O novo ano acelerará a redacción das propostas que servirán para atraer posibles votantes. Sobre todo, entre os que aspiren a desbancar, sós ou asociados, ao actual partido gobernante.
Xusto agora cando Rajoy estará 55 días sen control parlamentario -cando Congreso e Senado tamén se van de vacacións case dous meses-, queda case un ano para que, se todo se axustase ao previsible, terán lugar as eleccións xerais. Os partidos concorrentes a elas han presentar aos máis lidos dos seus posibles votantes un conxunto proposicional que trata de enunciar o que farían se obtivesen dos electores a posibilidade de gobernar. Adoita ser habitual, con todo, que moitas destas propostas conformadoras dun programa ou axenda futura non son tidas en conta logo, so pretexto de imponderables superiores. Sabido é que os programas non son exactamente un contrato cos electores -aínda que así deberían ser considerados-, e que ao que cumpren é ao acomodaticio papel de deixar oír aos afíns e adeptos irreductibles as razóns de que non se arrefríe o seu entusiasmo, suceda o que suceda na lexislatura que agoniza, e que manteñan o seu favor.
Este é o momento
A produción deste xénero literario, que tanto servirá para a oratoria mitinera preelectoral, xa está en marcha. Os gobernantes actuais lanzárono xa desde que dixeron á xente que debemos estar de “noraboa” porque estes son “os Nadais da recuperación”. O seu programa educativo non só está xa dispoñible e cun cronograma crecentemente publicitario na narrativa cotiá dos medios -que se intensificará a partir de xaneiro-, senón que cando chegue a campaña das eleccións estará en fase de despregue total, sobre todo coa LOMCE, o seu buque insignia. Aí está a parte que incumbe á inmensa maioría cidadá, explicando que entenden por ensino obrigatorio e ensino público. A precisión dos seus detalles foi recentemente confirmada nos Orzamentos de 2015 para reafirmar unha pedagoxía da absoluta limitación para atender aos máis necesitados, formar ben aos docentes e segregar os asuntos problemáticos ou ideolóxicamente intocables. Tamén propugna unha fragmentación crecente do traballo educativo, un dirixismo maior do quefacer nas aulas e o logro da presunta calidade dun pequeno grupo selecto a costa do abandono da maioría de estudantes á subsidiariedade dunha hipotética empregabilidade dócil e dependente. Non lles importa, ademais, a anulación práctica da gratuidade dun ensino infantil de calidade nin o coidado dunha universidade pública con recursos suficientes para que poidan acceder a ela cantos o merezan e que tales ensinos non resulten frustrantes. Neste coñecido programa só falta por saber cantas voltas máis lle darán á empregabilidade, ao emprendemento, á rendibilidade e á calidade, un campo semántico especialmente propicio para xustificar unha incursión máis decidida no ámbito universitario, nivel ao que nesta lexislatura non han ter tempo suficiente para facelo regresar á estreita e recortada dimensión social que ambicionan para todo o sistema educativo: as privatizaciones non fixeron máis que empezar, pero ¡felicidades!
As tentacións
No amplo abano de opositores, en gran parte comprometidos por que, se caese a maioría absoluta do PP, estaría entre os seus prioridades a retirada da LOMCE. Aínda sen cazao o oso xa se están repartindo a súa pel: teñen sobre o taboleiro varias tentacións e non precisamente converxentes. Sen que se saiba aínda ben de que van as aspiracións dos ascendentes en intención de voto -Podemos e Cidadáns-, algúns teñen xa encargada ou practicamente deseñada unha nova lei orgánica a sumar ás que habemos ir desbotando ou modificando, mentres outros manexan máis ben a idea do consenso ou pacto educativo, xa ensaiado en anteriores lexislaturas do PSOE, e sobre todo na etapa de Gabilondo, previa a Wert. Estes últimos inclínanse por que se acorde un número de asuntos en que habería que actuar a fondo para que o sistema educativo se fortalecese e que, se é posible, quedase incluso blindado fronte a tentacións privatizadoras e empobrecedoras como as que presiden o goberno de Rajoy. Quererían facilitar así un ensino o máis digno posible ás xeracións máis novas, con independencia das posibilidades económicas e das condicións de sexo, crenza ou ideoloxía de cada cal. É importante reter que non todos os grupos á esquerda do PP son concordantes e que, xa que logo, un pacto neste aspecto principal non será fácil. Hai discrepancias profundas en canto a que sexa primordial tomar en consideración, como as haberá, e máis aínda, respecto das medidas de eficiencia contrastadas que deban tomarse para poñer atención a esas cuestións primordiais. De feito, mentres uns teñen moi avanzados ou case terminados os seus programas electorais, outros non cesan na súa predilección por unha concertación consensuada, necesariamente xenérica. Todos parecen acordes, en todo caso, nunha secuencia con dous momentos principais: primeiro, derrogar algunhas das medidas máis reaccionarias da LOMCE -que ao comezo da seguinte lexislatura ampliaría significativamente a súa implantación-, para dignificar mínimamente o asfixiante panorama; e segundo, redefinir que debería facerse para revertir de verdade a situación, momento en que deberá decidirse entre un programa de pactos puntuais segundo o grado de urxencia, ou unha nova lei orgánica, que moitos rexeitan visceralmente para non repetir a reiterada ineficiencia programada desde o BOE; prefiren a xestión directa.
Sexa cal for o desenvolvemento destas alternativas -para o hipotético escenario de que o PP perdese as eleccións xerais-, neste momento todos coinciden na urxencia de polo menos dous ou tres obxectivos clave: a) recuperar o perdido no sistema educativo nestes tres últimos anos, b)prestar especial atención ao ensino desde o ángulo das desigualdades que encerra aínda e impulsar as metodoloxías apropiadas para erradicarlas -o que implicaría centrarse na educación infantil, os sistemas de becas, as formas de segregación existentes de xeito explícito ou encuberto, e en procesos de ensino-aprendizaxe para todos e non só para os máis espabilados-, e c) unha revisión profunda do quefacer profesional do profesorado, o que conlevaría unha seria atención ás modalidades de recrutamento e formación, incentivos e investigación pertinentes para unha mellor “calidade” docente, entendéndoo todo non como propaganda senón de xeito cuantificada nos orzamentos do Estado -os do diñeiro de todos-, e rendición de contas subseguinte.
Así están as cousas cando termina este vello 2014 e se inicia un 2015 de incerto percorrido pero con moitas cartas marcadas. É fructífero, neste sentido, non esperar moito da evasiva Lotería e prestar atención aos programas dos distintos sindicatos de profesores para as eleccións de fai uns días: continúan nas súas revistas e webs, indicando por onde vaian ir os afáns duns e outros por reforzar a “comunidade educativa”. Só falta saber cara a onde se inclinará a intención de voto en 2015: se os votantes preferirán que a educación dos seus fillos transcorra con dignidade cívica ou como mera rutina escolarizadora que non altere as desigualdades de partida. E tamén quedará no aire o cumprimento das promesas de cambio neste momento crecentes, outra das formas corruptas dunha cultura semidemocrática en que o significado das palabras dura pouco. Se temos dereito a reclamar que polo menos se ensine a entender o que se le en asuntos que nos competen, como a factura da luz ou os programas de goberno -e a que se cumpra coa palabra acordada-, non se estará expandindo, desde as deficiencias do sistema educativo que temos, a metástase de problemas graves que nos aflixen?
Temas: Programas electorais, LOMCE, Leis orgánicas, Pactos educativos, Consenso, Partidos políticos, PP, PSOE, Podemos, Cidadáns, Eleccións xerais.
Manuel Menor Currás
Madrid, 21/12/2014
No hay comentarios:
Publicar un comentario