O sumario da "Púnica" xa ensina moito.

O pasado e o presente entrelázanse máis profundamente do que nos contaron. Verémolo se queremos decatarnos.

Algo se debeu aprender estes anos no debate por unha educación máis democrática. Os preludios e as secuelas das decisións lexislativas son un contínuum dramático con intermedios zarzueleros, que sempre mantiveron algunhas constantes de tráxica división de clase, esa palabra que a ninguén lle gusta pronunciar, pois para algo -din- só existen as clases medias.

Centrismos
Os grupos que -por unhas ou outras razóns- teñen especial interese neste ámbito refugan a radical diverxencia de situacións e, xa que logo, de perspectivas e posibilidades. Coma se todo estivese en concordia e non houbese contradicións, temen perder clientela votante se indican o contrario ou que, por descoido, se produza publicidade negativa que puidese facerse viral; renegan de que as Redes -nas que o que mellor funciona é o narcisismo- se lles volvan en contra. Deste xeito, mesmo os teñen algunha posibilidade de mover a realidade cara ao lado mais progresista favorecen máis aos gobernantes que aos gobernados.

Todo parece destinado neste momento a manter o statu quo, pelexando máis pola simboloxía de cada posición que por cambios significativos para o público sen que nada se altere máis aló do esperado, aínda que o máis conservador non cese en avanzar. O novo organigrama da Consellería da Comunidade de Madrid é absurdo? O volume de orzamento que conleva a nova Dirección do Ensino Concertado, por encima dos mil millóns e crecendo, esíxeo?Existiría outra posibilidade de seguir camuflando a demostrada burocracia ineficiente cara á escola pública, mentres se lles van os diñeiros cara aos xeitos máis devotos de perseguir a calidade dos selectos, e cando no MEC os Acordos co Vaticano lles atan as mans? Non estamos ante a redefinición máis utilitaria de entender o multilateral xeito de tratar a igualdade nun asunto de dereitos sociais?

Pouco poden corrixir os proxectistas do MEC, pois quen administra os recursos principais da educación española son as Autonomías. A medida adoptada na de Madrid permitirá agora observar sen tanto trampantoxo o interese dos nosos representantes públicos pola escola de todos. Tal ocupación sempre implicaba un esforzo engadido ao ter que aguantar que lles  viñesen dicir aos descontentos co que vían, que inventaban chismes e contos “ideolóxicos”. Non. Agora poderase compasar mellor a análise co que, con todo tipo de pretextos e razoamentos ficcionais, veñen facendo desde hai moitos anos. Sobre todo, desde o “Tamayazo” de 2003.

A testemuña

O que José Luís Pazos fixo en No nos callarán, o seu libro testemuñal, ao recoller case día a día día a día o que fora a xestión de Esperanza Aguirre e sucesores en contra das demandas da CEAPA, e de cantos como MAREA VERDE pelexaron estes anos pola educación pública, poderá ser agora máis inequívoco. É mérito de Díaz-Ayuso recoller a testemuña dos afáns privatizadores dos seus antecesores e que, tomando a parte polo todo, innove tanto esta parte da xestión educativa madrileña que, sen máis, xa se adiviña como crecerá indefectiblemente a “calidade educativa” nesta nova etapa lexislativa. Como por encantamento, quitouse de enriba as dificultades que existen para educar sen discriminar coa escolarización. O apaño arránxaas en falso, con mecanismos similares aos que fixeron crecer a Sanidade privada exponencialmente. Moi pronto non haberá ninguén que non anceie que os seus fillos transiten polo circuíto prolixo pero selecto, aconfesional pero católico, simpaticamente demostrativo da diferenza e da demanda social dos novos ricos a que convoca a propaganda. Xa non haberá candidatos voluntarios á pública, igual que non hai doentes nas listas de espera, porque convencerían aos seus votantes de que é máis barato este sistema, aínda que custe cada ano máis a todos. Motivarán máis con imaxinarias baixadas de impostos? e poucos dubidarán de se deben votarlles, agradecidos polo que consenten a súa economía egocéntrica.

Para os novos delegados dos negocios educativos privados é duro pelexar por unha organización escolar mellor, por un profesorado máis preparado, por uns espazos e tempos educativos en que reine a posibilidade de convivencia máis democrática e onde o coñecemento sexa patrimonio de todos. Comprando kits completos de servizos, afixéronse a deixarse levar ao século XIX, a cando non existía practicamente dereito algún ou, como moito, só tíñao unha gran minoría censitaria. Seríalles penoso agora, logo despois de afacerse, non deixarse seducir pola unilateralidade dominante dos máis fortes. Coma se nada pasase entre 1880 e a actualidade, toman decisións que os sitúan naquel pasado aristocratizante. Animados porque teñen quen encirren a súa añoranza e, moitísimo troleo en redes e medios, logran que lles voten. Quen asesoran a Ayuso -experta en asesorar a “Pecas”?- farán que o investimento en escola pública se identifique cos chiringuitos inútiles: para compracer aos seus socios, esta presidenta acaba de estrearse creando 22 novos altos cargos...

A estrutura

Algo terán que facer profesores e mestres para que haxa outro estilo, se non queren verse arroiados por este tsunami neoliberal que, con tantos seguidores en EEUU e Europa, recobra insospeitados bríos en Madrid pese a tantos anos de estropicio e desmán na Consellería de Educación. Non importan tanto os asuntos distractores como os grandes retos que están en xogo; o que se ensina e transmite coa organización da Consellería -e o que os centros expresen coa súa estrutura e modelos para facer comprensible o mundo-, é vital. Se é ou non políticamente relevante que unha Consellería autonómica faga ou non visible o que en realidade viña facendo desde hai moitos anos, verase pronto. O contraditorio sería que aos docentes que o soportan lles resultase indiferente. Non só porque os seus postos de traballo estean a expensas da flexibilidade deste novo organigrama, senón porque altera e deforma o motivo principal polo que, na Francia de 1789 -e no Cádiz da primeira Constitución española- empezouse a suscitar como dereito universal a educación gratuita. A decisión da Consellería madrileña explicita a vontade discriminatoria para unha poboación excedentaria á que un Estado “mínimo” non quere atender en igualdade.

Encadeados
Como moitas veces comentou o gran mestre Emilio Lledó, seríainconcibible que os institutos ou as universidades alemás do máximo prestixio só estivesen ao alcance de quen tivesen recursos. E como acaba de comentar o profesor suizo Jacques Dubochet, Nóbel de Química en 1917, “o coñecemento debe ser un ben público e non unha cuestión de diñeiro e de poder”.

Se deixa de ser preocupación fundamental dun Estado que se precie de democrático, non nos será difícil alcanzar o nivel americano: en EEUU, a débeda dos estudantes supera xa o billón e medio de dólares. O que en España parece aspirarse é a ter encadenados aos máis novos por sempre a unhas obrigacións contractuais que non teñen nada que ver con canto, como Estado Social e de Dereito, lles recoñece a CE78. “Púnica” mostrará que estiveron empeñados/as en que -como no goberno de Fernando VII- repitamos contentos: “¡Vivan as cadeas!”. E niso seguen estes rexeneradores.

TEMAS: Púnica. Desigualdade. Uso orzamentos públicos. Calidade educativa. Consellería Educación Madrid.

Manuel Menor Currás

Madrid, 03.09.2019