para o lecer distractor, faría ben en repasar as leccións de vida que lle está proporcionando unha crise capaz de emular a dos emperadores do baixo Imperio Romano, antes de que chegase o ano 476 d.C.
Aquí preto está tamén Francia, coa súa historia das revolucións democratizadoras modernas, e o seu alento aos primeiros pasos do federalismo a que tende a Unión Europea. Nesta semana, veremos como, despois de aflorar un gran descontento cos seus dirixentes actuais, plásmase unha difícil convivencia coas tendencias dos reformismos ultras. Os probables desencontros entre o poder lexislativo e o executivo-presidencial complicarán, a recado, decisións que, para sacar o país dos seus problemas, teñan que tomarse. Algo parecido avecíñase no Reino Unido, aínda que pareza doutro signo o que alí se agoira; a suposta inclinación actual do voto cara ao laborismo expresa, ante todo, cansazo fronte aos ensaios errados que, desde 2010, protagonizaron sucesivos líderes conservadores, queimados na súa soberbia.
A cegueira da Hibris
Aquí, en España, o suflé da Hibris, ou da Hybris que os gregos mencionaban como problemática para a convivencia na Polis, segue atronando a palestra mediática. Empezou a brillar con motivo do “vaiase señor González” en marzo de 1993; proseguiu coa suposta rexeneración que, tras a crise que se levou por diante a Zapatero, induciu aos líderes do PP para situarse como redentores dos males da patria, e agudizouse máis o seu acento ensoberbecedor en cantas intervencións tiveron desde que perderon poder na moción de censura de 2018. Nestes seis últimos anos, en cantos foros lles foi posible, non cesaron de mostrarse indignados. Xa sexa no Parlamento, xa sexa en declaracións aos medios –e na continuada liña editorial de moitos-, dan a sensación de ofendidos; coma se cantos gobernan desde algún posto relevante sen ser da súa marca ideolóxica lles roubase un histórico privilexio patrimonial. Desde as eleccións xerais de hai un ano, esta arrogancia e orgullo, desprezativo dos demais e hiperbólico en expresións irracionais, actores como Isabel Díaz Ayuso compiten entre si por ver quen é o máis pomposo. Non é difícil ver como marca a xestualidade desmedida deste teatro, en que –como dicían os gregos- cando os deuses queren destruír a alguén, primeiro vólveno tolo; non lle deixan ver as súas limitacións reais e, o peor é, que o seu cego egocentrismo arrastra consigo a canto cego lle encanta ser guiado por outro; o normal é que ambos acaben caendo no precipicio.
Para o refraneiro tamén é normal aconsellar moderación, humildade e modestia, hábitos aos que exhorta en balde. A Hybris leva a algúns e algunhas –en moitos ámbitos- á ambición desmesurada, á esaxeración irracional e a unha sobreactuación desmedida que lles impide ver a súa nudez. Antes de que Andersen fabulara co conto do “rei espido”, xa eran moitos os personaxes da mitoloxía grega e romana, aos que os deuses castigaran pola súa soberbia, algúns tan relevantes como Ulises, Ícaro, Prometeo, Sísifo, Casandra ou Niobe. E na tradición xudeo-cristiá tamén son exemplarizantes as pasaxes de Adán e Eva no Paraíso (Xénese, 2 e 3) ou o dos construtores da Torre de Babel (Xénese, 11, 4-9), en que a altiva soberbia duns non era apropiada para guiar a outros. Na Biblia xudía non hai un relato canónico sobre os anxos rebeldes e a súa expulsión do ceo, pero á mención indirecta de Lucas, 10, 18, a Apocalipse (12, 4-9) engade pormenores da batalla que Miguel e outros anxos sostiveron contra Lucifer e os seus. Serviu a Milton para O Paraíso perdido, e a figura do anxo caído inspirou a moitos autores, entre outros Dante Alighieri, para falar de situacións políticas que lles eran ben coñecidas.
TEMAS: Crises actuais.- Reaccións compulsivas.- A soberbia aislacionista.- A cooperación mutua.- A cooperación e ensino democráticos.
MMC (Madrid, 29. 06. 2024)
No hay comentarios:
Publicar un comentario