O nacemento da LOMCE só entusiasma aos seus incondicionais

Manuel Menor Currás

Para os propugnan un pacto educativo non desenvolverá unha escola de todos e para todos. Nacería con data de caducidade como as anteriores, morta e allea ao sentir cidadán.

TONY JUDT recorda no seu libro póstumo, Pensar o século XX (Taurus, 2012), que Arthur Koestler adoitaba dicir que un non pode evitar que a xente teña razón por motivos equivocados. Bastante hai, creo eu, con tratar de entender o porqué desas fixacións case inamovibles, que pasan de xeración en xeración como principios de sentido común tan naturalizados que son inmunes aos avances do saber. E cando, ademais, salta á vista que se pretende basear neles un afán compulsivo de cambios e reformas, alegando ao seu favor que contan co apoio dunha ampla maioría de seguidores que lles votaron nun momento determinado, pode ser de interese recordar como Francis Bacon xa escribía en 1620 que "o espírito humano non recibe con sinceridade a luz das cousas, senón que mestura a ela a súa vontade e as súas paixóns; así é como fai unha ciencia ao seu gusto, pois a verdade que máis fácilmente admite o home, é a que desexa. Rexeita as verdades difíciles de alcanzar, por mor da súa impaciencia por chegar ao resultado, a luz da experiencia, por soberbia, arrogancia, porque non pareza a súa intelixencia ocupándose en obxectos ínfimos e fuxitivos". 
Non é gran consolo, con todo, saber que -segundo o autor do Novum Organum- son "innumerables e secretas as paixóns que chegan ao espírito por todas partes e corrompen o xuízo", ou que "a fonte máis grande de erros e dificultades para o espírito humano atópase na grosería, a imbecilidade e as aberracións dos sentidos, que dan ás cousas que lles chama a atención máis importancia que a aquelas que non lla chaman". Este inglés ilustre quería erradicar os prexuízos -idola- que presiden nosas máis preciados xeitos de pensar e actuar. Propuxo, ata, un método -crucial para a investigación científica- que axudase a inducir da experiencia cambios cognitivos significativos. De todos os xeitos, talvez non servise de moito se tivésemos un informe PISA específico sobre as competencias de que son capaces os nosos adultos políticos. Supervisado pola OCDE e pos"a troika" -por suposto advertiríanos do alcance do que aprendan de Bacon cando do exercicio das súas responsabilidades públicas se trata; en educación, por exemplo.
MANUEL RIVAS conta na súa recente novela vital, As voces baixas (Xerais, 2012), a primeira vez que oíu a expresión: "pagar en cash", case adolescente aínda, cando era "meritorio" dun xornal coruñés. As esquelas -ese aviso recuadrado en negro tan arraigado en Galicia- había que pagalas inapelablemente en man: "O que se pagaba en man -di Rivas- non tiña volta de folla. Ninguén discutía o contido dunha esquela. Tampouco o prezo". Dadas as présas do paso da LOMCE polo Congreso, e máis despois do monologante "diálogo" en que estivo sumido o deseño do seu proxecto educativo, tal parece coma se dunha esquela urxente se tratase; das que chegaban no último minuto ao xornal, xusto antes de que a rotativa iniciase a súa rodadura. Son moitos os que dan en dicir que esta lei non só encerra elementos mortíferos para o medio educativo, senón que ademais nace morta. Sería, pois, coma se o que se quixese levar ao BOE fose unha esquela híspida e atrabiliaria. 
No que non concordan con Rivas é en que as esquelas -polo menos esta- sexan un xénero ou espazo xornalístico cuxo contido ninguén discute. Unha parte sensible do debate vira en torno a unha cuestión case metafísica ou que tan só unha profunda análise psicolingüistica podería dilucidar sen moita esperanza. É dicir, se insistir en que se trata dunha esquela propiamente tal obedece a un "interese ideolóxico", mentres que supoñer que sexa un revital para o futuro educacional hispano é de "interese xeral". Tampouco se poñen de acordo uns e outros sobre quen será o pagano deste cash concreto: desde logo, a escote parece ser que vaia esta esquela ou o que sexa. Ninguén esquece, con todo, que os mortos son un gran negocio, e máis en situacións críticas en que escasean os nichos clientelares.

(Claves): ideoloxía, LOMCE, prejuicios, consenso educativo, ben común, coñecemento científico, políticas educativas, Estado mínimo.

Madrid, 11/ 10/ 2013