A propaganda das bondades da LOMCE esconde na FP os fracasos do sistema educativo, pero aumentará a desconfianza e o rexeitamento cara á nova lei.
O peor das nosas composicións literarias escolares non era a súa severa obligatoriedade, senón que había que lelas en público. En certa ocasión, un colega moi satisfeito coa súa polo ton solemne que entendía lograr, fixo o enlace seguinte: “Era de noite e con todo chovía”. Ante tan poderosa relación, o resto da clase, para asombro do meu amigo, non só non enmudeceu senón que estoupou en sonora gargallada. Apenas tiñamos idea de case nada aos nosos escasos 13 anos, pero si un ríxido sentido da coherencia.
A preocupación por exaltar os méritos da LOMCE levou a Gomendio a encadenar unha serie de afirmacións que Schopenhauer cualificaría, non como argumentos da lóxica leal que pregoara Aristóteles, senón como “estrataxemas para seguir mostrando, unha vez máis, que sempre ten razón. O profeta Ezequiel falaría de “falsa visión” (12,24). Segundo ela, deberiamos fixarnos en como diminuíu o abandono temperán estes últimos anos, dun 26,5% (2011) a un 22,7% (2014) e, como, en paralelo, aumentaron os que optaron pola Formación Profesional (ata un 33%) -de 600.000 pasouse a 800.000-, todo grazas ás mensaxes gobernamentais sobre da empregabilidade da FP e a como as ideas deste Goberno, desde o principio, callaran nas familias. A súa dialéctica erística levábaa así a indicar que a aposta pola FP -auspiciada pola OCDE-, era identificable no dinamismo e modernidade educativos que propiciaba a LOMCE. Ergo, o estreo desta lei neste curso indicaba que, por fin, estabamos no camiño feliz da mellora educativa.
Oxalá fose verdade que o dito o xoves tivese a lóxica indispensable para conferirlle a auctoritas debida no inicio deste curso académico! Oxalá que, por fin, achásemos o camiño para mellorar a educación! Con todo, achacar este ansiado descenso do abandono escolar -cuxa curva descendente empezara xa antes de 2009- ás mensaxes e concepto educativo desenvolvidos polo PP nestes anos é arriscado despropósito, contrario á dinámica complexa dos procesos de cambio. Que estes se noten nun momento preciso de goberno, e apropiarse deles en exclusiva -nesta ocasión, sen “herdanza” ningunha polo medio, nin concorrencia ningunha factores-, é confundir o post quem co propter quem. En nada, pois, nos axua a saber se estamos no bo camiño coa LOMCE. Cun razonamento tan sesgado pro domo sua -é dicir, arrimando o brasa á súa sardiña-, a conclusión non pasa de hipótese autoxustificativa, improbada e, seguramente, improbable: confundir a realidade co desexo induce a erro. Pero en último término, se tan segura está de que -con meras medidas de propaganda e sen botar man das medidas que esta lei suscita, é dicir, ao amparo da lei anterior e cando non hai un euro para aplicar esta nova-, xa acertaran a guiar o sistema educativo pola boa senda das melloras, non se entende por que se aventuran en algo que, polo visto nestes longos tres anos de xestión, só conduciu a ásperas confrontacións con todo o mundo e a un provisional monólogo enfático consigo mesmos. A indiferenza con que os axentes sociais relevantes acolleron esta explicación de Gomendio -e as previsións de que o curso vai seguir polos camiños da conflictividade de anos pasados- indican que as predicións dunha secuencia agónica nos días e meses que veñen non concordan cos desexos da secretaria de Estado.
Talvez alguén sacará desta continuidade conflictiva algún canto épico -como se deduce da lectura dalgúns medios-, pero o fondo grave de tal exaltación poética non deixará de ser afán de confundir ao persoal, cando xa non estamos na época homérica dunha aristocracia patriarcal senón nunha democracia presuntamente igualitaria, para a que a anticuada dicotomía do “estudas ou traballas” soa a rancio. Hoxe, ademais, cifrar unha mellora educativa na contorna dunha FP que non se mellorou en absoluto, soa, ata, a obsceno: nin favorece o concepto de educación nin, menos, o dunha formación estrictamente laboral digna. E tampouco induce a construír esa sociedade igual en oportunidades -en dereitos e posibilidades- a que unha educación democrática debería inducir. Porque case todos os analistas concordan en que unha das grandes apostas da LOMCE é esta FP Básica que este ano empeza e que, de xeito evidente, máis parece un caixón de segregación temperá que algo que conecte coa demanda laboral que xera a nosa estrutura económica. En román paladino, que unha cousa é diminuír a estatística do abandono escolar con artiluxios contables e outra ben distinta solucionar os problemas que a FP en xeral e a Básica en particular carrexan como síntoma dunha economía e un trasfondo cultural preocupantes.
Pese á retórica
oficial, parece que deberemos seguir falando deste conxunto, máis
ben, como dun subsistema residual da educación española. É moi
probable, de feito, que poucos destes mozos e mozas da FP Básica que
se estrea agora -en detrimento dos PCPI que funcionaban ben-, poidan
pasar á FP de grado medio ou que alguén poida soñar con que a
maioría acabe montando algún chiringuito turístico -un 22% de
emprendedores turísticos engadidos?-, pero é que as carencias deste
segmento medio da FP non cesaron de ser un clásico das desatencións
gobernamentais. En boa medida, o desequilibrio que temos en España
respecto de outros países da OCDE en canto a cualificación laboral,
obedece ao pouco interese das administracións públicas por
potenciala: nos últimos anos -segundo datos de CCOO- só creceu un
0,6% cando o potencial de alumnos foi do 43,3%. É dicir, que
practicamente non puxeron aí un euro, nin por si mesmas nin en
concerto coa iniciativa privada. Hoxe, por outra banda, a panacea da
dualización formativa -insuficiente no Grao Medio pola menor demanda
produtiva-, non existe para tanto estudante como se derivará cara á
FP Básica, e menos aínda en áreas de marxinal ruralidade. O que,
por outra banda, concorda con outros procesos de longa duración,
pouco modificables pola propaganda verbosa de cada lexislatura sen
consensos dos diversos axentes económicos e sociais: a estrutura
produtiva -cunhas Pemes absolutamente dominantes, de baixa
intensidade investigadora e abundante man de obra barata- segue
fiando gran parte do seu inestable existencia a unha tradición
obsoleta, nada acorde coa sociedade do coñecemento e unha
empregabilidade de alta cualificación.
Unha boa FP, ademais, non é barata nin se improvisa: esixe infraestructuras propias ou de empresas colaboradoras, custosas polo investimento inmediato e pola urxencia de constante renovación que precisan. Proba diso é que, entre as condicións que se suscitan para novos campus universitarios -segundo rezan os proxectos de decreto que agora mesmo están sometidos a preceptiva información pública-, non figurará que deban impartir formación de tipo técnico ou de ciencias experimentais, como se viña requirindo. Iso favorecerá que, cando ADECCO está dicindo que o 61,4% das ofertas de traballo existentes esixe formación universitaria (Ver: V Informe ADECCO Proffesional), a iniciativa privada medre a conta doutros segmentos de profesionalización universitaria -en contradición co recordo que a Sra. Gomendio fixo nesta roda de prensa para as especialidades de CIENCIAS HUMANAS, SOCIAIS E XURÍDICAS- e, sobre todo, a expensas da universidade pública. Desde 1997, non só pasaron de 13 a 32 campus, senón que, co crecemento exponencial que desde a implantación do Plan Bolonia en 2009 está tendo o número de grados e másteres, os programas de posgrao dispoñibles xa pasan de 7.000 -en múltiples combinacións e custos tan variados como o peto de cada cal-, o que está xerando que, no nivel teóricamente máis alto da capacidade profesionalizante do sistema educativo español, haxa moito máis ruído que noces: o control da súa calidade é prácticamente nulo, e os circuítos de fidelización entre empresas, profesores e alumnos, tenden a unha feudalización crecentemente pechada e exclusiva.
Fiar, pois, o bo camiño da mellora educativa a unha LOMCE que apenas iniciou a súa andaina e que reafirmará un concepto de educación tan pouco fiable como o cifrado en torno a unha empregabiliade tan aleatoria e baseada en decisións opacas e discutibles como as desenvolvidas nestes anos, é inducirnos a todos a esquecer o que non convén e, ao mesmo tempo, negar unha realidade tristemente existente: é o “dobrepensar” de que falaba Orwell en 1984, únicamente conveniente ás élites neoliberais ás que escoitan Wert e Gomendio. Coa súa teoría de que os “custos” educativos son insostibles, só falta xa que digan que o de Educación é o “Ministerio da Verdade”. Pero -aínda que non o verbalicen- o seu é un xeito de quitar ou limitar un dereito lexítimo a moitos cidadáns, que saben que un bo sistema público de educación non sae gratis e que queren outra política educativa a conta do diñeiro de todos e para todos. O que están facendo baséase nun PIB educativo en descenso -do 5.09% en 2009, ao 3,9 que se espera para 2015-, que nos resituará no nivel de 1987, cando as características e esixencias eran moi distintas, e que só valerá para sinalar mellor aos nados para a exclusión. Os ben pensantes dependentes da dixitalidade ministerial din que isto é irrelevante para unha “boa educación”. Desincharíase o seu misterioso coñecemento da cuadratura do círculo con que só mirasen cara aos fillos dos que pagan os seus soldos. E non sen avergoñarse do desproporcionado reparto con que están cargando os recortes do PIB educativo sobre a rede estrictamente pública do sistema, crecentemente demandada -ademais- a medida que se estanca a crise.
Unha boa FP, ademais, non é barata nin se improvisa: esixe infraestructuras propias ou de empresas colaboradoras, custosas polo investimento inmediato e pola urxencia de constante renovación que precisan. Proba diso é que, entre as condicións que se suscitan para novos campus universitarios -segundo rezan os proxectos de decreto que agora mesmo están sometidos a preceptiva información pública-, non figurará que deban impartir formación de tipo técnico ou de ciencias experimentais, como se viña requirindo. Iso favorecerá que, cando ADECCO está dicindo que o 61,4% das ofertas de traballo existentes esixe formación universitaria (Ver: V Informe ADECCO Proffesional), a iniciativa privada medre a conta doutros segmentos de profesionalización universitaria -en contradición co recordo que a Sra. Gomendio fixo nesta roda de prensa para as especialidades de CIENCIAS HUMANAS, SOCIAIS E XURÍDICAS- e, sobre todo, a expensas da universidade pública. Desde 1997, non só pasaron de 13 a 32 campus, senón que, co crecemento exponencial que desde a implantación do Plan Bolonia en 2009 está tendo o número de grados e másteres, os programas de posgrao dispoñibles xa pasan de 7.000 -en múltiples combinacións e custos tan variados como o peto de cada cal-, o que está xerando que, no nivel teóricamente máis alto da capacidade profesionalizante do sistema educativo español, haxa moito máis ruído que noces: o control da súa calidade é prácticamente nulo, e os circuítos de fidelización entre empresas, profesores e alumnos, tenden a unha feudalización crecentemente pechada e exclusiva.
Fiar, pois, o bo camiño da mellora educativa a unha LOMCE que apenas iniciou a súa andaina e que reafirmará un concepto de educación tan pouco fiable como o cifrado en torno a unha empregabiliade tan aleatoria e baseada en decisións opacas e discutibles como as desenvolvidas nestes anos, é inducirnos a todos a esquecer o que non convén e, ao mesmo tempo, negar unha realidade tristemente existente: é o “dobrepensar” de que falaba Orwell en 1984, únicamente conveniente ás élites neoliberais ás que escoitan Wert e Gomendio. Coa súa teoría de que os “custos” educativos son insostibles, só falta xa que digan que o de Educación é o “Ministerio da Verdade”. Pero -aínda que non o verbalicen- o seu é un xeito de quitar ou limitar un dereito lexítimo a moitos cidadáns, que saben que un bo sistema público de educación non sae gratis e que queren outra política educativa a conta do diñeiro de todos e para todos. O que están facendo baséase nun PIB educativo en descenso -do 5.09% en 2009, ao 3,9 que se espera para 2015-, que nos resituará no nivel de 1987, cando as características e esixencias eran moi distintas, e que só valerá para sinalar mellor aos nados para a exclusión. Os ben pensantes dependentes da dixitalidade ministerial din que isto é irrelevante para unha “boa educación”. Desincharíase o seu misterioso coñecemento da cuadratura do círculo con que só mirasen cara aos fillos dos que pagan os seus soldos. E non sen avergoñarse do desproporcionado reparto con que están cargando os recortes do PIB educativo sobre a rede estrictamente pública do sistema, crecentemente demandada -ademais- a medida que se estanca a crise.
Os eloxios que, en todo caso, suscite a LOMCE, antes ata de iniciar a súa andaina, son os que na Galicia interior propiciaban que se puxese en solfa o botar o carro diante das vacas. Os razoamentos sesgados non evitarán -de entrada- que as formulacións conceptuais que a sustentan teñan pouco que ver coas esixencias actuais e si moito con criterios decimonónicos. E ninguén desexa -de saída- que se asente máis o que xa se ve: esa desinhibición de que a educación pública poida servir á redistribución social en igualdade, o dar a entender que deba respectar o natural sostenimento das diferenzas sociais previas ao nacemento de cada cal, e, ademais, esa enfadado pregón por que o “esforzo” sexa para os outros. Doutro xeito, non se explica esta ansiedade pola empregabilidade do sistema -incluídos os niveis universitarios- como horizonte único e cun simplismo tan reducionista como desacomplexado. Pero é que todo isto complementa a reforma laboral que promovieron: seica incrementou a posibilidade de que poida calquera -se ten traballo- concertar en igualdade cun empregador as súas condicións salariais? E non están dando a entender moitos destes -sos ou corporativamente- que lles sobra xente hipercualificada, e que á outra só saben despedila ou rebaixar os seus dereitos e salarios?
Se a mensaxe de Gomendio, o pasado día once, fose -pese a todos os seus interesados desmáns coa lóxica- o único posibilista, só xente predisposta ou condicionada debeu captado. Porque os máis sensibles á esperanza, os mozos, se poden largáronse ou se están largando, e algunha patronal do emprego xa está seriamente alarmada: non falan daquela beatífica “mobilidad exterior” que dicía Báñez, senón de que a presunta “recuperación” económica está en risco, polo mero éxodo migratorio ao estranxeiro dos mellor preparados
Madrid, 13/09/2014
Temas:
Diversificación alumnos a FP/ Abandono escolar :GOMENDIO
http://www.elmundo.es/espana/2014/09/11/5411784622601d15158b457e.html
http://www.abc.es/20120910/sociedade/abci-fracaso-escolar-espanya-gomendio-201209092111.html
No hay comentarios:
Publicar un comentario