Demasiado ruído que nos deixa perplexos: Estannos educando para unha longa noite de pedra?

A concordancia da LOMCE con moitos acontecementos vividos entre o 22 e 26 de marzo, induce a pensar que a Transición non existiu. A morte de Suárez, o día 23, tróuxonos á memoria o mellor daqueles longos, tediosos e incertos días. Aínda que os verbos satisfactorios e os substantivos mitificadores fixéronnos dubidar de se existiron: os seus detractores de outrora, inimigos declarados e conspiradores de cámara, axuntáronse na aparatosa honra póstuma da adulación falsa. O Roto, tan certeiro outras veces, mostrábase dubitativo na súa ilustrada crónica do día 26: “Eu non sei si o noso cos mortos é admiración ou necrofilia”. As Marchas da Dignidade do día 22 -silenciadas mediáticamente coa morte do duque- fixéronnos elucubrar sobre canto temos avanzado ou recuado desde que o de Cebreros iniciara o seu mandato presidencial. Se os cambios históricos, como o movemento, poden medirse pola relación entre un término de partida -1976, neste caso-, e un de chegada -2014-, non pode dicirse que en asuntos como os que motivaban as marchas e manifestacións dese sábado, cambien moito as nosas condicións de vida. Hai, ata, aspectos relacionais, constitucionalmente significativos, en que nin coas imparables modas e transformacións habidas, pode dicirse que non nos movemos cara atrás. Aquel consenso de entón tan acriticamente encomiado estes días, non se ve agora por ningún lado e, como sucede co tempo atmosférico, tamén co evenemencial ocorre que, máis que os grados centígrados, o que conta é a sensación de tempo. Neste caso, pois, o relevante é o sentimento de desconfianza crecente que a xente ten sobre as institucións e personalidades políticas. O CIS é testemuña de que, por moito que nos digan que os grandes números empezan a ir ben, asentouse a sensación de que nada funciona ou funciona mal, e que esa é a causa primordial do que está pasando. De modo que o que a xente vive pouco ten que ver co que lle están contando: igual que antes da tan mentada Transición. A violencia gratuita especialmente a acaecida cando case terminara a manifestación madrileña dese día 22- está servindo de apaixonada cortina de fume, apta para que todo ben pensante crea que non pasa nada; que os problemas que indignan á maioría da xente -a que só vive do seu pauperizado traballo-, ou non existen ou son un invento “interesado” de grupos “ideoloxizados”. O final atropelado e triste do pasado sábado en Recoletos-Colón -á marxe de quen sexa o seu “autor intelectual”- só ten uns beneficiarios claros: os que viven mellor na escuridade trampulleira do chanchullo, cunha “orde” sen liberdade de expresión transparente. E unha derivación colateral importante: os mozos actuais xa non necesitan que lles contemos como era isto antes do 76: como foi, por exemplo, o Proceso 1001, aínda en decembro do 73. Nas rúas e na Universidade, sobre todo, poden ver por si mesmos qué pasa entre o poder e a xente cando esta pretende dicir que non lle gusta o que ve ou ten que soportar pola violencia estrutural dunha economía incontrolada. Tan pouco cambiamos no protocolo público destes asuntos que, de facer caso ao presaxio de Forges -tamén o día 26-, “a este paso a única oferta de emprego para os mozos vai ser a de axentes de antidisturbios”. A prensa dese mesmo día recollía, con todo, unhas declaracións de Gomendio reclamando, fronte ás carencias dos nosos alumnos, competencias absolutas sobre o noso pasado: “ A Historia de España deixará de ser conflictiva porque a definirá o Estado”. Coma se non cambiase nada desde que estes saberes entraron nos plans de estudo decimonónicos -ao ritmo pautado pola Real Academia de Historia (RAH)-, reclamou para o Ministerio a súa competencia para fixar “ao cento por cento” que historia estudar, e ir así cara a “un contido homoxéneo para todos os estudantes”. Segundo a secretaria de Estado -nada orixinal neste afán recentralizador, ao repetir consignas que Aguirre fixo circular nos seus anos ministeriales- esta asignatura volveuse “moi localista” (Ver: http://www.publico.é/actualidade/510350/gomendio-historia-de-espana-deixase-de-ser-conflictiva-porque-a-definira-o-estado). De estar moi avanzados en 2014, non se entendería a desconfianza que reiteran estes plans respecto dos profesores: non sexa que se desmarquen demasiado do vello tradicionalismo decimonónico e se empeñen en explicacións documentables dos feitos ou en desmitificar os máis “memorables”. Por este camiño, os libros de texto que tivemos que memorizar nos anos cincuenta e sesenta -incluídos os obrigatorios “Libro de España”, “Historia Sagrada” e “Historia do Imperio español”- volverán revivir nas nosas escolas, coma se estivesen “exentos de ideoloxía” e axudasen a entender mellor que está pasando. Tamén a música devolveunos ao pasado estes días. O que máis soou nas Marchas do día 22 foron cancións previas á Transición. Quen esperaban na Praza de Colón a cabeceira dos manifestantes, entre as sete e as oito e media da tarde puideron escoitar como a Solfónica interpretaba pezas daquel repertorio. E reviviron así experiencias das manifestacións, folgas e movidas de tan difíciles anos; como cando Cruz Martínez Esteruelas pechou a Universidade de Valladolid -para exemplo de estudantes protestóns e satisfacción dun rector humillado por unha “huevada”, José Ramón do Sol-, no curso 1974-75. A capacidade asociativa da música ten a virtualidade de conectar presente e pasado. Esa tarde desabrida do pasado 22, soou varias veces o Canto á liberdade que escribira José Antonio Labordeta en 1975, cando tan só era poeta e profesor de Historia nun instituto de ensino medio (os IES actuais): “Haberá un día en que todos, ao levantar a vista, veremos”.... Poucos signos hai tan sensibles ao que cambia, continúa ou regresa como a paisaxe sonora que acompaña as nosas vidas: oíndo tan reiteradamente ao cantautor aragonés -cando as xeracións novas non poden ilusionarse con proxectos de futuro-, non puiden senón recordar a Celso Emilio Ferreiro, cando escribía: “E pois que cada tempo ten ou seu tempo, iste é ou tempo de chorar” (Longa noite de pedra, 1962). Manuel Menor Currás Madrid, 29/04/2014 TEMAS: LOMCE, Gomendio, Suárez, Labordeta, Martínez Esteruelas, RAH, Celso Emilio Ferreiro, Longa noite de pedra, Proceso 2001, Marchas da Dignidade, Violencia estructural, Transición.