Empezamos a saber como é "a normalidade"

Dependerá moito do nivel de voz de cada quen; os colexios concertados continuarán sendo oídos, para non ser “segregados” nas axudas.

Contaba García Márquez, para que o lector se fixese cargo do repetitivo de moitas pautas que nos condicionan, que en Macondo -a cidade máis literaria de Cien años de soledad-, “choveu catro anos, once meses e dous días”. Algo máis intenso, polo reiterativa que era a choiva en que desenvolvía Cela a súa Mazurca para dos muertos, era aquel Ourense rural dos seus devanceiros nas proximidades de Oseira, onde non lle ían á zaga uns protagonistas que parecían máis xente alucinada que real.

Xaque mate

Vivimos agora nun mes de xullo que, co recorrente que é falar de canto estea pasando desde que a OMS declarou a pandemia mundial por mor da Covid-19, non parece senón alucinación o que acontece. E máis ameaza selo desde que o un de xuño empezou a cambiar o sino da corentena e, trala desescalada, volven os rebrotes en comunidades como Cataluña e Aragón ou que os ingleses decretasen  limitacións a quen se mova entre España e Gran Bretaña. Os medos andan soltos, mentres a apelación das autoridades á “responsabilidade” esquece que o exercicio do poder ten momentos agres como ter que adoptar decisións que non van ao gusto de todos.

Resolver en coxunturas complexas non é fácil; os xogadores de xadrez saben que hai moitas así no taboleiro, cando pezas principais son acosadas pola táctica do adversario. Pero tamén é certo que, non é exactamente un panorama aséptico o que se desenvolve diante dos nosos ollos, ante os que se moven persoas e lobbys que, sabedores do seu peso, cando teñen problemas como os que encadea esta Covid-19-, sáltanse a cola. Se se segue a pista ás medidas ou axudas que se facilitaron a determinados colectivos, e as comparas cos choros e queixas que amosaron, antes e despois das súas apelacións ás instancias gobernamentais, pode verse o obsceno que pode ser o xogo do poder real, ata nun país democrático.

O imprescindible

Os que  tratan con asuntos do pasado non deixan de asombrase con estas repeticións, en que unha e outra vez a clave é, case sempre, que alguén ten poder para que se faga saber como facer pasar por imprescindible e insoslaiable calquera embeleco, por encima ata do que de verdade sexa necesario e urxente. Abonda unha mención a esta técnica trileira que, en definitiva, trata de detraer recursos públicos para unha parte, máis ou menos significativa -pero privada- da sociedade.

No territorio das políticas educativas, que ha ter cabida nos acordos de “reconstrucción” post-Covid-19, acordouse destinar unha importante cantidade de recursos ao ensino público, pero pronto houbo voces que reclamaron “igualdade” de trato para a concertada foron atendidas e, para “non segregar” ou, como dixo o presidente dunha das asociacións habituais neste tipo de reclamacións a prol do ensino privado -católica para máis datos-, porque “a opinión pública non está pola escola única”. Logo do cal, segundo titulaba El Pais este pasado día 21 de xullo: “PSOE, Podemos e ERC cambian depostura e propoñen que a escola concertada non quede excluída das axudas do Goberno para o coronavirus”.

A Historia da Educación en España ten constancia explícita da orixe dos “colexios concertados”: que son, como eran antes de 1985, e quen os arrolou sempre, ata na crise de 2008, en que medrou a súa axuda mentres lle recortaban sensiblemente o orzamento á rede pública. O papel principal que nesta historia ha ter sempre a xerarquía eclesiástica, aproveitando coxunturas problemáticas da vida política é principal: o Concordato de 1851, o de 1953 ou os Acordos de 1979 exprésano claro. Máis misterioso é que, sen lei ou decreto que poña en cuestión a súa presenza pública, a Igrexa situouse cada vez mellor no sistema educativo español, aínda que o número de crentes practicantes siga acelerando a súa mingua cuantitativa desde os anos setenta.

O raro

Resulta estraño, xa que logo, o fervoroso favor deste Goberno, que parece repetir o de Zapatero respecto ao IRPF. E máis estraño cando ten persoas coñecedoras do absoluto predominio que, neste terreo, tiveron durante os anos franquistas; como coaron no Ministerio de educación aos seus mellores peóns -desde Pemán ata Méndez de Vigo, pasando polos ínclitos de toda a etapa franquista de 1ª e 2ª onda-; como controlaron os orzamentos educativos e o BOE case sempre; como lograron infinitas subvencións para colexios dunha ou outra categoría desde 1941 e, sobre todo, 1953 -coa “función social” que os eximía do 50% dos impostos de entón e lles facilitaba créditos moi cómodos- e que a LXE de 1970 repetía de novo; como tiveron o recoñecemento da LODE para os seus colexios; ou, entre outras moitas situacións, contaron con neoliberalismo conservador de Esperanza Aguirre desde 2003.

Logo de tantas loas á “memoria” é raro que neste Goberno ninguén queira acordarse daquela postguerra victoriosa, en que ademais da depuración de mestres e profesores, reduciron a prácticamente un por provincia o número de institutos en toda España, con cambio de nome incluído en moitos. En fin, é moi estraño que non se tome en consideración o diñeiro que esta xente recibiu: os enormes recursos que tiveron, desde primeira hora daquel Réxime, para construír e reconstruír seminarios e conventos entre outros bens patrimoniales, tantos que Carrero Blanco chegou a cifrar en 300.000.000.000 de pesetas da época aquel investimento societario; e a esa cantidade hanse de sumar os subsidios recibidos tralos Acordos de 1979 e 2005.

Nun mundo tan plural como o actual, non é facilmente intelixible que, no medio do panorama creado pola COVID-19, o Estado sr siga arrogando como algo “fundamental” a protección espiritual dos seus cidadáns mediante privilexios para unha crenza, da que é ben sabido que os colexios concertados -privados en definitiva- son unha extensión privilexiada súa, orientada primordialmente a unha selección social con finalidade doctrinaria. Que neste “Goberno de progreso” non o queiran ver, máis que cuestión de escanos, o é de redaños para que o imprescindible non se coma o necesario. Gil de Zárate, un dos homes que mellor coñecía España, xa deixou escrito en 1855 que:”A cuestión de ensino é cuestión de poder [...]. Entregar o ensino ao clero, é querer que se formen homes para o clero e non para o Estado [...] é facer soberano ao que non debe selo [....]. Tratar de quen ha de dominar á sociedade: o goberno ou o clero”.

( Anque non digan nada na tele,                                    (Aunque no diga nada la tele,

nembargantes chove,                                                         sin embargo llueve,

non para de chover                                                                       no para de llover.

¡Pobres dos pobres!)                                                         ¡Pobres de los pobres!)

TEMAS: Escola concertada.-Escola pública.- Xustiza distributiva.-
Covid-19.- Nova normalidade.

Manuel Menor Currás

Madrid,28.07.2020