XA TEMOS A LOMCE. QUE VÉN AGORA?

Despois de dous anos de duro enfrontamento do Goberno Rajoy con gran parte da Comunidade educativa por mor da LOMCE, que pasará logo da súa aprobación o 28-N?

Fai dous anos, antes das últimas eleccións xerais, o PP de Rajoy afirmaba que non tocarían a educación. Polo menos, non cunha lei como a que legalmente aluman agora, pero que xa preconizaban de tempo atrás desde os seus xeitos en Comunidades como Madrid e desde a FAES. Pronto o dilecto ministro de Educación de Rajoy empezou a deixar sinais de como bordaría a súa xestión. Á estrela da súa folla de ruta -unha nova lei, que na práctica acabou en “orgánica”-, engadiríalle pespuntes sustantivos para unha reforma universitaria e festonearía o labor cun Estatuto Docente que embridara os “excesos” do profesorado para amoldalo á execución ideal da LOMCE. Dous anos despois, tralo paso alegre desta lei pola Carreira de San Xerónimo -e coa mudez en que quedaron sumidos de momento os outros dous encaixes-, non é improbable que esteamos ante o que Esopo fabuló como “o parto dos montes”.

De inmediato, vén agora a posta en práctica deste texto legal. E, xa mesmo, o conxunto de desenvolvementos consiguientes, ordes e decretos ministeriais que expliquen máis en detalle o que dos cambios que prescribe en prol da ansiada “mellora” educativa. Co PIB educativo caendo ata o 3,9%, e os consiguintes recortes roldando, cumpre logo ás Comunidades autonómicas adaptar esas pretensións ás súas peculiaridades competenciales -agora restrinxidas- e e os seus magros recursos. E virán, xa no curso 2014-2015, os primeiros pasos de implantación nos centros educativos que, polo pactado no Senado, prolongarase durante tres anos, un máis dos previstos en deseño.
Será no transcurso deses tres anos cando se empece a falsar ou contrastar coa perspectiva do método científico experimental, ata que punto lle merecería a pena ao Sr. Wert terse deixado alucinar co cargo ministerial en Educación -por moi adornado que estivese con Cultura e Deporte- para sacar adiante unha lei que lle complicará en diante a súa presenza en público: nin sequera o CIS logrou, coa súa famosa cociña demoscópica, sacarlle da cola de suspensos na que os enquisidos o colocaron..

En paralelo, e como proba de lume para o xa case amortizado ministro, os que se opuxeron ao seu proxecto durante estes dous anos seguirán tratando de que dure o menos posible na normativa vixente. Dun lado, seguirá no aire a idea estendida -e pactada entre a gran maioría dos outros grupos parlamentarios- de que se trata dunha lei que “nace morta”. Isto significa, en primeiro lugar, que, no caso hipotético de que o PP non alcanzase dentro doutros dous anos a maioría parlamentaria de que goza, “a súa” LOMCE estaría abocada -antes de se implantar do todo na vida escolar- a ser unha reliquia do pasado. Sen que podamos saber se “melloraría” a educación dos españois, pasaría a ser unha peculiar especie lexislativa nonata sui generis. Só moi levemente avantaxaría á LOCE auspiciada por Dña. Pilar del Castillo e D. José María Aznar: promulgada o 23 de decembro de 2002, quedouse en nonata a secas. Con tal pedigrí, é moi razoable que o Sr Wert -e a Sra. Gomendio- avizoren o pírrico que poida ser que a LOMCE culmine este 28 de novembro o trámite parlamentario entre os aplausos exclusivos dos seus. Ao referirse na COPE (o pasado día 24) ao “duro” do seu traballo, non sabemos se se refería con tal cualificativo á nada improbable futilidade do seu paso polo Ministerio, causante, con todo, de tantas premuras, intemperancias, desplantes autoritarios, falta de tacto, sobreestimación do seu excelente historial escolar?. Poida que dos malos agoiros para a súa lei teñan culpa os defectos e teimas dos demais. Ou tamén cabe que se confundise de país e de faladoiro. O certo é que nada propicia que “a súa” recentemente nada lei estea blindada cun brillante futuro logo de tan rápido e errático esforzo. Tampouco hai garantía ningunha de que o PSOE, en caso de tocar poder en 2015, vaia a tomar como acción de Goberno prioritaria a denuncia dos Acordos co Vaticano: o laicismo escolar declarado na súa recente Conferencia política aínda tería que terse traducido previamente en programa desas eleccións xerais.
Se se confirmase en 2015 esa hipótese electoral, o modo de derrogar a aínda incompleta implantación da LOMCE depararíalles aos cidadáns -de todas as maiorías- unha lección práctica de Educación para a cidadanía ou, se o prefiren, en valores democráticos. Ademais de evidenciarse os embelesos a que conduce este afán lexislador a golpe de pulsión populista -que non popular, científica e ilustrada-, seríanos dado ver desfilar de novo todo tipo de opinadores “lexítimos, deslexetimados e neoconversos- en prol e en contra de fantasías alleas ao que humildemente necesitamos. Comprobariamos, de paso, como o aparello lexislativo é absolutamente flexible a canto ansiemos facerlle dicir. E de novo volvería quedar intacta a imprescindible paixón, constancia e coidado para que dunha vez poida ser verdade -e non só papel- canto nos importa a educación dos nosos fillos e dos cidadáns como signo de calidade democrática a construír.

Ata 2015, en todo caso, a gran cuestión é que vai facer toda a xente que nestes dous anos pasados tratou de entrar en razoable diálogo con Wert e o seu equipo sen conseguilo: sindicatos, organizacións de pais, profesores e estudantes, asociacións de diversa preocupación, variadas plataformas e mareas cidadás que ven na educación un punto estratéxico dos seus afáns. É previsible que, ao récord de manifestacións e folgas que acumulou o trámite da LOMCE, vaian sumárselles aínda unas cantas máis, empezando pola do inmediato 30 de novembro -ás doce horas, da Porta de Alcalá a Sevilla-, xa anunciada co nome de Marcha a Madrid- por unha Escola pública de todos e para todos.

A rúa vai seguir sendo escenario privilexiado para visibilizar o descontento que seguirá arrastrando esta “Lei Wert”. Malia que, precautoriamente e para garantirse unha maioría silenciada e miedosa, de súbditos obedientes, moi pronto rexerá unha Lei de Seguridade Cidadá desproporcionada, complementaria do que Gallardón fixo co Código Penal e de como o Sr. Fernández Díaz está moldeando á policía para que poida equipararse a “os grises” de outrora. Parece coma se, de consuno, quixesen que a rúa cheirase de novo ao século XIX, en que os nosos militares -segundo se ía desmoronando o prestixio exterior de España- dedicáronse a cultivar o guerracivilismo interior, defendendo “a orde” duns poucos privilexiados.

En moitos centros educativos, tamén continuarán os actos de protesta e repulsa. A gama de accións que algúns colectivos xa anunciaron é moi variada, con latidos distintos en cada Comunidade autónoma, especialmente nas de lingua propia. Por iso, tampouco é casual que, preventivamente, a propia LOMCE atribúa a todos os directores dos centros educativos facultades que, a título de proba, lideraban xa algunhas Autonomías para configurar unha perfecta cadea de mando. Recrecido o autoritarismo organizativo -e sen que a Comunidade educativa de cada centro teña nada que dicir-, vixiarán aos profesores máis díscolos, non as pedagoxías máis ineptas. A consiguiente punición regulamentaria de que dispoñerán estes neocapataces desbordará o comisariado habitual que xa moitos exercen, sen que se poida ver aínda o alcance da resistencia que a “lei Wert” poida seguir suscitando pese a todo. Difícil será que pais e profesores se convenzan de que non sobran políticos alleos aos intereses educativos xerais e centos de asesores concomitantes-, mentres se priva aos alumnos de imprescindibles guías para a súa aprendizaxe.

En fin, o próximo tres de decembro, a OCDE dará a coñecer os resultados do último INFORME PISA, solicitados en 2012 para coñecer a evolución de competencias adquiridas polos alumnos de 15 anos especialmente en canto a resolución de problemas matemáticos. Os promotores da nova lei xa leron a conveniencia informes anteriores desta organización internacional, incluído o do tres de outubro -coñecido como PIAAC-, que analizaba as cohortes de adultos comprendidos entre 16 e 65 anos. A súa peculiar lectura serviu de publicitario argumento a favor da “súa” LOMCE cando se estaba xestando. Ante os resultados que ofreza agora o último PISA -difíciles de precisar nun instante, polo complexo e amplo da súa información-, terán a tentación de reincidir de inmediato no que xa veñen dicindo. No entanto, a ocasión depararalles agora dúas opcións. A máis previsible é que prosigan nesa vereda da parcialidade e volvan encherse de razón, a posteriori, para revalidar a urxencia de “a súa” lei, tan súa que non admitiron emenda ningunha apreciable na súa presentación parlamentaria. Seguramente imprimirán un ton solemne ás súas análises para que renda no imaxinario colectivo o optimismo: “a súa lei Wert” erradicará a presunta inoperancia de todo o anterior e “mellorará” enseguida -ata o sublime- as competencias dos españois en comprensión lectora, matemáticas, ciencias, emprendimento, competitividade, etc. E para cegarnos mellor, non mencionarán os serios danos colaterales que si desenvolverá meridianamente esta lei, nada agradables de contar aos seus propios votantes polo expeditiva e exquisita que quedou para certificar burocraticamente un determinado fracaso estudiantil, alleo, por suposto, ao fracaso estructural dun sistema que queren esclerotizar máis.

Hai, con todo, outra vía teoricamente posible. A costa de renunciar ao escaparate, poderían empezar recoñecendo que a “lei Wert” víñalles ao xeito por todas esas razóns inconfesables e porque tal apaño reformista saíalles prácticamente a custo cero. Pero que, unha vez logrado o capricho de vela no BOE, se avirían a quitar do medio a Wert e, sobre todo, a consensuar de inmediato medidas para atallar os principais problemas que aqueixan á educación española. Esta segunda opción non está no programa do previsible para o ben de España; témome que aínda que lles solicitase moitos votos entre os seus decepcionados votantes.

Despois do 28-N, xa que logo, máis ben parece que este territorio da educación aínda seguirá pragado de trincheiras, excesivas causas de pelexa e poucos materiais aptos para construír a casa común de todos, acolledora da esencial diversidade dos nosos fillos e fillas. Pero por algún lado haberá que atallar o despropósito desta teima estéril de lexislar educativamente outra vez á contra. Alguén deberá emprender outro camiño e continuar pacientemente, porque merece a pena.

Temas: LOMCE, FAES, Rajoy, Wert, Gomendio, Lei de Seguridade Cidadá, Contestaciones, Protestas, CIS, Calidade educativa, PISA, OCDE, BOE, Eleccións xerais.

Madrid, 26/11/ 2013