Con 2014 a "recuperación" e as "melloras" achéganse ás nosas vidas: E se non houbese "recuperación"?

Manuel Menor Currás Termina 2013 e empeza a LOMCE con agoiros de “recuperación” e “mellora” para 2014 por parte de Rajoy e Wert. Será ese novo paradigma capaz de desmemorizarnos e armar o noso ánimo para o que ha vir?   O gran mantra que vén usando o PP nas súas calculadas comunicacións cos cidadáns e xornalistas, para contentar a descontentos e animar a desconfiados, é que xa estamos na senda da “recuperación”: un deses tópicos ideais para seguir nos biosbardos. Dicir as cousas a medias ou agarrándoas por onde menos doan é habilidade vella de malos tendeiros, sempre moi socorrida por políticos máis ocupados en manterse no “candelabro” que pola calidade do que fan. Atrincheirados en que os males viñeron doutra galaxia na que este Goberno non tiña arte nin parte, parece que sexa agora o artífice desta anhelada “recuperación”. Menciónana e invocan con tal unción, coma se fose froito dos seus desvelos, fuxindo de canta información poida expresar algo moi distinto. Sucede, con todo, que non hai ningún dato estable -nin sequera macroeconómico- digno de ser ter en conta para pregoar tan boa nova. Os indicios que puidesen alegarse non teñen, ademais, nada que ver coa xestión expresa do Goberno de Rajoy, senón cun panorama europeo levemente propicio. Nada da economía activa, as exportacións, o nivel do paro ou o número de afiliados á Seguridade Social indica, por desgraza, que se cambiou claramente a tendencia ao deterioro. Por iso é improbable que, agás algún amiguete banqueiro, directivo dalgunha corporación subvencionada ou neoprivatizada, se crea a brincadiera reiterada da recuperación, por máis que os medios adictos tendan a facerse eco animador da mesma.    Os incrédulos son moitos máis, aínda que aparenten ser crentes. É demasiada xente a que inicia 2014 sen liberdade para crelo. Os persistentes seis millóns contabilizados de parados. Os menores de 35 anos que, aínda que cursaran estudos de excelencia non atopan traballo ou intentan telo fóra. Os desafiuzados de demasiadas fontes de calor e benestar, a vivenda, a educación, a sanidade, a pensión, a asistencia social, a alimentación ou o vestido. E moita outra xente, apenada e afeada pola lentitude en recuperar a preocupación porque todas esas vidas poidan ter sentido, mentres -en paralelo- observan con dor como rapidamente son recuperados para unha gratuíta codificación penal trasnoitada os prezados espazos da seguridade cidadá ou dos dereitos básicos das mulleres para dispoñer das súas vidas. E todo iso sen amentar aos desconcertados pola exemplaridade que nos están demostrando no fraudulento manexo de infinidade de gastos chapuceiros en aprendizaxes máxicas de finanzas a conta do orzamento público.   A cuestión principal que suscita, xa que logo, esta ideoloxía optimista da recuperación como lavado de cara -con que implicitamente nos están pedindo comprensión, perdón polas molestias, estafas ou o que sexa-, é saber que pasa se non hai recuperación neste 2014 que entra. Deberiamos saber xa algo do plan B de Rajoy para convencernos de que non só é un santo varón senón que é capaz de ser moi proactivo en sacar á cidadanía da lameira en que está atorada. Se non vén “a recuperación”, debemos saber que fará, máis aló de seguir calado e non responder ao que a gran maioría da xente lle importa. Habemos de seguir esperando a Godot, como Beckett presaxiaba nos anos 40?    No plano correspondente de Educación, a onde se agarrará Wert se resulta que, en paralelo ao seu xefe de filas, a súa LOMCE, presuntamente recuperadora da “mellor” educación, non lle sae exactamente como soña? E se vén a esborrallar o conseguido ata agora e aumentan os males que aqueixan ao sistema educativo, como lle previñeron infinidade de expertos ben acreditados aos que non quixo oír? É posible que non lle importe moito. Pero, posto que estamos no centro da lexislatura e hoxe mesmo, día 30 de decembro, entra en vigor a LOMCE que el se empeñou en sacar adiante practicamente en solitario, pregoando, entre outras moitas cousas, que os alumnos e alumnas son “o centro e a razón de ser da educación” e que o seu paso pola escola debe ir dirixido a formar “persoas autónomas, críticas e con pensamento propio”, talvez poida aclararnos -pois non o fixo- en que medida a presenza da Relixión dentro dos horarios escolares -como “asignatura fundamental”- contribúe a iso. Talvez debese explicar, igualmente, como é posible que queira “recuperar” para a escola unha mellor calidade educativa se minusvalora á escola pública e aos seus profesores: É que para a súa particular “mellora” lle sobra cuns poucos alumnos selectos mentres os demais se adoutrinen na ignorancia? Como mellorará as prezadas estatísticas da OCDE ou da UE, sen un mínimo de dignidade para a enorme diversidade de alumnos existente en España? Como é posible que en Finlandia, moi amentada pola súa posición no famoso ranking de PISA, o consigan cun 96% de centros públicos? E, por outra banda, dentro de España, que capacidade de mellora lles pode ofrecer a LOMCE ás Comunidades en que -coa lexislación que denosta Wert- superaron moitísimo o promedio dos países avaliados por PISA? Pode dicir e reiterar sen rubor que a educación española empeorou nos últimos anos? Non hai moitos anos -cando Pilar del Castillo rexentaba Educación na VIIª Legislatura e defendía a súa LOCE- alegaban que “o nivel” baixara: outro mantra para impulsar unha lei que acabou no inmenso museo arqueolóxico de leis para a historia. Por esta senda do descenso da calidade que sempre ten candidatos vocacionados para “recuperala” porque si, pronto nos atoparemos “recuperando” as esencias dos anos en que o analfabetismo era normativo para a inmensa maioría de españois. Cre o Sr. Wert e os seus asesores que vai camiño doutra cousa unha simple lei que non ten fondos suficientes -como é pauta nas leis educativas españolas mellor intencionadas- e que, sobre todo, tomou como modelo de posta en escena os modais da súa antecesora, a amentada Pilar del Castillo, sen consenso con ningún dos afectados? E se resultase que as apostas que Wert empeñou nesta lei que mañá entra en vigor -a contrafío de cantos non pertencen á súa solitaria maioría parlamentaria- van a empeorar a desigualdade educativa entre uns e outros españois, para que serviría unha fórmula de “mellora” do ensino, que só vaia a beneficiar aos que non o necesitan? Para que lles serviría aos demais esa escola “mellorada”? As presuntas “recuperacións” dunha educación de calidade, para que non se nos quedasen en mera dialéctica de salón deberían empezar por diagnosticar con certa claridade e sen trampas, que debemos “recuperar” do que talvez non perderamos. A continuación, só “melloraremos” algo se temos a humildade de recoñecer que outros poden saber máis e mellor que nós que e como facer. Non todo o mundo sabe e non todo vale. Se esta aposta de Wert e os seus amigos sae mal -o que oxalá non suceda-, a quen llo reprocharemos? A que escusa se agarrará este recoñecible experto en demoscopia para xustificar o desatino e a perda de tempo? ¡Estean atentos a as melloras de 2014 e á recuperación! ¡A ver se só é o que anunciaba Godot: “Aparentemente, non virá hoxe, pero virá mañá pola tarde"! Madrid 30/12/2013

A Óscar, in memoriam

Co estupor pola perda do compañeiro, os versos de Celso Emilio martelan unha e e outra vez nos nosos oídos... 

Pasaron os cabalos da noite

e veu a ialba.

Madre,

iste é o país das bágoas.

Pasaron os cabalos da noite

agallopando.

Madre, 

iste é o país do pranto.

Coma un vagalume senlleiro

estar quixera

cheo de luz nos carreiros.

Pasaron os cabalos da noite 

coma un vento mouro.

Madre, 

os cabalos deixáronme orfo.

Hei de chorar sin bágoas duro pranto

polas pombas de luz aferrolladas,

polo esprito vencido baixo a noite

da libertá prostituída.(...)

Pois que somente os ollos me deixaron

para chorar por iles longos ríos,

hei navegar periplos, descubertas

por tempos que han vir cheos de escumas.

por onde o día nasce,

alí onde xermola o mundo novo.

E pois que cada tempo ten o seu tempo,

iste é o tempo de chorar.

O inexistente "diálogo" sobre o Estatuto Docente.

Pouco antes de concluír o periplo lexislativo da LOMCE, houbo no ministerio de Educación unha reunión oficial cos sindicatos para suscitar o ESTATUTO DA FUNCIÓN PÚBLICA DOCENTE. Wert persistiu na súa particular fórmula dialóxica para alcanzar este segundo obxectivo relevante do seu paso polo Ministerio. Algo “penoso”, segundo algúns interlocutores, e especialmente decepcionante para os partidarios dunha escola pública de calidade para todos.

O pasado 26 de novembro Educación presentáballes aos presuntos interlocutores sindicais a súa proposta. Desde o principio da lexislatura, non só el senón outros membros do seu partido con responsabilidades no ámbito educativo, mostraron o seu interese en sacar adiante este preciado Estatuto. Tamén desde entón mostraron a súa metodoloxía particular para estas cuestións. Primeiro, “vontade política de chegar a acordos” e, senon se chega a un consenso, “sen prexuízo da lexitimidade de eintervenir naqueles aspectos sobre os que non haxa consenso pero que forman parte do seu contrato cos cidadáns” (Pode lerse en Escola, nº3934, 23/02/2012: Entrevista a Francisco López Rupérez”. Xa se viu en tradución ao román paladino como funcionou esta fórmula no transcurso da elaboración da LOMCE. Os sucesivos pasos polos que transitou desde que era un esbozo, expeditivos e pouco propicios a emenda ningunha que viñese de persoas, asociacións ou partidos considerados da oposición, son un antecedente práctico do que, de xeito evidente parece que vaia a ser a tramitación deste Estatuto.

Partir de cero é o que, polo visto na primeira sesión, o citado día 26, estaba prescrito. Desde abril e xullo non se volveu falar deste asunto e, para non dar lugar a unha ruptura antes de empezar, aos interlocutores sindicais ofrecéuselles “coma se nada pasase desde entón- un guión tomado do que en 2007-2008 se falou co Goberno anterior. Foron convocados para que se fosen facendo cargo dun acomodaticio esquema teórico, ignorando a historia das súas demandas e os agravios infrixidos nos últimos anos. Dábase a entender, deste xeito, que, máis aló de escoitar e asentir, pouco se ía a contar cos sindicatos, nin sequera os considerados máis afectos. Para comprobalo, aí están as súas webs: csi-f.é (do 29/11/2013), anpe.é (do 23/07/2013; 26 e 28/11/2013; e do 4 de decembro pasado), stes-i.é (26/11/2013), feteugt.é/ (26/11/2013), fe.ccoo.é/ensenanza/(26/11/2013); Este peculiar xeito de “dialogar ex novo” “de que o Sr.Wert fixo gala nestes dous anos do Goberno Rajoy e co seu beneplácito- recorda en exceso demasiadas confusións entre autoridade e autoritarismo, diálogo e monólogo, legalidade e xustiza, mendacidad e verdade”, de que a nosa historia patria está pragada, con invocacións ao apoio dunha presunta “maioría silenciosa” que o que non poden ocultar é unha ampla “maioría silenciada”.

En educación, por outra banda -último reducto onde poden pelexarse as diferenzas ata a estupidez-, non sucede como en Xustiza ou outros asuntos de Estado como a propia Constitución, en que hai que finxir certa unanimidade para poder dicir que as institucións funcionan, aínda que todo o andamiaxe renxa logo de 35 anos. Nos asuntos educativos, -ademais dalgúns outros que, coa orde e a moral católica de fondo, se impoñerán a medida que nos acheguemos ás próximas eleccións-, a adaptación ás necesidades que padeza o común da xente non contan demasiado. Importa máis a capacidade de engaiolar aos máis recalcitrantes do espectro en que se moven os votantes do persoal. O lado estrictamente partidista --atento a marcar territorio- é o que adoita impoñerse á suposta racionalidade das decisións, por máis que estas, de tan sobadas, resulten banalizadas ata o descrédito e máis cando soben ao BOE

A desmemoria e a atrevida teimosía son vantaxosos para acelerar decisións expeditivas. Cando non se quere chegar a ningunha parte, as entrevistas, acordos e pactos son engorros absurdos, especialmente se urxe dispoñer dun áxil instrumento que facilite a rápida execución da LOMCE. Nun asunto da transcendencia do Estatuto docente, dar voz aos representantes dos profesores pronto derivaría en revisar conceptos e asuntos que a recente lei xa deixou establecidos. Predeterminados quedaron aí compoñentes básicos do Estatuto, entre os que destaca especialmente a perda de peso dos profesores nos distintos órganos de xestión dos centros educativos, malia a aparencia de interese polo seu quefacer que poida supoñer o recoñecerlles que son “autoridade pública” ante os seus alumnos (artc. 124.3). Non só perderon voz nos claustros, onde en moitos centros a obrigatoria asistencia xa se converteu en mera fórmula de recepción das disposicións que a dirección queira transmitir, emanadas das Consellerías autonómicas. Tamén no Consello escolar do colexio, onde o seu punto de vista só terá valor consultivo (artc. 127). Doutra banda, coa LOMCE confirmado e ampliado o papel da dirección cara a unha xestión personalista moi xerarquizada -como pode verse no apartado VII da exposición de motivos da mesma(e no artgs. 132-136). Seguindo pautas ensaiadas en comunidades como a de Madrid, desde varios anos atrás, a elección e actuación do director/a invirte profundamente o sentido do seu liderado anterior, de modo que fará difícil a execución de proxectos realmente innovadores en que os profesores se sintan libremente involucrados.

Para a función docente -asunto central dun Estatuto que se precie-, tampouco é indiferente que a LOMCE impoña un conxunto de probas externas, algunhas con valor de reválidas, como antes da LXE de 1970. foran postas en solfa polo “Libro branco” de que foi precedida esta norma do último franquismo. Volven agora medradas e decisorias na vida escolar e profesional dos alumnos. Independentes da actividade didáctica de cada profesor, furtan a este o control dos procesos de ensino-aprendizaxe que, por outra banda, quedan moi condicionados polas características homoxeneizadoras destas probas e non polas da diversidade de alumnos existentes en cada grupo. Sábeo moi ben a longa experiencia que, neste sentido, ten a educación de EEUU e, de xeito máis parcial, a experiencia do 2º de Bacharelato actual en España, plenamente envorcado nas esixencias da proba de acceso á Universidade. Os profesores do ensino público estarán especialmente contentos, ademais, polo alivio que para a súa carreira profesional supón o que, segundo o disposto pola LOMCE, se amplíe a facultade de corrixir tales probas a docentes “externos ao centro”(Arg. 144.1), sen garantías de independencia. Tamén o estarán por ver como, sen oposición, vulnerando os principios de mérito e capacidade da función pública -pero con prevalencia para ocupar a docencia nas súas áreas de coñecemento-, se poden contratar profesores nativos que acrediten competencia en linguas estranxeiras (adicional 37)

Especial alegría causa a moitos o ver as súas asignaturas ou áreas de coñecemento practicamente mediatizadas ou anuladas en aras dunha “calidade” excluínte, un bilingüismo berrón mal aplicado, ou por razón das marcadas diferenzas con que a “especialización curricular” ou a de “excelencia” distinguirán a uns centros doutros (artcs. 121.7 e 122bis.3). Coma se da “reforma laboral” se tratase, todo conflúe en que, segundo a nova lei, o seu papel como profesores é meramente subsidiario, ata o punto de que a súa función docente é sospeitosa de ter iniciativas propias. Incompetente para o traballo educador, o seu é ser tan só peonaxe ancilar último da dirección e a Administración, xuíz última do que se fixo en clase. Con todo, polo visto no guión ou programa de traballo a realizar para desenvolver o ansiado Estatuto, ningún destes condicionantes que a LOMCE potencia entraría no debate previo. É máis, na normativa referencial recompilada polo Ministerio como preparación para elaborar cada un dos cinco capítulos principais de que constará a futura lei -ademais da xustificación de motivos, dous títulos iniciais e disposicións transitorias subseguintes-, non se fai mención ningunha á recentemente aprobada LOMCE; si en cambio, son múltiples as de LOE.

Tampouco parece que vaian terse en conta os recortes sufridos polos educadores españois a causa do significativo Decreto do 20 de abril do 2012 (o RD 14/2012, ao que seguiría moi pronto o nº 20). Coma se entre esta “racionalización do gasto público en educación” e a propugnada “mellora da calidade” educativa -sen máis nada que falar respecto do que hai”: os 20.000 docentes eliminados do ensino público (un ERE en toda regra), ou os 7.298 millóns de euros recortados desde maio de 2010, máis o que falta ata chegar a reducir o investimento público en educación ata o 3,9% do PIB prometido por Rajoy en Bruxelas-, tivésemos xa os mimbres máis apropiados de partida para falar das condicións de traballo do profesorado, da procura dos mellor dotados para este labor, da súa formación inicial e permanente máis adecuadas, e de tantos outros contidos relevantes do que, en anteriores conxunturas -non só a do curso 2007-2008- falaron sobradamente os sindicatos e cantos especialistas entenden que será imposible calquera mellora substantiva da educación en España, sen atento coidado ao labor, capacidade e mérito social dos encargados de levala a cabo

Se o inicio destas conversacións cara ao anhelado Estatuto docente foi cualificado por algúns sindicatos como “penoso”, máis lamentable sería desaproveitar unha vez máis a ocasión de “dialogar” en serio. O máis probable, en todo caso, é que o trámite do 26 de novembro xa lle sobrou a Wert para presentar mañá, día 10 de decembro, ante o Congreso unha proposición non de lei en que se encubre o primeiro paso executivo do seu Estatuto docente. Logo de “oídos” tan xordamente os seus interlocutores, en Educación volveremos a reinstaurar as “cesantías” decimonónicas, pois non logramos exceder as alternancias normativas da provisionalidade. Moito tería que cambiar a situación para que a maioría dos interlocutores sindicais tivese algunha esperanza nas políticas educativas do PP. Xa fai tempo que invalidaron ao equipo de Wert para unha auténtica reforma educativa: só os máis crédulos conceden que o pasado día 26 puidese terse iniciado un proceder distinto do seguido coa LOMCE

Manuel Menor Currás

Madrid, 09/12/2013
Ver en:
http://www.mundiario.com/articulo/sociedade/estatuto-docente-decepcionante-inicio-negociador/20131209132358012965.html

Informe PISA-2012: lecturas para o desacordo educativo

MANUEL MENOR CURRÁS

Os titulares que ofrecen os medios sobre este quinto Informe patrocinado pola ODCE, repiten as profundas discrepancias en torno á LOMCE

Máis que o Informe Pisa propiamente tal, o que é noticia é o tan dispar xeito de lelo que teñen uns ou outros medios. Cada un fala da feira, segundo lle vai nela -dicían na Galicia agrícola dos anos cincuenta- e de aí aínda o “asegún” impreciso e elusivo no que nos escudamos con frecuencia. Non só os galegos.

Este Informe sempre é longo e complexo. Con todo, nada máis aparecer oficialmente ás once desta mañá, xa dividiu aos xornalistas de garda en dous campos semánticos ben diferenciados. Por unha banda, os lectores do “suspenso”, “segue debaixo”, “volve suspender” e o “debe mellorar” . Por outro, os menos, que titularon que “mellora”, “escala ppostos”, “ascende” ou empregaron sinónimos de similar aire significativo. Pouco máis cabe ler nas noticias de urxencia que saíron da sala de prensa do MECD -especialmente aos medios electrónicos- respecto da última fotografía da educación española. Segundo os orzamentos ideolóxico-sociais dos patrocinadores de cada cabeceira, a continuación do relato foi máis ou menos coherente co titular prefixado e case nada ha ter que ver coa rica e ampla información que encerran estes informes, nin menos coas pretensións e o protocolo do que estipulaban previamente, para a súa realización, a ODCE e o MECD, en Marcos e probas de avaliación de PISA 2012 (Matemáticas, Lectura e Ciencias).

As dúas cuestións primordiais que consideraron relevantes apenas difiren do que en anteriores informes destacaron. Por unha banda, o ranking ou posición relativa dos 25.313 alumnos ou alumnas españois de 15 anos, enquisados principalmente en torno a competencias matemáticas e, indirectamente, achega da súa comprensión lectora e científica. Onde se sitúe España respecto dos outros 64 países participantes nesta macroenquisa trienal, é o aspecto predilecto. Nun país no que tanto se valoran actualmente os resultados deportivos, o PISA segue tratándose predominantemente coma se dunha competición ligueira se tratase, á inversa, con todo, de como -cuantitativamente- adoitan ter presenza os asuntos educativos nos medios. Doutra banda -e como reforzo do anterior- conta moito se España superou ou non a media dos países enquisados, determinante automática do suspenso ou aprobado nesta lid.

Algúns medios, máis sutís, tenden a explicar comparativamente os datos, de modo que se poida entender nunha secuencia lonxitudinal, en que punto de evolución nos atopemos, polo menos desde que no ano 2000, existen estes informes. Conste que a ODCE veuse preocupando pola educación dos españois desde 1962 cando, a raíz da entrada de España nesa organización, publicou un documento titulado As necesidades da educación e o desenvolvemento económico en España, imprescindible para entender os porqués da últimamente tan mencionada Lei Xeral de Educación (1970) e en que medida esta LOMCE última supón ou non algunha mellora respecto dela. No curto prazo, a tres anos vista do PISA anterior, parece evidente que a educación española mellore. Nas tres competencias estudadas, os estudantes españois están máis próximos ás medias destoutros países. Pero polo pouco que se pode ver a relación do PISA-2012 co pasado educativo, este aspecto non lles merece maior interese á maioría dos medios. Parece que fose mellor un presentismo desmemoriado.

Medraron, tamén, os medios que non se contentan cos datos globais. Mostran maior sensibilidade a algo que era máis raro ver en ocasións anteriores, como que haxa autonomías e autonomías. Das 14 analizadas, a metade superan ampliamente a sacralizada media de resultados que deita o conxunto de países do estudo, independientemente de que a LOE -aínda vixente- sexa o marco legal da educación impartida en todas elas. O asunto é relevante unha vez máis para apreciar como as características socioeconómicas -e a súa peculiar evolución histórica- deste conxunto territorial non é idéntica á do resto de España, nin que o aprecio polos condicionantes da boa educación sexa cuestión baladí: 55 puntos de diferenza entre os resultados de Navarra e Estremadura non se poden explicar de modo simplista. Non cabe dúbida de que este aspecto é inoportuno para os amantes dunha homogeneización absoluta dos términos en que se produce mellor ou peor educación.

Non menos inoportuno -pero igual de interesante- é que nalgúns medios poñan algún énfase nos diferenciales existentes duns estudantes a outros desde antes de empezar a estudar. Ninguén dubida de que as necesidades de partida de tanta diversidade de estudantes e os condicionantes sociofamiliares -tan crecientemente desiguais en España- pesen aínda enormemente na satisfacción da experiencia escolar de cada un. Tendo en conta da repercusión cultural -o acordo coa linguaxe, pautas e esixencias da aprendizaxe escolar- que teñen para a aprendizaxe das competencias lectoras, matemáticas e científicas, non poden por menos de pesar fortemente -rebaixándoas ou mellorándoas- nas medias globais duns ou outros países neste xénero de estatísticas. Se a mera escolarización non é suficiente -se non se traballa ben o como e que ensinar-, sería magnífico que crecesen nos medios as análises e estudos detallados destas correlacións, tan importantes para entender que educación temos e que educación queremos. Para dicir que hai estudantes “atrasados” e outros “excelentes”, non fai falta o PISA: sobran dous minutos en demasiadas aulas burocratizadas.

Esperemos, no entanto, que este Informe -axudado por outras investigacións- axude tamén a detectar en que medida os procesos educativos e os medios para desenvolvelos teñan ou non que ver con estes resultados, os positivos e os negativos. E oxalá que este tipo de investigación cualitativa tivese a acollida debida nos medios e nos propios informes da ODCE. Sería de agradecer, porque ao sistema educativo viríalle ben: empezariamos a falar de verdade de educación e non tan só do que prexuiciadamente cremos que debe ser. Polo visto e oído hoxe, ao propio Ministerio de Educación parece que tan só lle importen os resultados cuantitativistas nestas tres competencias e un burdo economicismo implícito. Principalísimamente porque quixeron dar a entender o acertado da LOMCE, xusto neste momento en que acaba de ser aprobada no Parlamento. Para isto, á Sra. Gomendio parece bastarlle con que os resultados do PISA-2012 non pasen de “estancados”, desproporcionados -di- co investimento español en educación desde 2003. Coma se o conseguido e por conseguir viñese do aire, nada dixo da peculiar aposta do PP en moitas Comunidades desde hai anos, dos “recortes” que habemos ter nos últimos dous nin dos que agardan ao sistema ata que cheguemos ao 3,9% do PIB. Nada tampouco do inmenso traballo de tantos profesores entregados; nada, por suposto, da enorme contribución do ensino público a esta tarefa de dignidade a contrafío. Cando en 2015 -ao final desta lexislatura-, volvamos ter o seguinte Informe PISA, poderemos comprobar en que medida as diminucións de igualdade de oportunidades programadas na LOMCE -e do custo cero previsto para esta- farían “mellorar” os rendementos individuais e territoriales máis fráxiles do sistema educativo, único modo de aumentar a calidade do conxunto. Seguramente a Sra. Gomendio e o Sr. Wert xa non estarán para contalo, pero por agora, só desexan que lles creamos: o seu “modelo” vai producir un envorco significativo na “calidade” do sistema educativo español. Iso -como tamén dicían na Galicia da miña infancia-, “é poñer ou carro diante dous bois”.

Madrid, 03/12/2013

Un cantar de cego para poder ver mellor...

Non hai peor cego que o que non quere ver... Abre os ollos...e mira!

XA TEMOS A LOMCE. QUE VÉN AGORA?

Despois de dous anos de duro enfrontamento do Goberno Rajoy con gran parte da Comunidade educativa por mor da LOMCE, que pasará logo da súa aprobación o 28-N?

Fai dous anos, antes das últimas eleccións xerais, o PP de Rajoy afirmaba que non tocarían a educación. Polo menos, non cunha lei como a que legalmente aluman agora, pero que xa preconizaban de tempo atrás desde os seus xeitos en Comunidades como Madrid e desde a FAES. Pronto o dilecto ministro de Educación de Rajoy empezou a deixar sinais de como bordaría a súa xestión. Á estrela da súa folla de ruta -unha nova lei, que na práctica acabou en “orgánica”-, engadiríalle pespuntes sustantivos para unha reforma universitaria e festonearía o labor cun Estatuto Docente que embridara os “excesos” do profesorado para amoldalo á execución ideal da LOMCE. Dous anos despois, tralo paso alegre desta lei pola Carreira de San Xerónimo -e coa mudez en que quedaron sumidos de momento os outros dous encaixes-, non é improbable que esteamos ante o que Esopo fabuló como “o parto dos montes”.

De inmediato, vén agora a posta en práctica deste texto legal. E, xa mesmo, o conxunto de desenvolvementos consiguientes, ordes e decretos ministeriais que expliquen máis en detalle o que dos cambios que prescribe en prol da ansiada “mellora” educativa. Co PIB educativo caendo ata o 3,9%, e os consiguintes recortes roldando, cumpre logo ás Comunidades autonómicas adaptar esas pretensións ás súas peculiaridades competenciales -agora restrinxidas- e e os seus magros recursos. E virán, xa no curso 2014-2015, os primeiros pasos de implantación nos centros educativos que, polo pactado no Senado, prolongarase durante tres anos, un máis dos previstos en deseño.
Será no transcurso deses tres anos cando se empece a falsar ou contrastar coa perspectiva do método científico experimental, ata que punto lle merecería a pena ao Sr. Wert terse deixado alucinar co cargo ministerial en Educación -por moi adornado que estivese con Cultura e Deporte- para sacar adiante unha lei que lle complicará en diante a súa presenza en público: nin sequera o CIS logrou, coa súa famosa cociña demoscópica, sacarlle da cola de suspensos na que os enquisidos o colocaron..

En paralelo, e como proba de lume para o xa case amortizado ministro, os que se opuxeron ao seu proxecto durante estes dous anos seguirán tratando de que dure o menos posible na normativa vixente. Dun lado, seguirá no aire a idea estendida -e pactada entre a gran maioría dos outros grupos parlamentarios- de que se trata dunha lei que “nace morta”. Isto significa, en primeiro lugar, que, no caso hipotético de que o PP non alcanzase dentro doutros dous anos a maioría parlamentaria de que goza, “a súa” LOMCE estaría abocada -antes de se implantar do todo na vida escolar- a ser unha reliquia do pasado. Sen que podamos saber se “melloraría” a educación dos españois, pasaría a ser unha peculiar especie lexislativa nonata sui generis. Só moi levemente avantaxaría á LOCE auspiciada por Dña. Pilar del Castillo e D. José María Aznar: promulgada o 23 de decembro de 2002, quedouse en nonata a secas. Con tal pedigrí, é moi razoable que o Sr Wert -e a Sra. Gomendio- avizoren o pírrico que poida ser que a LOMCE culmine este 28 de novembro o trámite parlamentario entre os aplausos exclusivos dos seus. Ao referirse na COPE (o pasado día 24) ao “duro” do seu traballo, non sabemos se se refería con tal cualificativo á nada improbable futilidade do seu paso polo Ministerio, causante, con todo, de tantas premuras, intemperancias, desplantes autoritarios, falta de tacto, sobreestimación do seu excelente historial escolar?. Poida que dos malos agoiros para a súa lei teñan culpa os defectos e teimas dos demais. Ou tamén cabe que se confundise de país e de faladoiro. O certo é que nada propicia que “a súa” recentemente nada lei estea blindada cun brillante futuro logo de tan rápido e errático esforzo. Tampouco hai garantía ningunha de que o PSOE, en caso de tocar poder en 2015, vaia a tomar como acción de Goberno prioritaria a denuncia dos Acordos co Vaticano: o laicismo escolar declarado na súa recente Conferencia política aínda tería que terse traducido previamente en programa desas eleccións xerais.
Se se confirmase en 2015 esa hipótese electoral, o modo de derrogar a aínda incompleta implantación da LOMCE depararíalles aos cidadáns -de todas as maiorías- unha lección práctica de Educación para a cidadanía ou, se o prefiren, en valores democráticos. Ademais de evidenciarse os embelesos a que conduce este afán lexislador a golpe de pulsión populista -que non popular, científica e ilustrada-, seríanos dado ver desfilar de novo todo tipo de opinadores “lexítimos, deslexetimados e neoconversos- en prol e en contra de fantasías alleas ao que humildemente necesitamos. Comprobariamos, de paso, como o aparello lexislativo é absolutamente flexible a canto ansiemos facerlle dicir. E de novo volvería quedar intacta a imprescindible paixón, constancia e coidado para que dunha vez poida ser verdade -e non só papel- canto nos importa a educación dos nosos fillos e dos cidadáns como signo de calidade democrática a construír.

Ata 2015, en todo caso, a gran cuestión é que vai facer toda a xente que nestes dous anos pasados tratou de entrar en razoable diálogo con Wert e o seu equipo sen conseguilo: sindicatos, organizacións de pais, profesores e estudantes, asociacións de diversa preocupación, variadas plataformas e mareas cidadás que ven na educación un punto estratéxico dos seus afáns. É previsible que, ao récord de manifestacións e folgas que acumulou o trámite da LOMCE, vaian sumárselles aínda unas cantas máis, empezando pola do inmediato 30 de novembro -ás doce horas, da Porta de Alcalá a Sevilla-, xa anunciada co nome de Marcha a Madrid- por unha Escola pública de todos e para todos.

A rúa vai seguir sendo escenario privilexiado para visibilizar o descontento que seguirá arrastrando esta “Lei Wert”. Malia que, precautoriamente e para garantirse unha maioría silenciada e miedosa, de súbditos obedientes, moi pronto rexerá unha Lei de Seguridade Cidadá desproporcionada, complementaria do que Gallardón fixo co Código Penal e de como o Sr. Fernández Díaz está moldeando á policía para que poida equipararse a “os grises” de outrora. Parece coma se, de consuno, quixesen que a rúa cheirase de novo ao século XIX, en que os nosos militares -segundo se ía desmoronando o prestixio exterior de España- dedicáronse a cultivar o guerracivilismo interior, defendendo “a orde” duns poucos privilexiados.

En moitos centros educativos, tamén continuarán os actos de protesta e repulsa. A gama de accións que algúns colectivos xa anunciaron é moi variada, con latidos distintos en cada Comunidade autónoma, especialmente nas de lingua propia. Por iso, tampouco é casual que, preventivamente, a propia LOMCE atribúa a todos os directores dos centros educativos facultades que, a título de proba, lideraban xa algunhas Autonomías para configurar unha perfecta cadea de mando. Recrecido o autoritarismo organizativo -e sen que a Comunidade educativa de cada centro teña nada que dicir-, vixiarán aos profesores máis díscolos, non as pedagoxías máis ineptas. A consiguiente punición regulamentaria de que dispoñerán estes neocapataces desbordará o comisariado habitual que xa moitos exercen, sen que se poida ver aínda o alcance da resistencia que a “lei Wert” poida seguir suscitando pese a todo. Difícil será que pais e profesores se convenzan de que non sobran políticos alleos aos intereses educativos xerais e centos de asesores concomitantes-, mentres se priva aos alumnos de imprescindibles guías para a súa aprendizaxe.

En fin, o próximo tres de decembro, a OCDE dará a coñecer os resultados do último INFORME PISA, solicitados en 2012 para coñecer a evolución de competencias adquiridas polos alumnos de 15 anos especialmente en canto a resolución de problemas matemáticos. Os promotores da nova lei xa leron a conveniencia informes anteriores desta organización internacional, incluído o do tres de outubro -coñecido como PIAAC-, que analizaba as cohortes de adultos comprendidos entre 16 e 65 anos. A súa peculiar lectura serviu de publicitario argumento a favor da “súa” LOMCE cando se estaba xestando. Ante os resultados que ofreza agora o último PISA -difíciles de precisar nun instante, polo complexo e amplo da súa información-, terán a tentación de reincidir de inmediato no que xa veñen dicindo. No entanto, a ocasión depararalles agora dúas opcións. A máis previsible é que prosigan nesa vereda da parcialidade e volvan encherse de razón, a posteriori, para revalidar a urxencia de “a súa” lei, tan súa que non admitiron emenda ningunha apreciable na súa presentación parlamentaria. Seguramente imprimirán un ton solemne ás súas análises para que renda no imaxinario colectivo o optimismo: “a súa lei Wert” erradicará a presunta inoperancia de todo o anterior e “mellorará” enseguida -ata o sublime- as competencias dos españois en comprensión lectora, matemáticas, ciencias, emprendimento, competitividade, etc. E para cegarnos mellor, non mencionarán os serios danos colaterales que si desenvolverá meridianamente esta lei, nada agradables de contar aos seus propios votantes polo expeditiva e exquisita que quedou para certificar burocraticamente un determinado fracaso estudiantil, alleo, por suposto, ao fracaso estructural dun sistema que queren esclerotizar máis.

Hai, con todo, outra vía teoricamente posible. A costa de renunciar ao escaparate, poderían empezar recoñecendo que a “lei Wert” víñalles ao xeito por todas esas razóns inconfesables e porque tal apaño reformista saíalles prácticamente a custo cero. Pero que, unha vez logrado o capricho de vela no BOE, se avirían a quitar do medio a Wert e, sobre todo, a consensuar de inmediato medidas para atallar os principais problemas que aqueixan á educación española. Esta segunda opción non está no programa do previsible para o ben de España; témome que aínda que lles solicitase moitos votos entre os seus decepcionados votantes.

Despois do 28-N, xa que logo, máis ben parece que este territorio da educación aínda seguirá pragado de trincheiras, excesivas causas de pelexa e poucos materiais aptos para construír a casa común de todos, acolledora da esencial diversidade dos nosos fillos e fillas. Pero por algún lado haberá que atallar o despropósito desta teima estéril de lexislar educativamente outra vez á contra. Alguén deberá emprender outro camiño e continuar pacientemente, porque merece a pena.

Temas: LOMCE, FAES, Rajoy, Wert, Gomendio, Lei de Seguridade Cidadá, Contestaciones, Protestas, CIS, Calidade educativa, PISA, OCDE, BOE, Eleccións xerais.

Madrid, 26/11/ 2013

O 23-N contrasta co optimismo rancio do Goberno conservador de Rajoy.

Manuel Menor Currás

As mareas polas rúas puxeron o contrapunto aos logros divulgados por Rajoy e o PP nas últimas semanas.

Milleiros de cidadáns celebraron o sábado pasado en toda España que Rajoy e o seu Goberno excedan a metade da legislatura. Logo de dous anos, e posto que moitos medios certifican que os datos macroeconómicos da súa xestión son positivos, trataron de mostrar o seu particular punto de vista na mañá do 23 de novembro. Na súa inmensa maioría non foi nada silencioso. Pancartas, cancións, pareados, comunicados, manifestos e conversacións nos corros de participantes non facían senón admirarse de que, logo dun transo como o dos escuros días en que tantos votantes lles confiaron a dirección da fráxil nave do Estado, estivésemos sendo bendicidos coa luz grazas ao bo tino de tan perspicaces timoneis. Deu moito que falar que, afastado o desastre augural, estivésemos tocando o porto de salvación sen concretar os beneficiados de tamaño periplo: cantos?, quen?, a costa de que?

A boa nova foi especialmente coreada por representantes da Escola Pública. Eran de ver aos profesores da "mareaverde". As súas camisetas -anunciadoras de novos brotes-, evidenciaban o logrado nestes dous anos de severa cura adelgazante. Evidenciaban a baixada salarial, o aumento de horas laborais e o crecemento dos alumnos que xa tiñan. Non contar con tantos miles de compañeiros expulsados ao paro -un grandioso ERE en toda regra do Goberno sobre as tarefas educadoras-, sería un novo servizo á Patria pero non necesariamente era un alivio. Como tampouco o era o que as taxas e becas empezasen a poñer a cada familia de alumnos no seu sitio natural na escala de "valores". Non paraban de referirse -atropelados co relato de Wert e os seus- á "autoridade" e premura por sacar adiante unha lei -"orgánica"- que deixaría sen valor os seus anteriores esforzos pola educación. Se enfiaba coa fe iso de que iamos ter, por fin, o instrumento de "calidade" para "mellorar" definitivamente a posición dos españois nos sucesivos informes internacionais, de tal modo que, antes do 2020, xa conseguiriamos os niveis óptimos de comprensión lectora, cálculo matemático e competencia científica. Pero que esta lei fora a ser votada definitivamente o día 28 no Congreso de Deputados, a contrafío de miles de enmendas e prácticamente a custo cero, si que era un milagre que os portadores do lema "Escola pública de todos para todos" non lograban entender e celebraban ao seu xeito logo de dous anos de protestas. Menos comprendía ninguén por que, se tan grande era o ben a conseguir, Wert, Gomendio ou outros altos cargos dun ministerio tan consentido por Rajoy -nos orzamentos e na selección de condignos xestores-, non se sumaban con eles a estas expresivas convocatorias do Cumio Social, Mareas Cidadás, Tribunal Cidadán de Xustiza e Asembleas do 15-M.

Non se entretiveron menos outros colectivos agraciados por estes gobernantes e o seu partido inspirador. Entre xentes de todos os estamentos cívicos e profesionais, ataviadas coas cores distintivas das súas respectivas mareas nestes anos pasados, destacaban de xeito especial as batas brancas dos sanitarios e os chalecos verdes dos varrendeiros e xardineiros, entre outras coloracións sen adscripción laboral tan palmaria. Iso non impedía que xubilados en ciernes ou en exercicio, premiados con diversos ES, desafiuzamentos e xestións bancarias, parados de variada duración, funcionarios do Estado e devotos da Xustiza, da ecoloxía e da vida en xeral, puidesen ser identificados de lonxe por outros signos demostrativos das súas ocupacións e preocupacións. Curiosamente, entre tan plural arco da vella, con abundante vermello e mourado, non hai constancia de que lucise algún capisaio episcopal ou cardenalicio. Tampouco, que se saiba, os de ternos que destacasen a presenza de ministros, subsecretarios, directores xerais e asesores da Administración ou os seus equivalentes por escalafón xerárquico na Comunidade autónoma ou a Alcaldía, todos do mesmo partido. A súa  inexplicada ausencia en correspondencia coas ruidosas mostras cívicas, non pasou inadvertida a cantos percorreron as céntricas rúas madrileñas entre as 12 e as 15 hs., quen, malia todo, non dubidaron en proclamar a miúdo os seus nomes señeiros.

Interprétase que os mencionados políticos estimaron que o cumprimento das súas promesas electorais era de estrita obrigación e que non viña ao caso o compadreo coa rúa. Tratábase estrictamente do seu traballo e non de deixarse levar polos volubles vaivéns dos votantes. A excitación non era agora de agradecer, razón pola que adquiría coherencia a inminente Lei de Seguridade Cidadanía, con que se inducirá ao máximo de austeridade neste tipo de eventos. Din os coñecedores dos recantos coercitivos que modulará esta norma, que a liberdade cívica -particularmente a expresiva- taxarase ao máximo, de modo que as nosas rúas volvan ser modélicas en pouco tempo polo comedido e recatado do andar e dicir da xente.

En Madrid, a pluralidade elocuente que  deparou o 23-N foi tal que os asistentes non dubidaron en dividirse para que se contaxiase o seu alborozado griterío o máis posible no tecido urbano. Dous anos despois dun Goberno tan eficiente en seguir os dictames intervencionistas da Troika -e tan contentos todos polo control dos nosos "excesos"-, este expansionismo da soberanía popular polas rúas fixo que uns fosen concluír o festexo na Porta do Sol, mentres outros ían, en sentido contrario, cara á Porta de Alcalá. Tan alargada área central da cidade era unha festa múltiple que non deixaba rastro en beirarrúas e rúas: a Sra. Botella dera por terminada, en nome da última reforma laboral da Sra. Báñez, a folga de limpeza.

Noutras cidades españolas -como Ourense e Zamora-, os analistas dubidan de si foi motivo adicional de asistencia ás súas respectivas marchas a proxección demográfica que acababa de publicar o Instituto Nacional de Estatística. Segundo as súas estimacións, ambas provincias colindantes, seguidas de Lugo, lideraban a progresión do descenso da poboación española. Esta resultante da suma de nacementos e inmigraciones e da posterior resta de mortes e emigraciones, reafirmaba unha acendrada traxectoria que será imparable nos próximos dez anos. Pero, supostamente, era probable que a divulgación de datos tan primordiais fixese render decididamente entre os aínda supervivientes á crise que menos é máis, especialmente agora. É dicir, que moitos dos espectadores e participantes nas manifestacións polas rúas do sábado concluirían previamente que con menos poboación tocarían a máis recursos. En todo caso, o que está por ver logo destes dous anos -como en todo o demais-, é que a gran maioría real dos españois non sigamos retrocedendo ata a inanición en dereitos e salarios, en benestar e concordia de todos con todos.

Unha iniciativa de atención á diversidade: clases de reforzo para Wert.

En contra das accións que orientan a política educativa neste país encamiñadas á escaseza de recursos educativos, aos recortes para aqueles alumnos que presentan especiais dificultades, á perda de servizos e aulas para os alumnos que necesitan programas específicos, un grupo de profesores "solidarios" están dispostos a preparar e aplicar unhas clases de reforzo para este alumno, que, de momento, está ocupando o cargo de ministro de educación.

Non é verdade que Wert e Gomendio pertenzan á Plataforma pola Escola Pública.

Manuel Menor Currás

Gobernar o público Ministerio de Educación non implica actualmente ocuparse dos asuntos que preocupan á Plataforma Estatal pola Educación Pública: a cotío son antagónicos.

Entre os expertos en Xeografía do disparate tamén é axiomático engadir neste momento que tampouco é verdade que a esta organización fosen darlle algún premio "nacional" dos que reparte por estas datas o pluriministerio entre a polifacética "industria cultural" da non menos ambigua "marca España": nin sequera tomaron en consideración a enorme actividade literaria, artística, musical, comunicativa, gráfica e documental que a Plataforma despregou na rúa, nos medios e no cotián bulicio de Internet. No entanto, non é inverosímil que, dado o acreditado e extenso polimorfismo expresivo dos integrantes desta organización durante este último ano, os historiadores pronto enxalcen a súa capacidade para situar ao ministro Wert en lugar inextricable, confirmado polo CIS. Este 16 de novembro, os invitados e responsables da PEEP falaron amplamente del no Ateneo madrileño por mor da súa peculiar achega a mellora do sistema educativo español.

Nin Wert nin Gomendio estiveron alí físicamente. Non pode dicirse, con todo, que Wert e os seus inmediatos non se ocupen da escola e, en particular, da pública. Fano con relativa frecuencia, pero o que din ou fan é moi distinto do que, desde esta "Plataforma Estatal pola Educación Pública", pretenderon este fin de semana ao mentar a Wert e os seus labores. Non deben, pois, confundirse ambos mundos e preocupacións e de aí o rotundo mentides inicial. O Perich, mestre acreditado en desfacer rumores e equívocos intencionados -como demostrou ampliamente en Autopista (1970)-, probablemente estivese de acordo. Ben é verdade que ata a RAE teríao complicado se entre os seus afáns por "fixar, limpar e dar esplendor" ao noso idioma común, se ocupase do significado preciso de "ESCOLA PÚBLICA", palabra tan socorrida como diverxente nos medios políticos e educativos, especialmente nestes días en que a LOMCE está pasando polo Parlamento case "sen romperse nin luxarse". Dicir "ESCOLA PÚBLICA" non é unívoco e todo apunta a que as súas discordantes significados non se "axuntan": os que lle atribúen Wert e esta Plataforma están nas antípodas.

Logo de 50 anos de que Joaquín Ruiz-Giménez fundase Cadernos para el diálogo, chama poderosamente a atención que o tocante a educación -e nunha etapa sedicente democrática- sexa lugar de profundo desencuentro e desafecto. Dous non dialogan se un non quere: a relación de Wert coa "Plataforma" é tal que, segundo os seus mentores, nin quixo oílos, versión moi críble se se  advirte o trato sostido ata agora por este ministro coa oposición política no Parlamento. Nin sequera o optar por chamarse "Plataforma" -término tan vinculado desde a Transición ao afán de encontro e transacción, e tan distinto semánticamente das antigas "frontes" e as súas connotaciones bélicas-, xerou a máis mínima esperanza de chegar a algún acordo neste terreo. En definitiva, Wert non os considera interlocutores á súa altura, aínda que representen aos sindicatos maioritarios do sector, a gran parte de estudantes e pais e, ademais, a unha ampla serie de colectivos, nos que brillan grupos imprescindibles para entender os logros de modernización e democratización do noso sistema educativo no mesmo período. Agora, cando el ou a súa segunda falan de "diálogo" aberto, nunca se refiren a estes senón a outros grupos e mensaxeiros que gustan máis do selectivo, algúns dos cales ata invocan a Deus para defender as súas posicións, similarmente ás monarquías do Antigo Réxime. É dicir, que na España democrática de 2013, o Ministerio ao que compete a materia educativa de todos os españois actúa coma se non pasásemos de 1789 ou -se se prefire o devir histórico hispano- de 1833, en que á morte do Fernando VII absolutista iníciase unha relativa e lenta "modernizació". Na res pública educativa -e noutras-, demasiadas cousas estarían sucedendo aínda por mandato cuasi divino ou -como repetían as moedas da etapa franquista- "pola graza de Deus". Ou como José María Maravall contou que lle sucedeu a pouco de tomar posesión dese Ministerio en 1982, cando recibiu en audiencia a un grupo de mitrados que se sorprenderon de que non lles quixese asinar os primeiros decretos que lle levaban xa feitos para o seu mandato (Ver: Escola, nº 3907, 26/05/ 2011).

A falta de tacto e oído de Wert coas propostas desta Plataforma, está provocando que os próximos 20, 23 e 30 de novembro volvan de novo as indignadas protestas e manifestacións á rúa, ás escolas e universidades. Os manifestos, reivindicacións e propostas que a PEEP suscita neste momento concordan con sucesivos desencontros deste ministro coa xente, ata do seu propio partido -seguidos de rectificaciones case sempre capciosas-, como volveu a poñer en evidencia, hai pouco, o conflito creado á mantenta das becas Erasmus. De tal calibre que o responsable de asuntos educativos na Comisión Europea cualificou entón as decisións de Wert sobre este asunto como "lixo".

É meramente circunstancial que esta apreciación veña a coincidir co prolongado conflito que a Sra. Botella ha ter suscitado ata fai un intre en Madrid por culpa da limpeza da cidade en que figura como alcaldesa? É tamén coincidencia que se reavive agora mesmo -logo da sentenza dun Xulgado coruñés sobre os prexuízos causados polo Prestige fai once anos- o conflito moral suscitado a cantos colaboraron a limpar de chapapote a Costa dá Morte? De acordo coa contraposición do mariñano Antón Losada en Eldiario.es, cantas veces teremos que gritar nunca mais para que, no que nos concerne a todos, non nos coen de novo outra mais? A este ritmo, en nome de qué rabiosa verdade demagóxica acabaremos enterrando o pouco logrado nestes últimos 38 anos? E namentres, nesta inquietante e cega transición pola que navegamos... qué gañan os españois con que Wert e Gomendio presten oídos xordos a esta Plataforma Estatal pola Escola Pública?

Madrid, 17/ 11/ 2013

Prestige: o xuízo que pariu un rato.

13/11/2013 12:11:00

Xosé Manuel Pereiro

Fue hace exactamente 11 años, otro 13 de noviembre. Unos 1.600 kilómetros de las costas gallegas, del Cantábrico y del oeste atlántico francés, alicatadas de chapapote. Cerca de 20.000 marineros, mariscadores o armadores damnificados. Una movilización humana y de medios sin precedentes (se calcula que, solo voluntarios, hubo 120.000, que hicieron 353.556 jornadas de trabajo. Se agotaron los monos y hubo que buscar contenedores hasta en Ceuta y Melilla). Entre unas cosas y otras, una factura, según el cómputo del Estado español, de 4.338 millones de euros.

Y para responder de todo ello, otro 13 de noviembre, el de 2012 (si otros magistrados tienen un sentido arácnido para lo mediático, Juan Luis Pía lo tiene para lo simbólico) se sentaron en el banquillo de los acusados de la Audiencia de A Coruña tres jubilados de más de setenta años: el capitán del barco, Apostolos Mangouras, su jefe de máquinas, Nikolaos Argyropoulos, ambos griegos, y el exdirector de Marina Mercante del Gobierno de Aznar José Luis López-Sors. Como si en Núremberg hubiesen juzgado como causante del Holocausto al suministrador del gas. Simbólicamente, claro: con esas edades, nadie irá a la cárcel.

El primer despropósito ni siquiera es imputable al Prestige. Si quemas una imagen del Rey, aunque sea un sello postal, el tribunal encargado del presunto delito no es el juez natural del lugar donde ha tenido lugar el acto pirómano, sino la Audiencia Nacional. Si coges un petrolero con un agujero y lo paseas delante de la costa a modo de regadera hasta que se hunde, el que entiende del asunto es -en este caso- el titular del Juzgado de Instrucción número 1 de Corcubión (no hay número 2). O más bien, los titulares, porque los sucesivos jueces, en cuanto llegaban al que fue el puerto comercial de la Costa da Morte (mil y pico habitantes), lo primero que hacían, a pesar de lo bonito de la villa, era echar la instancia de petición de nuevo destino, para no tener que asumir la instrucción de un sumario que duró nueve años.

En la vista oral, que le costó millón y medio de euros a la Xunta de Galicia, estaban personadas 2.000 partes (algunos abogados cobraban por hora lo que cuesta un pleito medio en España) y prestaron declaración 200 testigos o peritos. Al finalizar la vista, el propio juez Juan Luis Pía se sinceró con los periodistas y dijo que echaba de menos a gente en el banquillo: cargos públicos y personas del entorno de la armadora.

De lo que hablamos cuando hablamos de armadora es de un conjunto de empresas volátiles. Universe Maritime, con sede en Atenas y propiedad de Efi Moulopoulos, señora de Coulouthros, era la sociedad gestora del petrolero, pero el Prestige en sí era -la única- propiedad de Mare Shipping, una sociedad liberiana que se supone tiene los mismos dueños. (Otra rama de la familia política, la Coulouthros Ltd., con sede en Londres, era la que gestionaba el Mar Egeo, embarrancado e incendiado en la entrada a A Coruña en 1992 con 80.000 toneladas de crudo).

La carga del Prestige no era griega. Era de Crown Resources, una de las sociedades de Alfa Group, un holding propiedad de un oligarca ruso, amigo de Vladimir Putin, Mikhail Maratovich Fridman, aka "Misha", aka Mikhail "Grâznyj" ("Sucio", desconozco a que se puede deber ese apodo en ese ambiente). Al lado de todo esto, las instituciones españolas mostraron la diligencia de un convento de clarisas ante la invasión de los normandos. La costa gallega tiene la mitad de los kilómetros del total de la española y está frente a una de las autopistas marinas más transitadas, pero no tenía un remolcador de salvamento del ministerio de Fomento.

El que había en el norte tenía base en Gijón, donde de vez en cuando auxiliaba a algún yate o a un pesquero, y en Finisterre había uno subcontratado, con opción de hacer trabajos privados. En efecto, en los primeros momentos, no hubo actividad casi tres horas mientras se negociaba un rescate privado. En el gabinete de crisis no tenían cartas marinas y disponían barreras con rotuladores de trazo grueso sobre un mapa de carreteras preGPS como el que ustedes y yo llevábamos en la guantera del coche (en un ejercicio de optimismo: solo había ocho kilómetros de barreras). Como es sabido se escogió alejar el barco, en contra de lo que establecía el protocolo de emergencia aprobado hacía un año, por un dictamen de los expertos. Dictamen obtenido en dos llamadas telefónicas de diez minutos de duración en conjunto.

Curiosamente, después de ese despliegue de eficacia, todos ascendieron. Bueno, menos Paco Álvarez Cascos (al que se le atribuye la frase mítica "que lo lleven al quinto pino", que otros historiadores citan como "Ese barco, que se vaya a tomar por culo") y Jaume Matas, por sus respectivas malas cabezas. El resto, todos. El delegado del Gobierno, Arsenio Fernández de Mesa, que tan gallardamente ponía rostro a decisiones como "que lo alejen a 120 millas y después no es problema nuestro", es ahora Director General de la Guardia Civil.

El entonces ministro de Agricultura y Pesca, Miguel Arias Cañete, que ocho horas después de que el chapapote asaltara Muxía y cientos de kilómetros de costa declaraba que "la rápida actuación de las autoridades ha evitado una marea negra" (nota: entonces ya había móviles), es ahora Ministro de Agricultura y Pesca. El vicepresidente al que el presidente Aznar mandó a Galicia para dar la cara y consagrarse con aquello de los "hilillos de plastilina" es ahora el presidente Mariano Rajoy. Incluso una de aquellas chicas de Urdaci que aterrizaron entre tanta negrura, Letizia Ortiz, es ahora princesa. Como decía otro griego -que no era armador- Aristófanes, la virtud sale a la luz en las adversidades.

Na Conferencia política do PSOE deste fin de semana reivindicouse un Estado e unha escola laicos

Manuel Menor Currás

Entre os debates e conclusións que afloraron na Conferencia política do PSOE , a laicidade do Estado adquiriu un papel relevante. Tamén a da Escola, para o que din que denunciarán os Acordos de 1979 co Vaticano cando gobernen.

A gran preocupación era recuperar o diálogo coa xente, é dicir, conectar cos catro millóns de votantes perdidos nas últimas eleccións. Supuestamente, as cuestións centrais a tratar debían ser as que importaban aos cidadáns, nun momento en que a crise afastou a demasiada xente do traballo, das prestaciones sociais e, sobre todo, da política. O novo deseño gráfico do logo de partido e unha amable música de fondo querían expresar un ambiente de cambio e de proximidade. Un fondo en que sobrevoaron preocupacións diversas duns e outros delegados, as distintas posicións ante cuestións claves e, así mesmo, a discreción respecto de liderados.

A opción pola laicidade -a súa reiterada mención cando os grandes problemas de que falar eran outros- é rechamante nun marco pretendidammente referencial, obsesionado por recuperar a proximidade a canto se vive na rúa e o favor de posibles votantes. De feito, foi unha das cuestións monográficas que se trataron nun dos diálogos do sábado e das que máis ovacións suscitaron no acto final desta Conferencia. Compartiu interese con asuntos tan potentes como a globalización, o modelo de partido, o Estado de benestar, a economía e o emprego, o medio ambiente ou a reforma local. E, ademais, á hora das conclusións das distintas comisións de traballo, a referencia á laicidade repetiuse varias veces. En definitiva, de xeito indirecto ou directo, reivindicouse a laicidade en diversos ámbitos, empezando pola propia Constitución, cuxo artigo 16 habería que modificar, para reconducir a relixión ao ámbito da vida privada e da liberdade de conciencia, revisar canta lexislación puidese atentar discriminatoriamente contra os dereitos de homes e mulleres, os asuntos de índole tributaria afectados por exenciones acordadas co Vaticano e, tamén, canto teña que ver coa presenza actual da relixión na escola.

Os valores de laicidade e igualdade -considerados centrais no renovado socialismo- esixiría revisar igualmente o artigo 27.3 da Constitución -que debería ser modificado ou, polo menos reinterpretado- no caso de que pasasen a concretarse nun programa político as propostas desta Comisión política e que, a continuación, o PSOE chegase a ter responsabilidades de Goberno. Nese momento preciso -ademais de ver como podería empezar a visibilizarse a igualdade de todas as confesións nas súas relacións co Estado e como este solemnizaba os seus actos públicos sen a presenza ostensible do ritual dunha relixión preferente-, empezaría a verse, no que incumbe ao sistema educativo español, poderá valorarse a eficiencia práctica que vaia a ter o que nesta Conferencia política se estimou congruente o denunciar os Acordos de 1979, vixentes actualmente e que, de aprobarse a LOMCE, haberán ter maior presenza aínda nos anos de educación obrigatoria dos nosos nenos e adolescentes.

Os delegados e os participantes máis directos nesta Conferencia han ter coidado en falar do sentido inclusivo que había que dar ao concepto de laicidade cando falaron de que ningunha relixión debía estar no currículum nin no horario escolar. A sociedade está indo cara a unha secularización crecente e o asunto relixioso non sería algo inocuo ou un asunto separadamente de tradición histórica. Si, cada vez somos máis diversos e ao mesmo tempo habemos de ser iguais, haberemos de buscar que o espazo e o tempo públicos -os da escola en particular- non se convertan en ou en que boa parte das cartas estean marcadas previamente, senón que sexa a convivencia e dereito á igualdade de todos a pauta dominante. Por iso, insistiron tamén en que á denuncia dos Acordos que asinara en 1979 Marcelino Oreja debía acompañar unha dobre actuación lexislativa. Por unha banda, unha nova lei de liberdade de conciencia -máis que de liberdade relixiosa- e, por outro, a sinatura dunha renegociación, desde cero, de acordos de cooperación coas distintas confesións relixiosas, incluída a xerarquía católica española.

Antes das votacións finais, non faltaron reproches ao pasado, particularmente no referente ao afastamento respecto das orixes do partido. Os delegados viron na laicidade un modo, imprescindible neste momento, de acentuar as coloraciones do vermello, verde e morado que parecen ter tintado esta Conferencia. Tampouco houbo unanimidade en canto á oportunidade e amplitud que esta laicidad debese comportar na práctica. Entre os máis discordantes pesaba, e non pouco, unha historia ambigua nos anos de goberno socialista -con desavenencias notorias difíciles de maquillar- que agora preferirían prolongar invocando valores compartidos entre cristianismo e socialismo, pero, sobre todo, presuntas enquisas desfavorables para o voto socialista se se reivindiase en serio unha laicidade constitucional. No aire quedaron, ademais, moitas concrecións ata no ámbito da educación, o máis claramente recoñecido. Por exemplo se, no entanto, a relixión debía ser obxecto dunha asignatura específica: os que coñecían de oídas a vida interna dos centros educativos da ESO propoñían que houbese unha historia ou filosofía das relixións. Tamén neste sentido foi moi esclarecedora a intervención de Aurora Ruiz -do Colectivo Luzuriaga-, indicándolles que analizasen mellor o currículum educativo xa existente no ensino non universitario, en particular, o de Ciencias sociais: arte, historia, compoñentes antropológicos e sociolóxicos-, ou o de Filosofía. Sería redundante para un sistema xa de seu recargado.

A decisión de celebrar esta Conferencia tomouse no 38º Congreso de Sevilla (3-5 febreiro, 2012), nun momento de debacle electoral. Agora, cando a modernización do país vai cara atrás, o PSOE quere reactualizar o seu proxecto político. Se mírase a historia de Francia en canto a laicidade, a "valentía" dos socialistas españois optando por que este campo semántico impregne as prácticas sociais e políticas non parece moi grande: levamos máis de cen anos de atraso, o que non impediu que, fai ben poucos días, os franceses reafirmen o seu Charte da Laicité a L'Ecole. Só fai falta que os votantes -incluídos os crentes socialistas- entendan o sentido positivo e integrador que ten para a igualdade democrática -particularmente na escola- esta iniciativa de futuro. No caso de que de novo o PSOE toque poder, tamén será preciso que non lles falle aos que poñan as súas expectativas nesta Conferencia transicional que acaba de concluír.

Madrid, 10/11/2013

Erasmus e outubro mostraron un Goberno distante dos seus propios votantes.

MANUEL MENOR CURRÁS

Notoriamente distintos entre si, os días 24, 27 e 29 de outubro evidenciaron tensións importantes, ata no PP. A causa, sobre todo, dun estilo de gobernar ensimesmado.

O do día 24-Ou non foi -segundo voces gobernamentais- unha folga contra a LOMCE, senón por outros asuntos particulares do profesorado. Contaron tan só o que na súa opinión contaba. De non haber outras testemuñas nin esas cuestións cara ás que desenfocar a atención, non existirían nin a folga nin as manifestacións daquel día.
Na rúa, de feito, non estaba esa “inmensa maioría silenciosa” que, segundo alarde o Goberno, o apoia. Era imposible que estivesen fisicamente todos os cidadáns e, ademais, non estaba case ningún dos que fai poucos anos clamaban na rúa por “a liberdade de educación” e por outras asuntos “esenciais”. Tampouco parece que estivese case ningunha persoa das que, aos tres días, semanifestaron ou “concentraron” contra a sentenza do Tribunal de Dereitos Humanos de Estrasburgo... ¡Aquelas de hai uns poucos anos si que eran manifestacións! -debeu recordar algún añorante. Unha delas fora vista polo propio Rajoy, entón na oposición, como “o día máis bonito” da súa vida política, cousa que agora mesmo non puido dicir. Contradicións da razón de Estado.

Entre os manifestantes do 24-Ou ninguén viu, desde logo, ao Sr. WERT ou a alguén da Conferencia episcopal. A pesar dos signos que poida emitir o Papa Francisco, ninguén testemuñou ver as pancartas de beneméritas organizacións empeñadas en educar a xente “selecta”. Nin menos as dos líderes da omnipresente CEOE, tan interesados na adecuada e flexible adaptabilidade de todos aos seus tempos? Tampouco se nutriu do colectivo de profesores “responsables”, nin acudiu a ela, que se saiba, algún descoidado director/a de instituto, dixitalizado desde a súa comunidade autónoma para contabilizar a quen teñan arrestos para sucumbir a aquela convocatoria e apandar co mal de ollo consecuente. Non consta, así mesmo -iso si que o podería xurar calquera, sen falso testemuño-, que na contorna madrileña da Sra. Fígar, reuníronse aquela mañá os seus fieis para saír a deostar, maldicir ou recriminar aos lexisladores por algún controvertido artigo desta LOMCE que fose romper algún consenso social ou nos retrotraera a un pasado paleontolóxico.

Calquera que coñeza ben o mundo dos primates e as especies en perigo de extinción -como a Sra. Gomendio, avalada por case doce anos no Museo Nacional de Ciencias Naturais (1993-2003)-, sabe que todo o demais non é suficientemente selecto para mostrarlle atención. Talvez podería, iso si, ser outra vez obxecto literario de Swift, nunha modesta proposición, a causa do darwinismo existente “na nosa España”. Dito doutro xeito, que se ningunha das forzas vivas, nin os seus adláteres, estivo aquel día 24 na rúa, é difícil que quede sinalado ese día como nefasto fito contra a reforma educativa que está en marcha: a parte da cidadanía protestona contra o que lexislan, tráelles á expectativa. Con todo, o sucedido o 27 de outubro, na Praza de Colón e rúas madrileñas adxacentes, esixiulles unha atenta caución ante o latente estado de floración das manifestacións fetén que poden desbordarlos. foi incómodo recoñecer -con tanta xente amiga mandando- que Fukuyama non tiña razón: as contradicións continúan facendo que a historia prosiga.

A cantidade de persoas que se manifestaron ou se ausentaron das aulas o día 24, segundo a portavoz oficial do MEC andaba por algo máis do 20%. Non é o mesmo que dicir 200.000 persoas -como dixeron xuntáronse en Colón tres días despois. O asombroso de usar a conveniencia os datos é que impresionan de modo distinto. As proporcións de participantes que manexaron os sindicatos e outras organizacións -incluídos CSIF e ANPE-, debeu facer pensar a máis dun en como se podían aclarar entre si tantas siglas diferentes. Ou tamén, que sorte tiñan eles en seguir unha voz firme e única, fácil de asimilar á dun Deus único e verdadeiro. Pero, doutra banda, e a pesar de tanta heteroxeneidade manifesta, como era posible que todos -pais e nenos incluídos- saísen a clamar contra o que a Sra. Gomendio explicara inalterable e reitera aínda WERT: que toda aquela mobilización tan só era polos cortes de mangas aos profesores e nada máis?
Se na contorna da Secretaria de Estado cresen que os profesores do ensino público tiñan tanta e tan variada aceptación cidadá, seguro que xa os tratarían doutro xeito estes dous anos pasados. A eles e aos seus alumnos. Ata aceptarían de bo grado ese 83% de seguimento -maior aínda na universidade- que, segundo os sindicatos, tivo esa folga do 24. Esa mesma elite gobernante, entretida en nadar e gardar a roupa, non contaba, desde logo, con ser insultada polos seus propios amigos. Ata que a sentenza do TEDH deixou patente, en Colón, que a presunta voz única da dereita é ficción en moitos asuntos relevantes e que non é fácil contentar a súa pluralidade. Especialmente, aos maximalistas de que tamén se nutre a solitaria maioría parlamentaria que sustenta a este Goberno.

É dicir, que do 24 ao 27 de outubro, con só tres días de distancia, dúas manifestacións moi distintas coincidiron, con todo, en mostrar unha crecente variación dos afectos cidadáns capaz de desbordar o ensimismamiento gobernamental, tanto máis inaceptable canto máis cambia de discurso a conveniencia.

E o 29 de outubro? É data memorable por reincidir no mesmo. O BOE publicou a Orde MCD/1997/2013, que asinara WERT o día 24, en que cambiaba, a posteriori -comezado xa o curso-, as regras da achega complementaria do Estado aos estudantes favorecidos con bolsas Erasmus no estranxeiro. A decisión, retroactiva, non deixaba de ser un recorte máis ao ensino público, debido a un suposto reparto social máis xusto. Ata en Novas xeracións (PP) desmarcáronse de tal ordenancismo improcedente: (http://www.elboletin.com/nacional/86995/wert-consejo-ue-tijeretazo-becas-erasmu.html). Na tarde do cinco de novembro, a cúpula do PP obrigou a Wert a rectificar o seu xesto excesivo. Pero o ministro máis amentado desta lexislatura non fai senón seguir unha folla de ruta prefixada. A piques de pechar o capítulo LOMCE, non é improbable que lle paguen con algunha prebenda menos visible o seu denodado sacrificio en ir sementando desafección cara a todos.


TEMAS: 24-Ou, Folga do Ensino, 27-Ou, TEDH, sindicalismo, dereitas, Wert, Gomendio, Fígar, Bolsas Erasmus, Novas Xeracións.

"Wertdugos" da educación

Ernesto S. Pombo

06 de novembro de 2013  05:00 GMT

Hai unhas horas o recorte do Erasmus era ineludible porque non había fondos. Así o dixo Wert. Cando pais, profesores, alumnos, universidades, partidos, comunidades, Europa e colegas populares uníronse para denunciar a afronta, o ministro atopou o diñeiro que lle faltaba para poder seguir coas bolsas. É a teoría que algúns mantemos. Que os ataques á educación non se sustentan nun problema de recortes ou austeridade. Porque facemos pagar os comedores escolares aos parados e gastámonos o que non temos en partidos, sindicatos, televisións, organizacións empresariais, esmorgas e pensións vitalicias. Esta non é unha cuestión de aforro, por moito que queiran convencernos. As permanentes acometidas e agresións á educación por parte deste Goberno teñen que responder a outro problema. Porque aínda aceptando que a economía vai como vai, non é necesario atacalo todo e esnaquizalo todo. Wert e Mariano van pasar á historia como os wertdugos da educación en España. Os que a levaron ao wertedero a unha velocidade wertiginosa. O malo é que a decenas de miles de españois, os mesmos que lles pagan as vacacións, están a esnaquizarlles o futuro. Wert sabe por que fai o que fai. Leu a Confucio. E xa alá polo 500 a. de C. Confucio dicía que «onde hai educación, non hai distinción de clases». Esa é a explicación.

Erasmus, "ministrus", "borricus".

Roberto L. Blanco Valdés

06 de novembro de 2013  05:00 GMT

¿Canta xente está disposta a ser ministro nun país que, como o noso, ten preto de cincuenta millóns de habitantes? Moita, a non dubidalo. Xa que logo, reduzamos o universo. ¿Canta xente podería desempeñar dignamente unha responsabilidade ministerial, incluso nunha situación tan mala como a que España pasa hoxe? Non teño dúbida de que varias ducias de miles, cando menos.

Pois ben, sendo iso así, ¿que pecado teremos cometido os sufridos españolitos para que nos toque en (mala) sorte un ministro como Wert, no que se xuntan, en doses difíciles de axuntar nunha única persoa, soberbia, torpeza e imprudencia?

A última decisión, xa rectificada, do ministro de Educación, que, polo que se ve, debeu ser educado polos seus peores inimigos, era sinxelamente inenarrable: anular unha parte da bolsa dos alumnos Erasmus, unha vez que as axudas foran concedidas e cando xa eses alumnos levaban máis de dous meses fóra de España cursando os seus estudos. ¿ Pódese ser máis torpe? ¿E máis imprudente? ¿ Pódese ser máis soberbio ao decidir sen pedir consello a ninguén? Non o creo.

Non, non o creo, pois hai unha regra de ouro que, como a de tres, resulta básica para manexarse na vida sen facer o que os elefantes nas cacharrerías: desfeitas formidables: a consistente en non cambiar as normas de xogo unha vez que a partida comezou.

Os alumnos Erasmus que agora estudan no estranxeiro marcháronse contando coa pequeñísima axuda que se lles concede para facer fronte a uns gastos que na súa inmensa maioría sufragan as familias ou os propios estudantes traballando, cousa posible fóra de España, aínda que aquí inimaxinable.

Como non quero facer demagoxia, o que con Wert é unha tentación difícil de resistir, non negarei que a contía das axudas é tan pouco relevante que a súa redución dificilmente tivese obrigado a abandonar o programa Erasmus a moitos estudantes. Nin negarei que é máis xusto facer depender a concesión das axudas da situación económica das familias dos solicitantes que concedelas a todos indiscriminadamente. De feito, se se concedesen menos bolsas Erasmus, é posible que estivesen mellor dotadas, o que talvez permitiría ir ao estranxeiro a alumnos a quen as súas familias non poden axudalos.

Pero, tras a decisión de Wert e a súa posterior rectificación, forzada sabe Deus por quen, o que está en cuestión non é xa cal resulta o mellor sistema para distribuír medios escasos entre persoas con capacidades económicas distintas, senón outra do todo diferente: se pode seguir sendo ministro por máis tempo alguén tan frívolo e tan irresponsable como para anular axudas económicas con carácter retroactivo. E, porque non o creo, a miña petición é moi sinxela: «¡Dimisión do ministro de Educación!». Coréena comigo.

LOMCE ou LEI WERT?

 MANUEL MENOR CURRÁS

A LOMCE apenas tropezou no Senado, sen convencer á comunidade escolar. A tamén chamada “Lei WERT” afianza o seu camiño cara ao BOE con dubidosa expectativa: só os seus promotores cren que vaia a “mellorar” o sistema educativo español.

O trámite lexislativo desta lei non puido borrar a mimetización rápida de que ía precedida. Chamada “lei WERT” adianta percepcións diversas que condicionan a súa lectura. Non é a primeira vez que isto sucede: no campo educativo, é moi significativo que a primeira lei española relevante sexa coñecida polo nome do seu promotor. E non é que o Sr. Moyano fose persoa experimentada nestas lides. O seu era máis ben Fomento, con todo o que esta palabra significaba en 1857: a educación non pasaba de ser unha secretaría máis daquel variado Departamento. Que houbese un específico para cuestións de “Instrución” aínda habería de esperar case medio século. Máis tardarían aínda os mestres daquelas poucas escolas primeiras en ver garantido un salario estatal mínimo e, respecto ao obxectivo da alfabetización básica dos españois, aínda parece que esteamos niso, ou iso se quere dar a entender a miúdo. Vista así, só é desexable que esta transnominación última entre WERT e a súa lei non sexa un presaxio do que foi a primeira.

Esta “Lei WERT” non veu a denominarse así antes da súa sanción última por casualidade. Desde que se anunciou, sempre pareceu proxecto persoal seu. No Parlamento e nos medios, sempre foi WERT o seu gran facedor estratéxico, cada día un pouco máis recrecido. Non é difícil saber -nin ler- en que correntes sociais e económicas bebe esta inminente lei próxima, pero é singular que se saiba pouco de quen a cociñaron. Sospéitase de persoas con currículo pero con pouca biografía comprometida cun recoñecido acerbo de saberes neste terreo e máis ben pouco interesada en que a sustancia dunha educación de calidade para todos exceda o ritual propagandista. Algo máis corporativo que personalizado -empeñado en maximizar a conxuntura-, colateral á complexa comunidade educativa existente, convenceuno para que propoña a unha solitaria maioría parlamentaria a defensa da LOMCE. Debe tratarse dun segredo de partido; non de que teña que ver co que, segundo o saber científico contrastado, debese primar nun obxectivo de Estado desta envergadura. Por outra banda, se se ten en conta que o “corpus” lexislativo xerado no campo educativo desde aquela “Lei Moyano”, xa excede a centena de leis principais, todo apunta a que ansían consolidar a máis arraigada tradición -dun ministro/unha lei ex novo-, só produtiva para a historiografía ocupada en desvelar as parsimonias de tanta “mellora”.

Sería inxusto, de todos os xeitos, que esta Lei pasase á posteridade co nome exclusivo do Sr. WERT. A súa segunda no Ministerio saíu varias veces a consolidar, con modais e estilo similares, que crecese esa metonimia. Debese, pois, incluírse a Gomendio na denominación, pola súa demostrada identificación con este proxecto. A impresión é que a LOMCE fose cousa de ambos. Desde a madrileña r/ de Alcalá 34/36, onde, por agora, fan e desfán, contáxianse a súa desenvoltura para maquillar ou sesgar datos, presentar informes “axeitados”, quitar e pór materias e itinerarios dun día para outro, e sorprenderse de que o seu “diálogo” cos implicados teña escaso eco. Son moi parecidas as súas conviccións, alleas ao decorrer dos asuntos educativos nun país democrático moderno, e á análise dos seus investigadores máis recoñecidos. Hábiles en manipular tópicos e medias verdades, os dous son intercambiables, tamén, no orgullo de asegurar que co seu isto mellorará moitísimo e en non razoar en que nin en os que vaian ser os beneficiarios de tanta “mellora” como sobrevirá, ou en quen quedarán fóra dela.

O esforzo coincidente desta parella -Wert/Gomendio ou Gomendio/Wert- en promover a nosa fe nas súas ideas, non disipa, con todo, serias dubitación se leron ben as distintos Informes PISA e PIACC que tanto invocan? A súa hermenéutica sobre a Convención da UNESCO en 1960 é a máis sensata? Cando falan da eficiencia da LOMCE respecto dos compromisos de EUROPA-2020, cóntannos unha película? Están sendo razoables no seu negacionismo cara a toda emenda non prefixada polo PP, ata o punto de que non sexa improbable que moitas nin se leron? Tras os 408 millóns en que cifran a memoria económica -cargando case o dobre ás Comunidades- esconden novos recortes en profesorado e en medios indispensables para atender a todos os estudantes? Por que a propia Comisión Europea, segundo informe do pasado 29-0, dúbida xa de que España poida “mellorar” o seu sistema educativo? A última emenda deste pasado 31-Ou, retardando un ano a aplicación da LOMCE, indica fe ou profunda dúbida? Tales interrogantes fan desconfiar de tanta promesa renovada estes días no Senado. Os desafíos de “mellora”expostos non casan ben con que, sen alcanzar a media de gasto europeo en educación, se estea rebaixando aceleradamente. Ninguén debe estrañarse, pois, de que gran parte da comunidade educativa desminta hoxe que, con esta Lei WERT, “mellorar” en educación vaia estar, por fin, ao alcance de todos os españois.

Madrid, 1/10/ 2013

En defensa da educación, da educación pública.

FILOSOFÍA Y ESAS ZARANDAJAS

Víctor González

30-10-2013. Publicado en "La Región"

La Ley Wert, implacable en su avance como un ejército que rebasara la Línea Maginot, va a eliminar las asignaturas de Ética y Filosofía de la ESO. Sí señor. Bien hecho. Acabemos con esas zarandajas. Total, para lo que sirven. Como decía un amigo mío y ustedes perdonen: ¡Ahí tus huevos, capao! Mejor que los chavales estudien Etología de los Zombies, que le será más útil para jugar a Resident Evil 2 en la PlayStation.

Si hemos de creer a la Wikipedia -ya saben que no es de fiar­­-, la filosofía es el 'amor por la sabiduría'; y la ética 'el estudio de la moral, el deber, la felicidad y el buen vivir'. Dos disciplinas inútiles hoy en día: el amor por la sabiduría ya no interesa a nadie, y el estudio del buen vivir solo se lo pueden permitir senadores y ministros.

Yo me cargaría también la música, la plástica, la lengua, la educación física, la historia de las religiones, las matemáticas, las ciencias sociales y de paso unas cuantas asignaturas más. Me quedaría solo con algunas de tercer curso como Iniciación a la Electricidad y a la Electrónica, Iniciación a la Mecánica Industrial e Iniciación a la Edificación y Obra Civil. Así los chicos, y chicas seamos paritarios (Pérez Reverte dixit), por lo menos sabrán instalar un enchufe, reparar la lavadora o levantar una Cidade da Cultura en el extrarradio de cualquier capital española que son las cosas que de verdad funcionan, como bien sabemos. Lo de reparar la lavadora uno mismo con una pieza que le hemos arramplado al coche también tiene su importancia, ya que es lo que vamos a estar haciendo todos dentro de poco. Nos dirigimos hacia la Cuba de Fidel viento en popa a toda vela. Escalpelo en ristre, el ministro se ha aplicado con eficiencia a los recortes como un forense con un indefenso cadáver. A Wert le gusta el cine -dice él- y seguro que ha visto muchos capítulos de CSI.

Según he leído, el año pasado en la Facultad de Bellas Artes de la Complutense pasaron todo el invierno sin calefacción. Eso es. Que sufran los artistas, que si no no crean. ¿No produjeron sus mejores obras los impresionistas desde la indigencia? ¿O Van Gogh con una oreja cortada? Pues que se incluya la autoamputación de algún miembro como asignatura optativa. Eso sí que mejoraría la calidad de la enseñanza de forma exponencial.

Lo de navegar hacia Cuba viento en popa a toda vela me recuerda un texto de Nicolás Guillén, un cubano que se dedicó a la inutilidad de escribir poesía, otra zarandaja. Dice así:

Con diez coñones por bonda
vianto en pipa a toda bula,
no carta el mer, sino viula
un búlaro bergantón: 

Bajol pireta que lloman 
por su bravara El Temodo,
en tido el mer conosodo
del ino al etro confón.

(Nota: Toda semejonza con Espronzuda es fortuota).

En "Salvados" gustaríalles entrevistar a Wert, para que explicase a súa xestión.

MANUEL MENOR 
Díxoo hai uns días Jordi Évole, antes de reiniciar o popular programa de laSexta. O tan mentado ministro podería aproveitar para contar por que a súa Secretaria de Estado ninguneou a última folga educativa, ata facer dubidar da súa existencia. Ou para explicar as bondades da LOMCE.

En política, non só se ha ser bo, senón que, ademais, hai que parecelo, segundo contan que dixo César. Para o Barón d´Holbach -máis emparentado ideoloxicamente co perspicaz Maquiavelo-, o comportamento dos que se movían neste medio xa era bastante máis complexo no Antigo Réxime. Amigo de Ilustrados como Condorcet ou Diderot -e tamén Adam Smith ou David Hume-, desde o seu salón próximo ao Louvre tivo tempo para ver polo miúdo como, para desempeñar a súa función, “o cortesán é ás veces insolente e ás veces vil; ás veces da avaricia máis sórdida e a avidez máis insaciable e outras da máis extrema regalía, en ocasións audaz como poucos e outras da máis vergoñentasa covardía, ás veces da arrogancia máis impertinente e outras da cortesía máis estudada”, todo en prol do Monarca/Estado, a pesar de que chocase contra a racionalidade e a virtude dos súbditos e, polo tanto, contra o presumible menosprezo destes. Só o bo cortesán “conseguía reducir ao silencio esas voces inoportunas; só el era capaz dese nobre esforzo” incomprendido, como deixou escrito en El arte de trepar a la usanza de los cortesanos (1790).
Hoxe aínda todo se volveu un pouco máis intrincado. Fíxose aínda máis difícil exercer o politiqueo segundo o canon marcado por Holbach, pero non imposible. O pasado día 24, Wert deixou practicamente soa á súa segunda no Ministerio para que explicase que non estaba pasando na rúa e nas aulas. A el mesmo cústalle cada vez máis seguir defendendo que esta LOMCE é profundamente democrática; que na súa xestación mantívose un alto nivel de diálogo e apertura ao consenso social; que coa organización de centros que propugna -con poderes practicamente absolutos para os novos directores- vai mellorar sustantivamente o rendemento de ensinantes e ensinados; que contribúe a unha sociedade máis xusta e cohesionada; que, en diante, o sistema educativo español excluirá e segregará moito menos do que viña facendo; ou que, xa que logo, non é unha trampa dicir que con esta lei “mellorará” notablemente a educación e a cultura en España. Despois do 24-Ou, as súas palabras soan especialmente contraditorias co sentir cidadán. E aínda máis desde as adaptativas conveniencias e inconveniencias que se puideron ver e oír na manifestación da madrileña Praza de Colón, indicativa das distintas dereitas da dereita.

Nos tempos que corren, non se arrisca case nada por non aterse ao famoso apotegma de César. O testemuño de bondade dunha controvertida xestión depende da vox populi de proximidade. Contar con maiorías -a parlamentaria e “a silenciosa”-, indicativas de aceptación habitualmente acrítica é suficiente para presumir de bo facer. Polo menos, iso practica -entre outros- o grupo parlamentario que aínda arroupa ao Sr. Wert. E mellor aínda se se ten a favor -iso debeu pensar tamén o día 24-0 a Sra. Gomendio antes de gravar o seu vídeo e desinformar de canto estaba sucedendo mentres peroraba- unha gran parte da opinión publicada ou emitida. Para saber que é realmente así, basta ver 24H, de TVE -esta televisión pública que tanto dá que falar canto menos di-, para ver como case sempre manteñen, entre os opinadores convocados a facer a onda nese programa, un constante catro a un proclive ás teses, actividades e proxectos gobernamentais, proporcionalmente indicativo, por outra banda, do comportamento habitual que a prensa escrita e dixitalizada adoitan soster.
Cando de tal modo se expresan os medios existentes por terra, mar e aire desta España de hoxe, mellor non equivocarse: parece coherente non dar pábulo, no aberto programa de Jordi Évole, a que alguén poida deducir que este Goberno navega no despropósito, e máis nunha reforma como a educativa, de tanta transcendencia para as xeracións máis novas. Sendo a última, non se compadecería ben que viñese á última en canto a bondades sen conto e que o propio Wert non acertase a contalas debidamente. Ser alumno “excelente”preveuno fronte ás incontroladas emboscadas que lle puidese tender o xornalista catalán. A dúbida é, de todos os xeitos, como é que a José Manuel Lara lle interesa que volva emitirse agora Salvados, con máis medios mesmo que ata hai cinco meses. O tamén amo de Antena3 e La Razón -entre outros moitos medios- adiantara ante Wert o pasado 21 de agosto: “Quero que laSexta sexa unha televisión de centro-esquerda respectuosa coa dereita, pero aínda non o é. Estamos niso”.
-------------------
Temas: Políticas educativas, LOMCE, Reforma e Contrarreforma educativas, maiorías/minorías, Wert, Gomendio, Jordi Évole, “Salvados”, laSexta.

Madrid, 28/10/2013